Αλυσιδωτά είναι τα προβλήματα που προκαλεί η πανδημία της COVID-19 για τρίτη συνεχόμενη χρονιά σε σχολεία και σε μαθητές, όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων. Προβλήματα και δυσκολίες που επηρεάζουν τους μαθητές ανεξαρτήτως της ηλικίας και της εκπαιδευτικής φάσης στην οποία βρίσκονται, έχοντας παρά τις διαφορές τους και κάποια κοινά, κυρίως όσον αφορά απώλεια διδακτικού χρόνου (είτε σε μικρότερο, είτε σε μεγαλύτερο βαθμό), καθώς επίσης και την ψυχολογία τους.

Το άγχος και το στρες που αισθάνονται μαθητές διαφόρων ηλικιών από τις συνθήκες της καθημερινότητας που πλέον καθορίζει η πανδημία, τα μέτρα και τα πρωτόκολλα, είναι κοινό, όπως σημειώνουν εμπλεκόμενοι φορείς. Οι μικρότεροι σε ηλικία μαθητές έχουν επηρεαστεί κυρίως όσον αφορά τις επαφές τους με άλλα παιδιά, το παιχνίδι τους και την κοινωνικοποίησή τους, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μαθητές εμφανίζονται αρκετά ανήσυχοι και προβληματισμένοι για την εκπαιδευτική τους διαδικασία. Το γεγονός ότι οι μεγαλύτεροι έχουν διαγωνίσματα, εξετάσεις για αξιολόγηση στο σχολείο αλλά κι εξετάσεις για πρόσβαση σε Πανεπιστήμια, αποτελεί έναν ακόμη, πολύ σημαντικό παράγοντα πίεσης και άγχους για τα παιδιά αυτά. 

Ανάμεσα στα πολλά που προβληματίζουν όλο αυτό το διάστημα, ήρθε να προστεθεί και το επίμαχο μέτρο «Test to stay», το οποίο έχει διχάσει. Το «Τεστ παραμονής», όπως λέγεται, αποφασίστηκε και εφαρμόστηκε από το υπουργείο Υγείας και με τη σύμφωνη γνώμη του υπουργείου Παιδείας, με στόχο – όπως δηλώθηκε – τα σχολεία να παραμείνουν ανοικτά. Έτσι, από τις 24 Ιανουαρίου, προαιρετικά οι μαθητές που δηλώνονται ως επαφές κρουσμάτων (τα οποία όμως εντοπίζονται στο πλαίσιο των σχολικών ελέγχων από κινητές μονάδες δειγματοληψίας), υποβάλλονται για έξι μέρες σε rapid test. Εάν είναι αρνητικοί στον κορωνοϊό μπορούν να συνεχίσουν να παρακολουθούν διά ζώσης τα μαθήματά τους, χωρίς να χρειαστεί να περιοριστούν ως επαφές στο σπίτι, εφαρμόζοντας συγκεκριμένο υγειονομικό πρωτόκολλο.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Για τα θέματα αυτά καθώς επίσης και για το πώς επηρεάζουν οι συνθήκες που επικρατούν στα σχολεία με τις αλυσιδωτές επιπτώσεις που καταγράφονται από την όλη κατάσταση που βιώνουμε, μιλούν στον «Φ» της Κυριακής, οι πρόεδροι των Παγκύπριων Συνομοσπονδιών Γονέων. Από πλευράς Δημοτικής Εκπαίδευσης ο Φρίξος Ζεμπύλας, και για τη Μέση Εκπαίδευση ο Χαράλαμπος Διονυσίου.

Ανησυχία για τα μαθησιακά κενά και τις κοινωνικο–συναισθηματικές επιπτώσεις της πανδημίας

Ο αντίκτυπος που έχει η πανδημία πάνω στα παιδιά, απασχολεί έντονα τους οργανωμένους γονείς Δημοτικής Εκπαίδευσης, με τον πρόεδρο της Παγκύπριας Συνομοσπονδίας, Φρίξο Ζεμπύλα, να εστιάζει στην αγωνία για τα μαθησιακά κενά και τις κοινωνικό – συναισθηματικές συνέπειες της καθημερινής πραγματικότητας που ζούμε τα τελευταία 2 χρόνια. 

«Καταγράφονται σημαντικές επιπτώσεις στους μαθητές ως αποτέλεσμα της απομάκρυνσης τους από τις σχολικές μονάδες (lockdown), της τήρησης των μέτρων ατομικής προστασίας (χρήση προστατευτικής μάσκας, τήρηση απόστασης από άλλα άτομα, μείωση των επαφών σε κλειστούς χώρους, συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις, κ.α) και άλλων απροσδόκητων αλλαγών στη ζωή τους», ανέφερε ο κ. Ζεμπύλας, προσθέτοντας παράλληλα ότι στο μαθησιακό κομμάτι «διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν σοβαρές αδυναμίες στα παιδιά. Αρκετοί γονείς αναγκάζονται να διαβάζουν οι ίδιοι με τα παιδιά τους τα απογεύματα και τα Σαββατοκύριακα ή ακόμη αναγκάζονται να τα στείλουν σε ιδιωτικά φροντιστήρια, σε μια προσπάθεια να καλυφθούν τα κενά».  Όπως ανέφερε ο επικεφαλής των γονέων Δημοτικής, χρειάζεται επειγόντως, οι αρμόδιοι φορείς να αξιολογήσουν την κατάσταση και να ετοιμάσουν ένα σχέδιο δράσης με πρακτικές λύσεις. 

Μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση που καταγράφεται τα τελευταία δύο χρόνια, έγινε μεγάλη συζήτηση για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Εκπαίδευσης, και την ανάγκη όπως αυτή προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα. Έγιναν προσπάθειες, οι οποίες είχαν και θετικό αλλά και αρνητικό πρόσημο σε διάφορα κεφάλαια, με το μόνο σίγουρο να είναι η ανάγκη επαναπροσδιορισμού της εκπαίδευσης έτσι ώστε να είναι αποτελεσματική και να μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτά τα νέα δεδομένα 

Αναφερόμενος σε αυτό το θέμα, ο κ. Ζεμπύλας επεσήμανε ότι η ψηφιοποίηση του εκπαιδευτικού υλικού  αναφέρεται στην εισαγωγή καινοτόμων εκπαιδευτικών τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία προσβλέποντας στο άνοιγμα του σχολείου και της σχολικής τάξης στον ψηφιακό κόσμο του διαδικτύου, γεγονός που επαναπροσδιορίζει τις σχέσεις εκπαιδευτικών και μαθητών, επιτρέποντας την ψηφιακή (πέραν της συμβατικής) τους αλληλεπίδρασης.

Όπως σημειώνει, η στρατηγική ψηφιοποίηση της Εκπαίδευσης κωδικοποιήθηκε σε συγκεκριμένες δράσεις που αφορούν, μεταξύ άλλων, στη διασύνδεση όλων των δημόσιων σχολείων με το Κέντρο Δεδομένων αλλά και με το υπόλοιπο Δίκτυο Δημόσιων Υπηρεσιών με συνδέσεις υψηλών ταχυτήτων, τον εξοπλισμό των σχολείων με διαδραστικούς πίνακες και ηλεκτρονικούς υπολογιστές (κατ’ αντιστοιχία ένας υπολογιστής ανά μαθητή/τρια) καθώς και τη λειτουργία εργαστηρίων πληροφορικής και πολυμέσων σε κάθε σχολείο, αλλά και την ψηφιοποίηση του περιεχομένου όλων των μαθημάτων, όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης και την ανάπτυξη εφαρμογών εξ αποστάσεως διδασκαλίας.

«Η καλλιέργεια του ψηφιακού γραμματισμού είναι εκ των ων ουκ άνευ για την επιτυχή εφαρμογή της ψηφιακής στρατηγικής της Κύπρου. Δυστυχώς όμως, παρά το γεγονός ότι στην ίδια την εθνική μας στρατηγική υπογραμμίζεται η αναγκαιότητα ανάπτυξης και αξιολόγησης των δεξιοτήτων των μαθητών/τριών στη διαχείριση των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας, αλλά και των δεξιοτήτων αξιολόγησης της ίδιας της πληροφορίας, η εκπαιδευτική πραγματικότητα απέχει κατά παρασάγγας από την πολιτική ρητορική», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Ζεμπύλας.

Συνεχίζει, λέγοντας πως τίθεται συνεπώς το ερώτημα «πώς μπορούμε να καταρτίσουμε ψηφιακά τους νεαρούς πολίτες, τη στιγμή που τα τεχνολογικά εργαλεία και μέσα με τα οποία εξοπλίζουμε τις σχολικές μας τάξεις είναι σχεδόν ανύπαρκτα; Πώς μπορούμε να στοχεύσουμε στην αξιοποίηση ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού, όταν η ασύρματη σύνδεση απαγορεύεται διά κανονισμού στα σχολεία;». «Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι η κάθε τάξη σ’ ένα δημοτικό σχολείο διαθέτει ένα και μοναδικό ηλεκτρονικό υπολογιστή ξεπερασμένης τεχνολογίας, ενώ σε περίπτωση δυσλειτουργίας ο/η εκάστοτε εκπαιδευτικός που έχει αναλάβει την υπευθυνότητα των ηλεκτρονικών υπολογιστών στην αρχή της σχολικής χρονιάς, καλείται να διαχειριστεί το πρόβλημα, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του τεχνικού υπολογιστών», σημείωσε ο πρόεδρος της Παγκύπριας Συνομοσπονδίας Γονέων Δημοτικής Εκπαίδευσης. Ακόμη, πρόσθεσε ότι ο εξοπλισμός των σχολικών τάξεων με διαδραστικούς πίνακες, στις πλείστες περιπτώσεις, είναι αποτέλεσμα της γενναιόδωρης προσφοράς των Συνδέσμων Γονέων και Κηδεμόνων των σχολείων. Λαμβάνοντας υπόψη την ψηφιακή αναβάθμιση, την πανδημία και τις πραγματικότητες που αντιμετωπίζουμε σχετικά με το στάδιο υλοποίησης της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ίσως, η υβριδική σαν λύση αντιμετώπισης των κενών που αφήνει η πανδημία να είναι ήδηξεπερασμένη, λόγω των περιορισμών που επιβάλλει στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, η νομοθεσία σχετικά με τη στοιχειώδη εκπαίδευση, ανέφερε ο κ. Ζεμπύλας. 

Εξάλλου, με τον κ. Ζεμπύλα αναφερθήκαμε και στον θεσμικό ρόλο του γονιού στην Παιδεία του τόπου, με αφορμή τις παρεμβάσεις των φορέων που τους εκπροσωπούν, στα διάφορα ζητήματα που προκύπτουν. Σύμφωνα με τον κ. Ζεμπύλα, ο ρόλος του γονιού στην κυπριακή Παιδεία, μέσα από τη μετεξέλιξη της οικονομίας από πρωτογενή σε δευτερογενή και από τα μέσα του περασμένου αιώνα σε τριτογενή οικονομία, είδε μια θεαματική ανάπτυξη, καθώς το μορφωτικό και το γνωστικό επίπεδο του Κύπριου και πλέον Ευρωπαίου πολίτη, αναπτύχθηκε με ραγδαίους ρυθμούς και παρόλο που η Παιδεία συνδέθηκε με την εθνική μας επιβίωση, ο ρόλος του γονιού στην Παιδεία δεν αναβαθμίστηκε, μένοντας στο στάδιο του εθελοντισμού με καθαρά συμβουλευτικό χαρακτήρα.

«Οι γονείς μπορούν να αναλάβουν ηγετικούς ρόλους στις διάφορες επιτροπές σε όλα τα επίπεδα της Παιδείας, προωθώντας την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και την εκπαιδευτική αναβάθμιση. Οι γονείς έχουν τις δεξιότητες να προασπίσουν τα συμφέροντα του δημόσιου δημοτικού σχολείου μέσα από συγκεκριμένες οργανωμένες δράσεις.

Αναφέροντας τα πιο πάνω, η συμμετοχή των γονιών στη λήψη αποφάσεων θα συνδράμει στην αποτελεσματικότερη και οικονομικότερη επίτευξη των κοινών στόχων των διάφορων φορέων που εμπλέκονται στη χάραξη και την υλοποίηση εκπαιδευτικής πολιτικής με πολλαπλά κοινωνικά οφέλη», σημείωσε ο κ. Ζεμπύλας.

Συμπλήρωσε ότι «αυτό το οποίο παρατηρούμε είναι η σοβαρή έλλειψη ενημέρωσης των γονιών για το ρόλο τους και το τι μπορούν να αναμένουν από τα δημόσια δημοτικά σχολεία, έτσι ώστε να αντιληφθούν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους. Επίσης, υπάρχει μια σοβαρή στρέβλωση στην υλοποίηση των διάφορων οδηγιών του υπουργείου Παιδείας, μιας και δεν υπάρχει ομοιόμορφη υλοποίηση των οδηγιών αυτών σε όλες στις σχολικές μονάδες με τον ίδιο τρόπο».

Το άγχος για τις εξετάσεις και τη διδασκαλία του δευτέρου τετραμήνου

Στην περίπτωση των μαθητών της Μέσης Εκπαίδευσης, και κυρίως αυτών που φοιτούν σε Λύκεια και σε Τεχνικές Σχολές, η κατάσταση γίνεται ακόμα δυσκολότερη, καθώς πέραν από τα θέματα κοινωνικοποίησης και διαφόρων δραστηριοτήτων, έχουν να αντιμετωπίσουν και δυσκολίες που προκύπτουν από την απώλεια διδακτικού χρόνου, καθώς χιλιάδες παιδιά εντοπίζονται θετικά στον κορωνοϊό αλλά και ακόμα περισσότερα ως επαφές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζονται στο σπίτι και να χάνουν από τα διά ζώσης μαθήματά τους. Η κατάσταση αυτή γίνεται πιο δύσκολη για τους μαθητές που πρέπει να παρακαθίσουν στις εξετάσεις τετραμήνων, αλλά και στο τέλος της χρονιάς, στις εξετάσεις για πρόσβαση στα Πανεπιστήμια Κύπρου και Ελλάδας. 

Για το θέμα των εξετάσεων τετραμήνων, ο πρόεδρος της Παγκύπριας Συνομοσπονδίας Γονέων Μέσης Εκπαίδευσης, Χαράλαμπος Διονυσίου, ανέφερε ότι ο τρόπος με τον οποίο διεξήχθησαν οι εξετάσεις του πρώτου τετραμήνου, έχει ξεφύγει από τους στόχους και τους σκοπούς του συστήματος αξιολόγησης. Κι αυτό, όπως προκύπτει από τα προβλήματα και τις στρεβλώσεις που παρατηρήθηκαν. Ο κ. Διονυσίου αναφέρθηκε τόσο στην προφορική, όσο και στη γραπτή αξιολόγηση, σημειώνοντας μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

  • Το κλείσιμο των σχολείων σχεδόν τρεις εβδομάδες, μείωσε τον διδακτικό χρόνο χωρίς να έχει μειωθεί ουσιαστικά η ύλη των μαθημάτων, με αποτέλεσμα οι εκπαιδευτικοί να μην μπορούν έγκαιρα και ικανοποιητικά να ολοκληρώσουν την εξεταστέα ύλη.
  • διδασκαλία έγινε εν τάχει πριν τις διακοπές των Χριστουγέννων και μερίδα εκπαιδευτικών παρέκαμπτε αναγκαστικά απορίες και ελλείψεις μαθητών, προκαλώντας τους ταυτόχρονα ένταση και άγχος.
  • Στο κομμάτι της προφορικής αξιολόγησης εκτός από τα πολλά διαγωνίσματα, δεν εφαρμόστηκε άλλη μορφή αξιολόγησης, με αποτέλεσμα τα παιδιά να πάρουν τον βαθμό μόνο των διαγωνισμάτων. 
  • Η σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση ήταν απούσα από το μεγαλύτερο ποσοστό των σχολείων, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μαθητών πολλών και διαφορετικών ταχυτήτων.

Επιπρόσθετα, ο κ. Διονυσίου έθιξε και το θέμα της αξιοπιστίας και του αδιάβλητου των εξετάσεων, όσον αφορά το γραπτό κομμάτι. Συγκεκριμένα, διερωτήθηκε «πώς διασφαλίστηκε η αξιοπιστία και το αδιάβλητο των εξετάσεων τετραμήνων, όταν οι θεματοθέτες ετοίμασαν τα εξεταστικά δοκίμια και αντάλλαξαν θέματα ακόμα και μέσω διαδικτύου και στη συνέχεια επέστρεψαν στην τάξη και έκαναν κανονικά μάθημα μια εβδομάδα;», ενώ παράλληλα, επεσήμανε ότι η μορφή του εξεταστικού δοκιμίου, τα θέματα που έχουν επιλεγεί μέσα από την ύλη του κάθε μαθήματος, ο όγκος της ύλης, αλλά και οι οδηγοί διόρθωσης, δεν έχουν καμιά σχέση με την αρχική πρόταση του υπουργείου Παιδείας, στην οποία το εξεταστικό δοκίμιο κάθε τετραμήνου θα έπρεπε να είχε τη μορφή ενός απλού διαγωνίσματος. «Αντιθέτως, τα εξεταστικά δοκίμια είχαν δυστυχώς τη μορφή και το επίπεδο των Παγκύπριων Εξετάσεων. Παράλληλα, οι οδηγοί διόρθωσης έδιναν την εντύπωση ότι στόχος δεν ήταν η αξιολόγηση των μαθητών στην κατανόηση της διδαχθείσας ύλης, αλλά η κατάταξη τους σε επίπεδα ικανότητας», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Διονυσίου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι οργανωμένοι γονείς θέτουν προβληματισμούς και για άλλα ζητήματα που άπτονται της εξεταστικής διαδικασίας, και τα οποία αφορούν μεταξύ άλλων, τη δεύτερη σειρά εξετάσεων και τους διαφορετικούς βαθμούς δυσκολίας των δοκιμίων καθώς επίσης και τη διαδικασία της διόρθωσης. 

Εξάλλου, τίθεται και το θέμα της αύξησης της παραπαιδείας, με τον κ. Διονυσίου να σημειώνει ότι ένας άλλος βασικός στόχος των εξετάσεων τετραμήνων ήταν η μείωση της παραπαιδείας. «Δυστυχώς όμως, με τον τρόπο που οργανώθηκαν και ακολούθως έγιναν οι εξετάσεις, υπήρξε ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα. Με άλλα λόγια, οι μαθητές, κατά τη διάρκεια των διακοπών των Χριστουγέννων, ενώ έπρεπε να ξεκουραστούν, παρακολουθούσαν μαθήματα σε φροντιστήρια. Είναι ακόμη γεγονός ότι αρκετά φροντιστήρια παρότρυναν γονείς και μαθητές να μην πηγαίνουν σχολείο μία εβδομάδα πριν τις εξετάσεις καθώς και την εβδομάδα της ανατροφοδότησης, με τον ισχυρισμό ότι είναι χαμένος χρόνος στα σχολεία και θα ήταν καλύτερο να πηγαίνουν στο φροντιστήριο για να προλάβουν να καλύψουν την ύλη του δευτέρου τετραμήνου», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Διονυσίου. 

Οι οργανωμένοι γονείς μέσα από τις συνεδριάσεις των τοπικών τους συνδέσμων, των επαρχιακών Ομοσπονδιών καθώς επίσης και σε ανώτατο επίπεδο της Παγκύπριας Συνομοσπονδίας, θα αξιολογήσουν τον θεσμό των εξετάσεων, θα καταθέσουν τις απόψεις και τις εισηγήσεις τους γενικά αλλά και σε επιμέρους ζητήματα και ακολούθως θα λάβουν τις επίσημες αποφάσεις και μέτρα, με στόχο τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών, «χωρίς να θυματοποιούνται από στρεβλώσεις που παρουσιάζει η υφιστάμενη νομοθεσία», σύμφωνα με τον Χαράλαμπο Διονυσίου.