Όταν ρωτήθηκε περί του QAnon τον περασμένο μήνα, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανέφερε: “Δεν ξέρω πολλά για το κίνημα αυτό, εκτός του ότι καταλαβαίνω ότι τους αρέσω πάρα πολύ, πράγμα το οποίο εκτιμώ. Αλλά δεν γνωρίζω πολλά για το κίνημα”.

Η απάντηση αυτή έγινε αντικείμενο ειρωνείας ως υποκριτικά απλοϊκή, ωστόσο λαμβάνει ένα “δαχτυλίδι” αλήθειας – ο πρόεδρος δεν γνωρίζει πολλά πράγματα και μοιάζει πιθανότατο ένα από αυτά να είναι μια σχετικά ασαφής θεωρία συνωμοσίας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: “Τι διάολο συνέβη το 1971;”

Ωστόσο, με το QAnon να μεγαλώνει σε μέγεθος και αναγνωρισιμότητα, αξίζει κανείς να θέσει το ερώτημα τι ακριβώς αφορά αυτή η θεωρία.

Η ανάγκη βαθύτερης κατανόησης

Για να είμαι σαφής, βρίσκομαι εκτός του πλαισίου της QAnon ως μη οπαδός των θεωριών συνωμοσίας. Παρ’ όλα αυτά, θεωρώ ότι είναι απαραίτητο να κάνουμε περισσότερα από το να αντιμετωπίζουμε απλώς το QAnon είτε με απιστία είτε με περιφρόνηση.

Η Αμερική πρέπει να το καταλάβει και μέρος αυτής της κατανόησης είναι να αναγνωρίσουμε ότι οι θεωρίες συνωμοσίας έχουν ασκήσει σημαντική επιρροή στην αμερικανική ιστορία.

Η Αμερικανική Επανάσταση βασίστηκε εν μέρει σε μια (κατά βάση αναληθή) θεωρία συνωμοσίας σχετικά με την επιθυμία της Βρετανικής Αυτοκρατορίας να αφαιρέσει τις ελευθερίες των Αμερικανών, ενώ μεγάλο μέρος της πολιτικής του 19ου αιώνα βασίστηκε σε ιστορίες μηχανορραφιών και ίντριγκες.

Είναι μια χρήσιμη άσκηση για να προσεγγίσει κανείς το QAnon με το ίδιο ψύχραιμο πνεύμα το οποίο χρησιμοποιείται για την ανάλυση εκείνων των ιστορικών εποχών.

Ένα σημείο από το οποίο μπορεί να ξεκινήσει κανείς είναι να αναρωτηθεί εάν οποιοδήποτε μέρος του QAnon έχει ψήγματα αλήθειας.

Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια, το κίνημα είναι “μια ακροδεξιά θεωρία συνωμοσίας που ισχυρίζεται ότι μια σειρά από παιδόφιλους που λατρεύουν τον Σατανά και που λειτουργούν ως ένα παγκόσμιο δίκτυο σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών συνωμοτεί εναντίον του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος τους αντιμάχεται, ενώ το παραπάνω σκηνικό θα οδηγήσει τελικώς σε μια “Ημέρα της Κρίσης” η οποία θα συνοδευτεί “με τη μαζική σύλληψη δημοσιογράφων και πολιτικών”. Στην επόμενη πρόταση του λήμματος αναφέρεται το εξής: “Κανένα μέρος της θεωρίας δεν βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα”.

Αυτή η δεύτερη πρόταση με κάνει να νιώθω λίγο άβολα. Δεν την συναντά κανείς, για παράδειγμα, στις σελίδες για τις μεγάλες αιρέσεις και θρησκείες του κόσμου ούτε μπορεί να βρεθεί στην καταχώρηση της Βικιπαίδειας για το Βιβλίο της Αποκάλυψης της Βίβλου, το οποίο μοιράζεται με το QAnon το αποκαλυπτικό πνεύμα.

Μέρος της προσέγγισής μου, αν ίσως έχετε παρατηρήσει, είναι να λαμβάνω υπ’ όψιν ότι για πολλούς οπαδούς του, το QAnon αποτελεί περισσότερο ένα σύνολο πεποιθήσεων παρά ένα σύνολο γεγονότων.

Μία από αυτές τις πεποιθήσεις φαίνεται να είναι ότι η παιδική κακοποίηση είναι τόσο διαδεδομένη όσο και ανεπαρκώς αναφερόμενη στον δημόσιο λόγο – και τα τελευταία στατιστικά στοιχεία φαίνεται να υποστηρίζουν αυτή την άποψη. Επάνω σε αυτό, ωστόσο, έρχεται να επικαθήσει μια σειρά από ψεύδη και υπερβολές.

Το “αντι- ελίτ” πνεύμα και τα όριά του

Εν πάση περιπτώσει, αναρωτιέμαι πόσοι υποστηρικτές του QAnon παρακινούνται όχι τόσο από την αντίθεση στην κακοποίηση παιδιών, όσο από την απογοήτευσή τους από τις ελίτ. Σίγουρα η θετική απεικόνιση του Τραμπ και η αντίστοιχη αρνητική απεικόνιση πολλών δημοσιογράφων και πολιτικών φαίνεται να έχουν σχεδιαστεί για να πλήξουν την ελίτ των δύο ακτών των ΗΠΑ στα μάτια των πολλών.

Είναι ωστόσο απαραίτητο να ψάξουμε ακόμη πιο βαθιά. Είναι πραγματικά η οργή έναντι των ελίτ το κύριο ζήτημα; Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι οι πιστοί στις θεωρίες συνωμοσίας τείνουν να πιστεύουν ότι η κοινωνία αλλάζει πολύ γρήγορα και ότι ο κόσμος τους κινείται πέραν του ελέγχου τους.

Ίσως ο αντι-ελιτισμός να είναι μια βολική κατασκευή μάρκετινγκ, ένας τρόπος να αποκτήσει το συγκεκριμένο δόγμα εστίαση και καταλληλότητα για το 2020, αλλά να μην αποτελεί το πραγματικό κίνητρο πίσω από την υποστήριξη του QAnon.

Θα ήθελα επίσης να μάθω περισσότερα για το πού κινούνται τα εισοδήματα και οι “κοινωνικοί δείκτες” των οπαδών του QAnon σε σχέση με εκείνους του υπόλοιπου πληθυσμού των ΗΠΑ.

Το μορφωτικό επίπεδο

Ένα μεγάλο μέρος του δόγματος είναι τόσο περίπλοκο, συμπεριλαμβάνοντας προσωπικότητες οι οποίες δεν είναι ιδιαίτερα διάσημες στην Αμερική, όπως ο George Soros και η Angela Merkel, που φαίνεται να έχει σχεδιαστεί για να προσελκύει άτομα με τουλάχιστον κάποιον βαθμό μόρφωσης.

Οι μορφωμένοι Αμερικανοί, ωστόσο, τα πηγαίνουν σχετικά καλά σε σχέση με το εισόδημα και τους κοινωνικούς δείκτες τις τελευταίες δεκαετίες. Ίσως τελικά το QAnon είναι ένα είδος προϊόντος πολυτελείας, το οποίο αποδεικνύεται ότι έχει ιδιαίτερη “αντήχηση” στον κόσμο του Διαδικτύου εν έτει 2020.

Υπάρχει μια πιθανότητα το κύριο στοιχείο θελκτικότητας του QAnon να είναι η ξεκάθαρη πολυπλοκότητα της ίδιας της συνωμοσίας, παρά οι λεπτομέρειές της. Το QAnon περιγράφεται συχνά ως “λαγότρυπα”, προσφέροντας στους “χρήστες” μια αρχικά απλή ιστορία, η οποία – όσο βυθίζεται κανείς σε αυτήν – γίνεται πιο περίπλοκη.

Ορισμένα στοιχεία υποδεικνύουν ότι οι θεωρίες συνωμοσίας πρέπει να προσφέρουν “μοναδικότητα” στους οπαδούς τους – δηλαδή, την υπόσχεση της αποκλειστικής γνώσης. Όσο πιο περίπλοκη και λεπτομερής είναι μια θεωρία, τόσο πιθανότερη είναι η μοναδικότητά της και τόσο μεγαλύτερη η ελκυστικότητά της. Πόσο μεγάλο ρόλο παίζει όμως αυτός ο παράγοντας;

Η ουσιαστικά άγνοια των επικριτών

Έτσι οδηγούμαστε στο κεντρικό ερώτημα, για το οποίο εμείς οι “εξωτερικοί” έχουμε ουσιαστικά άγνοια: Ποια ακριβώς είναι τα δόγματα του QAnon που είναι πιο ελκυστικά και πειστικά για τους οπαδούς του;

Ο πειρασμός είναι να επικεντρωθούμε στα γεγονότα που εξιστορούνται στη θεωρία αυτή, τα οποία είναι προφανώς άτοπα, πολλές φορές σε βαθμό “κακουργήματος”.

Η απλή απόρριψη των ισχυρισμών της θεωρίας QAnon πιθανόν να μην είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, ειδικά εάν οι οπαδοί του παρακινούνται από την επιθυμία να ανήκουν σε ένα ειδικού τύπου και ασυνήθιστο κίνημα.

Εάν ο στόχος είναι να περιορίσουμε την επιρροή του QAnon ή (αν είναι δυνατόν) να το οδηγήσουμε σε μια πιο υγιή κατεύθυνση, το ερώτημα του τι πιστεύουν πραγματικά οι οπαδοί του χρειάζεται μια πιο ολόπλευρη και καλύτερη απάντηση.

Του Tyler Cowen

Πηγή: Capital.gr/BloombergOpinion