Κενά που είχε αφήσει πίσω της η προ ΓεΣΥ εποχή και η τεταμένη ατμόσφαιρα που τότε επικρατούσε μεταξύ ΟΑΥ, υπουργείου Υγείας και γιατρών και είχε ως αποτέλεσμα να μην δοθεί χρόνος στη σωστή προετοιμασία του Συστήματος, επιχειρεί να καλύψει ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας, προχωρώντας στην ετοιμασία κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών, που αν και λανθασμένα, είναι πιο γνωστές στο ευρύ κοινό ως ιατρικά πρωτόκολλα. Η ανυπαρξία πρωτοκόλλων, ή πιο σωστά κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών στο ΓεΣΥ, είχε εξάλλου αποτελέσει αρκετές φορές αντικείμενο συζήτησης αλλά και αντιπαραθέσεων μεταξύ των εμπλεκομένων στον τομέα της Υγείας. 

Σε πρώτη φάση, ο οργανισμός έχει αποστείλει σε όλους τους παρόχους υπηρεσιών υγείας του ΓεΣΥ 46 διαφορετικές κατευθυντήριες οδηγίες, οι οποίες περιλαμβάνουν τον τρόπο διαχείρισης των ασθενών στις περιπτώσεις συγκεκριμένων παθήσεων/ καταστάσεων, τόσο σε ό,τι αφορά την παραπομπή τους σε διάφορες διαγνωστικές εξετάσεις,  (εργαστηριακές ή/και ακτινολογικές), όσο και σε ό,τι αφορά τις διαθέσιμες φαρμακευτικές αγωγές για κάθε περίπτωση.  

Οι κατευθυντήριες οδηγίες που έχουν προκαταρκτικά επιλεγεί από τον ΟΑΥ, αφορούν σχεδόν όλες τις ιατρικές ειδικότητες. Για παράδειγμα περιλαμβάνονται οδηγίες για την υπέρταση, τον διαβήτη, την ελκώδη κολίτιδα και τη νόσο του Crohn, την οστεροπόρωση, την άνοια, την ενδομητρίωση, το άσθμα, τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, τη ρευματοειδή αρθρίτιδα κ.λπ. 

Ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας, προκειμένου να προχωρήσει στην ένταξη των κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών στο ΓεΣΥ, αποτάθηκε πρώτα σε όλες τις επιστημονικές εταιρείες ζητώντας τους να καθορίσουν τα πεδία στα οποία έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα. Μετά από αυτό, καθορίστηκαν οι 46 κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες τις οποίες ο ΟΑΥ εξασφάλισε από τον οίκο «NICE» που αποτελεί τον σύμβουλο επί αυτών των θεμάτων, σε αρκετά συστήματα υγείας της Ευρώπης και όχι μόνο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μπάχαλο με τις αναλύσεις που γίνονται στο ΓεΣΥ

«Οι κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες είναι ένας οδηγός για τους γιατρούς. Καθορίζουν δηλαδή, τη διαδρομή που πρέπει να ακολουθεί ένας γιατρός όταν έχει μπροστά του έναν ασθενή με συγκεκριμένες ενδείξεις τόσο πριν, όσο και μετά την τελική του διάγνωση, αλλά και στις περιπτώσεις επιπλοκών κ.λπ. Δίνουν στους γιατρούς κατεύθυνση για τις εξετάσεις που πρέπει να γίνουν κατά περίπτωση αλλά και τη φαρμακευτική αγωγή που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν και πάλι ανάλογα με τον ασθενή και τα δεδομένα του», εξήγησε μιλώντας στον «Φ» η ανώτερη λειτουργός του ΟΑΥ, Μόνικα Κυριάκου, προσθέτοντας ότι «η εφαρμογή κατευθυντήριων οδηγιών είναι μια διεθνής πρακτική και σίγουρα και τα πρότυπα που εμείς εδώ στην Κύπρο, ως ΟΑΥ προωθούμε αυτή τη στιγμή, είναι βασισμένα στα όσα οι γιατροί εφαρμόζουν διεθνώς». 

Η όλη διαδικασία, είπε η κ. Κυριάκου, «γίνεται σε στενή συνεργασία με τον διεθνή οίκο εμπειρογνωμόνων “NICE” αλλά και των επιστημόνων του Πανεπιστημίου Κύπρου. Εδώ και καιρό, άλλωστε, στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, έχουμε προσαρμόσει ήδη στα κυπριακά δεδομένα, τρεις διαφορετικές κατευθυντήριες οδηγίες και τώρα έχουμε απευθυνθεί και σε όλους τους παρόχους του ΓεΣΥ για να προχωρήσουμε στην ετοιμασία και προώθηση και άλλων κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών». 

Αυτές οι 46 οδηγίες, τέθηκαν από τις 13 Μαρτίου στη δημόσια διαβούλευση και ο ΟΑΥ θα αναμένει τα σχόλια όλων των εμπλεκομένων μέχρι τις 14 Απριλίου. Στη συνέχεια, ο ΟΑΥ θα προχωρήσει στην αξιολόγηση των θέσεων και εισηγήσεων όσων θα συμμετάσχουν στη διαδικασία και θα προωθήσει τις οδηγίες κατά προτεραιότητα. Αρχικά, θα επιλεγούν οι 5 οδηγίες για τις οποίες δεν θα υπάρχουν σχόλια ή εισηγήσεις για διαφοροποιήσεις και θα τεθούν άμεσα σε εφαρμογή και θα ακολουθηθεί παρόμοια διαδικασία και για τις υπόλοιπες, ανάλογα με τις παρεμβάσεις των συμμετεχόντων στην όλη προσπάθεια. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μειώνουν τα χειρουργεία για να έχουν κλίνες στις ΜΕΘ

Σε όσες περιπτώσεις τα σχόλια επιβάλλουν προσαρμογή στα κυπριακά δεδομένα, θα ακολουθηθεί ξεχωριστή διαδικασία. Όπως εξήγησε η κ. Κυριάκου, σε αυτές τις περιπτώσεις, σε συνεργασία με τους συμβούλους μας, θα γίνεται αξιολόγηση των δεδομένων, οι απαραίτητες αλλαγές και ακολούθως, σε συνεργασία πάντα με τις αντίστοιχες επιστημονικές εταιρείες των γιατρών, θα οριστικοποιούνται οι κατευθυντήριες οδηγίες κατά περίπτωση. Η διαδικασία αυτή, όπως τόνισε η κ. Κυριάκου, «μπορεί να θεωρηθεί και χρονοβόρα αφού διαρκεί κατά μέσο όρο έξι με εννέα μήνες. Ωστόσο, σε όσες περιπτώσεις χρειαστεί να την ακολουθήσουμε, θα το πράξουμε». 

Σε αρκετές από τις κατευθυντήριες οδηγίες, περιλαμβάνονται και δείκτες απόδοσης. Οι δείκτες αυτοί, θα δίνουν στον ΟΑΥ τη δυνατότητα να παρακολουθεί το κατά πόσο οι γιατροί του ΓεΣΥ ακολουθούν τα όσα οι οδηγίες καθορίζουν και αναλόγως θα λαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα. Για παράδειγμα, εάν οι γιατροί διαπιστωθεί ότι δεν χρησιμοποιούν σωστά τις οδηγίες που θα βρίσκονται σε εφαρμογή, ο ΟΑΥ θα προχωρεί σε ειδική εκπαίδευση τους ή ενδεχομένως να προχωρήσει και σε αναθεώρηση και προσαρμογή των οδηγιών στα δεδομένα της Κύπρου. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: OAY: Κατευθυντήριες οδηγίες για εργαστηριακές εξετάσεις

Σε κάθε περίπτωση, όπως είπε η κ. Κυριάκου, «με την ένταξη των κατευθυντήριων οδηγιών στο ΓεΣΥ, στοχεύουμε και θεωρούμε ότι θα πετύχουμε σε αρκετά σημαντικό βαθμό και την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους δικαιούχους του ΓεΣΥ. Πέραν αυτού, με την ένταξη των οδηγιών στο σύστημα, επιτυγχάνουμε και την προσαρμογή ή εναρμόνιση του ΓεΣΥ στις διεθνείς πρακτικές, κάτι το οποίο, επίσης, είναι πολύ σημαντικό. Η διαδικασία θα συνεχιστεί πάντοτε σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και σίγουρα με τους γιατρούς μας». 

Δεν εγκλωβίζονται οι γιατροί από τις Οδηγίες

Όπως επεξηγήθηκε στον «Φ», ιατρικά ή κλινικά πρωτόκολλα, βάσει της διεθνούς πρακτικής θεωρούνται τα πρωτόκολλα τα οποία καθορίζουν τις υποχρεωτικές κινήσεις στις οποίες πρέπει να προχωρήσει ο γιατρός/ επαγγελματίας υγείας σε κάθε περίπτωση. Για παράδειγμα, καθορίζονται οι θεραπείες που πρέπει να χορηγούνται από τους γιατρούς, με σειρά προτεραιότητας, ή οι εξετάσεις που υποχρεωτικά πρέπει να γίνονται στους ασθενείς. Τα πρωτόκολλα, δηλαδή, έχουν περισσότερο τη μορφή της υποχρέωσης και όχι τη μορφή της συμβουλής/ οδηγίας. Στην περίπτωση των κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών, ο γιατρός δεν είναι υποχρεωμένος να ακολουθεί κατά γράμμα τα όσα καθορίζονται. Μπορεί ελεύθερα να ασκεί την ιατρική ανάλογα με την κρίση του και τις εξατομικευμένες ανάγκες των ασθενών του.

Τονίζεται στο ΓεΣΥ επιβάλλεται και η ένταξη πρωτοκόλλων και όχι μόνο κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών. Βεβαίως, σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στην περίπτωση των φαρμάκων, τα πρωτόκολλα υπάρχουν και ήδη εφαρμόζονται στο πλαίσιο του συστήματος.  

Η έναρξη της διαδικασίας ένταξης των κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών στο ΓεΣΥ, ικανοποιεί πλήρως και τους οργανωμένους ασθενείς. Όπως ανέφερε στον «Φ» ο πρόεδρος της ΟΣΑΚ, Μάριος Κουλούμας, «πρόκειται για ένα κενό το οποίο υπάρχει στο ΓεΣΥ και εμείς από την αρχή της εφαρμογής του συστήματος απαιτούσαμε την ένταξη των οδηγιών αυτών διότι πρέπει να ακολουθούμε τις διεθνείς πρακτικές».

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Καιρός ήταν . . 

Η διαδικασία για ετοιμασία των κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών από τον ΟΑΥ, άρχισε από το καλοκαίρι του 2022 και τώρα απλά εισέρχεται σε μια νέα φάση. Η ένταξη των οδηγιών αυτών στο ΓεΣΥ, σαφώς και αποτελεί ένα πολύ θετικό βήμα για το σύστημα. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το κενό αυτό υπήρχε από την προ ΓεΣΥ εποχή και κάποιοι, μάλιστα, επικαλούνταν την ανυπαρξία κατευθυντήριων οδηγιών και πρωτοκόλλων ζητώντας αναβολή της εφαρμογής του Συστήματος. Πρέπει όμως να διευκρινίσουμε ότι οι γιατροί, έστω κι αν δεν είναι ενταγμένες οι οδηγίες ή τα πρωτόκολλα στο ΓεΣΥ, έχουν τη γνώση και ξέρουν το τι ισχύει και στον υπόλοιποι κόσμο και ακολουθούν τις βασικές αρχές. Αυτό, για να μην θεωρηθεί ότι και σε αυτή την περίπτωση είμαστε ακυβέρνητο καράβι.