Η προώθηση του δρόμου Αστρομερίτη – Ευρύχου συμπεριλαμβάνεται στις εξαγγελίες του Προέδρου της Δημοκρατίας, στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Ορεινών Κοινοτήτων και στο τριετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2023.
Για το συγκεκριμένο έργο έχει εκπονηθεί και αξιολογηθεί Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (Δέουσας Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον). Με βάση την Έκθεση Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης που εξέδωσε η Περιβαλλοντική Αρχή η κατασκευή και λειτουργία του νέου αυτοκινητόδρομου αναμένεται να επιφέρει σοβαρές, αρνητικές και μη ανατρέψιμες επιπτώσεις στην προστατευόμενη περιοχή του Δικτύου Natura 2000 Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) Περιοχή Ατσάς – Άγιος Θεόδωρος. Ωστόσο, το έργο προχωρά κανονικά και στο παρόν στάδιο βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία απαλλοτρίωσης και αναμένεται η υποβολή τελικών σχεδίων και εγγράφων προσφορών.
Σύμφωνα με την Κυβέρνηση, η προτεινόμενη όδευση έχει επιλεγεί μετά από περιβαλλοντική μελέτη ως η βέλτιστη ως προς τον επηρεασμό της περιοχής Natura 2000 και έχει διαφανεί ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις που να μη διέρχονται από την περιοχή αυτή, ή να επηρεάζουν σε μικρότερο βαθμό την περιοχή Natura 2000, χωρίς δυσμενέστερες επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην εύφορη γεωργική περιοχή του Κουτραφά.
Η κυβέρνηση αποφάσισε πως το ενδεχόμενο βελτίωσης του υφιστάμενου δρόμου, δεν κρίνεται ως αποδεκτή επιλογή επειδή δεν μπορεί να εκπληρώσει τους στόχους του έργου, ούτε να προσφέρει το αναμενόμενο επίπεδο εξυπηρέτησης και οδικής ασφάλειας για το εθνικό οδικό δίκτυο που θα εξυπηρετεί την περιοχή, αλλά και την πρόσβαση της πόλης και επαρχίας Λευκωσίας προς το Τρόοδος και τα ορεινά θέρετρα. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, γίνονται συχνά βελτιώσεις στα πλαίσια συντήρησης του δρόμου, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα ως προς τις συνθήκες οδικής ασφάλειας, λειτουργικότητας και χωρητικότητας του δρόμου. Περαιτέρω, σημειώνει, στον υφιστάμενο δρόμο παρατηρούνται επικίνδυνα προσπεράσματα και παράλληλα υπάρχουν προσβάσεις προς κατοικίες, αγροτικά τεμάχια, βιοτεχνίες και εμπορικές αναπτύξεις, με συχνές εισόδους / εξόδους αλλά και διακίνηση πεζών, δημιουργώντας σημαντικά προβλήματα οδικής ασφάλειας και προκαλώντας σοβαρά και αρκετές φορές θανατηφόρα δυστυχήματα.
Σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 6(4) της Οδηγίας των Οικοτόπων (92/43/ΕΟΚ): «Εάν, παρά τα αρνητικά συμπεράσματα της εκτίμησης των επιπτώσεων και ελλείψει εναλλακτικών λύσεων, ένα σχέδιο πρέπει να πραγματοποιηθεί για άλλους επιτακτικούς λόγους σημαντικού δημοσίου συμφέροντος, περιλαμβανομένων λόγων κοινωνικής ή οικονομικής φύσης, το κράτος μέλος λαμβάνει κάθε αναγκαίο αντισταθμιστικό μέτρο ώστε να εξασφαλιστεί η προστασία της συνολικής συνοχής Natura 2000. Το κράτος μέλος ενημερώνει την Επιτροπή σχετικά με τα αντισταθμιστικά μέτρα που έλαβε».
Με βάση τα πιο πάνω, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε την έγκριση του έργου για επιτακτικούς λόγους σημαντικού δημοσίου συμφέροντος και κάλεσε την Περιβαλλοντική Αρχή να εξετάσει το έργο υπό τα νέα δεδομένα θέτοντας περιβαλλοντικούς όρους για την κατασκευή και λειτουργία του, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Αυτή είναι η τρίτη φορά τα τελευταία χρόνια που η Κυπριακή Δημοκρατία θα επιχειρήσει να αιτιολογήσει επιτακτικούς λόγους υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος για ένα έργο με το σκεπτικό ότι δεν υπήρχαν εναλλακτικές λύσεις για τη χωροθέτησή τους. Η πρώτη αφορούσε τη Μαρίνα Μακρόνησος στην Αγία Νάπα, εντός της ΖΕΠ Περιοχή Αγία Θέκλα – Λιοπέτρι, και η δεύτερη τον αυτοκινητόδρομο Πάφου – Πόλης Χρυσοχούς, εντός της ΖΕΠ Κοιλάδα Έζουσας. Και στις δύο περιπτώσεις, η Κομισιόν έχει ήδη επισημάνει ότι δεν εξετάστηκαν εναλλακτικές λύσεις.
Και στις τρεις υποθέσεις – Μαρίνα Μακρόνησος Αγίας Νάπας, αυτοκινητόδρομος Πάφου-Πόλης Χρυσοχούς και αυτοκινητόδρομος Αστρομερίτη-Ευρύχου – εγείρεται ζήτημα κακής εφαρμογής του άρθρου 6, παράγραφος 4, και του άρθρου 7 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Ειδικότερα, και στις τρεις υποθέσεις δεν εξετάστηκαν εναλλακτικές λύσεις και συνεπώς φαίνεται να προκύπτει ένα συστημικό πρόβλημα, με σοβαρό, διαχρονικό, επαναλαμβανόμενο και γενικευμένο χαρακτήρα από την πλευρά των αρμόδιων αρχών της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι παρατηρούμενες ανεπάρκειες και για τα τρία έργα περιλαμβάνουν ένα κοινό: την ανεπαρκή εξέταση εναλλακτικών επιλογών κατά το στάδιο της υποβολής τους σε Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (Δέουσα Εκτίμηση Επιπτώσεων στο Περιβάλλον) πριν από την έγκριση των έργων, παρότι αναγνωρίζονται οι σοβαρές, αρνητικές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις που αυτά θα επιφέρει η κατασκευή και λειτουργία τους εντός προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου Natura 2000.
