Ο Επίτροπος Διαφάνειας και πρόεδρος της Αρχής κατά της διαφθοράς, Χάρης Πογιατζής, δίνει το στίγμα πώς θα κτυπηθεί αυτή η γάγγραινα στον τόπο μας. Το στοίχημα της Αρχής, για τον ίδιο, είναι σε λίγο καιρό ο κόσμος να λέει ότι κάτι έχει αλλάξει στον τόπο σε αυτά τα ζητήματα. Είναι θετικός στο να δοθούν και ανακριτικές εξουσίες στην Αρχή. Σε ό,τι αφορά το επίμαχο θέμα με το βιβλίο του Μακάριου Δρουσιώτη που εμπλέκει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε θέματα διαφθοράς, ο κ. Πογιατζής αποκαλύπτει στον «Φ» ότι ειδική ομάδα της οποίας θα προΐσταται εμπειρογνώμονας που θα έρθει από το εξωτερικό, θα εξετάσει τα όσα αναφέρονται στο βιβλίο. Το βιβλίο μελετάται ώστε με το νέο χρόνο να δοθούν οδηγίες προς διερεύνησή του. Η Αρχή αυτό το διάστημα καταρτίζει κατάλογο με τους λειτουργούς που θα ερευνούν τις καταγγελίες που υποβάλλονται ενώπιόν της για διαφθορά κρατικών αξιωματούχων. Καθημερινά κατατίθενται και νέα παράπονα.
– Πρόσφατα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μετά τον ανεξάρτητο υποψήφιο Πρόεδρο Ανδρέα Μαυρογιάννη, ζήτησε από την Αρχή να διερευνήσει τα όσα αναφέρονται στο βιβλίο του Μακάριου Δρουσιώτη. Πώς θα ενεργήσετε;
– Να πω ότι ξεκαθαρίστηκε πως και οι δύο δεν προβαίνουν σε καταγγελία αλλά ζητούν από την Αρχή να προβεί σε αυτεπάγγελτη έρευνα. Έχουμε τοποθετηθεί ότι η διαφορά της καταγγελίας από την αυτεπάγγελτη έρευνα είναι πως στην καταγγελία έρχεται κάποιος και βάζει τις παραμέτρους της καταγγελίας του και βάσει αυτών διερευνούμε. Στην αυτεπάγγελτη έρευνα πρέπει να καθορίσουμε εμείς τις παραμέτρους της έρευνας, επομένως πρέπει να διαβάσουμε το βιβλίο που είναι 281 σελίδες. Έχουμε απαντήσει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι θ’ αρχίσουμε από το τρίτο βιβλίο όπως ήταν και το αίτημα του κ. Μαυρογιάννη, ενώ ο Πρόεδρος είχε ζητήσει έρευνα και για τα τρία βιβλία. Επομένως θα αρχίσει μια ομάδα από την Αρχή να διαβάζει το βιβλίο, να επισημανθούν οι ισχυρισμοί για διαφθορά και μετά να διορίσουμε ερευνώντα λειτουργό για να το διερευνήσει. Άρα χρειάζονται δύο πράξεις: Πρώτον, η μελέτη και μετέπειτα η έρευνα από λειτουργό.
Η Αρχή προσανατολίζεται στο να φέρει εμπειρογνώμονα από το εξωτερικό ο οποίος να είναι ελληνόφωνος, ώστε να μη χρειαστεί να μεταφραστούν τα βιβλία. Ο Επίτροπος Διαφάνειας ξεκαθάρισε πάντως ότι δεν θα ξεκινήσει άμεσα η διερεύνηση της καταγγελίας αυτής, γιατί προέχουν οι 20 άλλες καταγγελίες που ήδη υποβλήθηκαν στην Αρχή και εκκρεμούν. Τώρα που εγκρίθηκαν οι κανονισμοί λειτουργίας της Αρχής θα εξετάζονται κατ’ αρχήν οι καταγγελίες, θα ενημερώνεται ο καταγγέλλων και θα αποφασίζεται κατά πόσον υπάρχει έδαφος για ν’ αρχίσει η διερεύνηση της καταγγελίας.
-Ο εμπειρογνώμονας που θα έρθει από το εξωτερικό τι ακριβώς θα κάνει;
– Θα πάρει τους όρους εντολής που θα του καθορίσει η Αρχή και ανάλογα θα χειριστεί ο ίδιος όπως νομίζει την υπόθεση, με την προϋπόθεση ότι η Αρχή σε τακτά χρονικά διαστήματα θα τον καλεί για να την ενημερώνει για το τι έπραξε, ποιους μάρτυρες κάλεσε και θα τον καθοδηγούμε ώστε αν υπάρχει διαφθορά να εντοπιστεί.
– Αντιλαμβανόμαστε κ. Επίτροπε, ότι ανάμεσα σ’ αυτούς που θα κληθούν θα είναι και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο συγγραφέας του βιβλίου.
– Με βάση την πείρα μου από δικαστικές υποθέσεις, ο συγγραφέας του βιβλίου θα είναι ο πρώτος που θα κληθεί να καταθέσει. Από κει και πέρα θα καλέσει όποιον νομίζει ότι θα βοηθήσει στην έρευνά του.
– Ο λόγος που καταλήξετε στο να έρθει ειδικός από το εξωτερικό είναι για να εξασφαλιστεί η αμεροληψία της έρευνας;
– Στην Κύπρο είμαστε καχύποπτοι. Και ξέρω την καχυποψία που υπάρχει και για μας ως Αρχή. Επομένως θέλουμε να έχουμε κάποιον που να έχει την έξωθεν καλή μαρτυρία, να είναι αναγνωρισμένος ώστε να μην υπάρχει αυτή η αμφισβήτηση.
– Έχετε καταλήξει στο πρόσωπο που θα ηγηθεί της έρευνας;
– Όχι ακόμα διότι δεν αρχίσαμε εμείς να μελετούμε το βιβλίο. Έχουμε όμως υπόψη μας κάποια άτομα, πήραμε τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε και θ’ αποφασίσουμε στην ώρα που πρέπει.
– Το άτομο αυτό πρέπει να έχει κάποιες γνώσεις ανακριτικές ώστε να μπορεί να φέρει σε πέρας το έργο του;
– Το πρώτο πράγμα, είναι να διαβάσει τη νομοθεσία μας, να του εξηγηθούν κάποια πράγματα και επίσης θα υπάρξει απόφαση για να έχει ομάδα – βοηθούς που θα τον υποβοηθούν στο έργο του. Την ομάδα αυτή επίσης θα την διορίσουμε εμείς.
– Πότε εκτιμάτε ότι θα είσαστε έτοιμοι ως Αρχή ν’ αρχίσετε να διερευνάται καταγγελίες;
– Οι κανονισμοί έχουν ψηφιστεί από τη Βουλή. Σε περίπου ένα με ενάμιση μήνα θα είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε γιατί εκτός από τις γραπτές καταγγελίες, δεχόμαστε καθημερινά τηλεφωνήματα με καταγγελίες οπόταν το έργο είναι από την αρχή δύσκολο. Θα δρομολογήσουμε για έρευνα τις καταγγελίες που έχουμε ενώπιόν μας και στη συνέχεια θα μελετήσουμε τις νέες που έρχονται. Το πλάνο που έχουμε είναι να εξετάσουμε μια-μια τις καταγγελίες όπως υποβλήθηκαν χρονολογικά. Οι κανονισμοί προνοούν ότι πρέπει να γίνει μια προκαταρκτική εξέταση της καταγγελίας απ’ όλα τα μέλη της Αρχής και ένα μέλος θ’ αναλάβει να ετοιμάσει έκθεση κατά πόσον εμπίπτει στις αρμοδιότητές της. Εάν δεν εμπίπτει τότε απορρίπτονται. Εάν κριθεί ότι εμπίπτει και υπάρχει μαρτυρία που πιθανολογεί ότι μπορεί να στοιχειοθετήσει κάτι τότε διατάσσεται έρευνα. Στην περίπτωση αυτή θα διοριστεί λειτουργός επιθεώρησης όπως ονομάζεται. Μπορεί να είναι ένας ή και περισσότεροι, οι οποίοι έχουν αρκετές εξουσίες βάσει του νόμου και μπορούν να υποχρεώσουν κάποιον να έρθει να δώσει μαρτυρία. Η έρευνα θα γίνεται με τον έλεγχο της Αρχής και θα καταλήγει σ’ ένα πόρισμα το οποίο θα λέει αν προκύπτει ποινικό αδίκημα ή όχι. Αν δεν στοιχειοθετείται υπόθεση, αρχειοθετείται. Εάν υπάρχει υπόθεση αποστέλλεται στον Γενικό Εισαγγελέα για τα περαιτέρω. Το έργο μας τελειώνει εκεί. Ο Γενικός Εισαγγελέας θα μπορεί να διατάξει πλέον ποινική ανάκριση από την Αστυνομία.
-Οι ερευνώντες επιθεωρητές πώς θα επιλέγονται;
– Οι κανονισμοί προνοούν ότι θα ετοιμαστεί κατάλογος από ενδιαφερόμενους, τους οποίους θα εγκρίνουμε εμείς. Ήδη έχουμε κάνει ενέργειες και προτείναμε σε κάποια άτομα ώστε να ετοιμάσουμε ένα κατάλογο. Οι επιθεωρητές θα επιλέγονται από αυτόν τον κατάλογο. Θα έχουμε όμως τη δυνατότητα να επιλέγουμε και εκτός καταλόγου, όπως τώρα με την περίπτωση του Προέδρου της Δημοκρατίας ή και άλλες που δεν μπορώ να αναφέρω, γιατί σε καμιά περίπτωση δεν θα δημοσιοποιούνται ονόματα εκτός από εκεί που ο καταγγέλλων δημοσιοποιεί την καταγγελία του. Φυσικά ζούμε στην Κύπρο και όταν κληθεί κάποιος για μαρτυρία για μια υπόθεση θα το πει σε 10 γνωστούς και η υπόθεση θα γνωστοποιηθεί, δεν θέλω να κρύβομαι πίσω από το δάκτυλό μου, γι’ αυτό.
– Αναμένατε αυτό τον όγκο των παραπόνων που συσσωρεύτηκαν μέχρι σήμερα;
– Από τα τηλεφωνήματα που δεχόμασταν από τις πρώτες μέρες του διορισμού μας ανέμενα ότι θα έχουμε αρκετά παράπονα, φυσικά ελπίζω να μην συγκεντρωθούν πολλά και να χρειάζεται χρόνος για να διερευνηθούν με αποτέλεσμα κάποιοι να παραπονούνται ότι καθυστερούμε.
– Τα παράπονα γενικά πού στρέφονται, κατά κρατικούς αξιωματούχους ή δημόσιους υπαλλήλους στη γενικότητά τους;
– Σαν Αρχή κατά της διαφθοράς οι αρμοδιότητές μας έχουν να κάνουν με όργανα του κράτους, είτε είναι αξιωματούχοι, είτε τμήματα, είτε Ημικρατικοί Οργανισμοί. Θα ερευνούμε όλο το σύστημα. Όσον αφορά σε ιδιώτες θα μπορούμε να ερευνούμε νοουμένου ότι έχουν συνεργαστεί με το Δημόσιο. Διαφορετικά όχι.
– Ωστόσο θα μπορεί η Αρχή να ενεργεί και αυτεπάγγελτα όταν αντιληφθεί ότι πρέπει να παρέμβει;
– Ναι, όταν για παράδειγμα ένας δημοσιογράφος φέρει στην επιφάνεια ένα σκάνδαλο ή μια παρατυπία τότε θα μπορούμε να παρεμβαίνουμε. Θέλουμε να μεταφέρουμε το μήνυμα στον κόσμο ότι κάποιος ελέγχει πλέον. Είναι γι’ αυτό που μίλησα κατά την τελετή εγκαθίδρυσή μας για το «άγρυπνο μάτι» που θα είναι η Αρχή σε θέματα διαφθοράς. Αν περιέλθει κάτι στην αντίληψή μας που είναι βάσιμο τότε θα μπορούμε να παρέμβουμε αυτεπάγγελτα διερευνώντας προκαταρκτικά ό,τι έρχεται στην επιφάνεια. Δεν σας κρύβω ότι στηριζόμαστε πολύ στους δημοσιογράφους γιατί έτυχε να φέρουν στην επιφάνεια πολλά σκάνδαλα.
Καμιά σύγκρουση με Εισαγγελέα και Ελεγκτή
– Δεν βλέπετε με βάση τον νόμο λειτουργίας της Αρχής σύγκρουσης αρμοδιοτήτων με τον Γενικό Εισαγγελέα ή με τον Γενικό Ελεγκτή;
– Αν ο Γενικός Ελεγκτής ξεκινήσει μια έρευνα και στη συνέχεια μας τη διαβιβάσει για να συνεχίσουμε εμείς τότε δεν υπάρχει καμιά σύγκρουση. Αν ξεκινήσουμε ταυτόχρονα έρευνα τότε μπορεί να υπάρξει σύγκρουση. Όμως θέλω να τονίσω ότι υπάρχει πλήρης συνεννόηση με τον Γενικό Ελεγκτή και θα βρίσκουμε τρόπο να συνεργαζόμαστε. Όπως και με τη Νομική Υπηρεσία. Σε συνάντηση που είχαμε, κάναμε προφορική συμφωνία κατανόησης, ώστε να μην υπάρχουν ταυτόχρονες έρευνες. Βάσει του νόμου όταν ξεκινήσουν έρευνες από τη Νομική Υπηρεσία τότε εμείς πρέπει να σταματήσουμε. Επίσης όταν ξεκινούμε μια έρευνα τότε ενημερώνουμε τη Νομική Υπηρεσία ώστε να ξεκαθαρίζεται ότι δεν έχουν ξεκινήσει παράλληλα και εκείνοι, γιατί μια καταγγελία μπορεί να γίνει παράλληλα και σε μας και στη Ν. Υπηρεσία.
– Κύριε πρόεδρε έχετε περάσει από διάφορα αξιώματα, έχετε φίλους, γνωστούς, μπορεί σε κάποιο στάδιο να χρειαστεί να διερευνήσετε κάποιον φίλο σας, πώς θα ενεργήσετε;
– Το ίδιο ισχύει και για τους δικαστές, αν έχουν κάτι που έρχεται σε σύγκρουση με τη θέση τους εξαιρούνται, το ίδιο θα συμβαίνει και εδώ. Όπως γνωρίζετε, στην περίπτωση της διευθύντριας των Φυλακών που ενεργούσα ως δικηγόρος της προτού διοριστώ στην Αρχή, είχα εξαιρεθεί και δεν θα λαμβάνω καθόλου μέρος σε οποιαδήποτε συνεδρία που αφορά στην καταγγελία. Στην Κύπρο ζούμε, γνωρίζει ο ένας τον άλλο και νομίζω ότι ξέρω τι θα πράξω αν υπάρξει τέτοια περίπτωση.
– Πιστεύετε ότι τώρα με τη λειτουργία της Αρχής ο κόσμος θα πρέπει να σας εμπιστευτεί για να σπάσει το απόστημα της διαφθοράς;
– Γνωρίζω την καχυποψία που έχει ο κόσμος προς τους θεσμούς και την αμφισβήτησή του, δικαιολογημένα, θα έλεγα. Εμένα το στοίχημα για τα πέντε μέλη της Αρχής είναι μετά από κάποιο χρονικό διάστημα λειτουργίας μας, να λέει ο κόσμος ότι πράγματι κάποιοι προσπαθούν να κτυπηθεί η διαφθορά. Βλέπω τώρα ότι πολλοί που έρχονται εδώ εκφράζουν την εμπιστοσύνη τους στο πρόσωπό μας, ακούω και δηλώσεις ενθαρρυντικές, ελπίζω να αποκτήσουμε την εμπιστοσύνη του κόσμου, όμως δεν μπορείς να τους ικανοποιήσεις όλους. Έχει δημιουργηθεί μια κουλτούρα στην Κύπρο ότι οι πάντες είναι διεφθαρμένοι, οπόταν σιγά – σιγά θα επιχειρήσουμε ν’ αλλάξουμε την εικόνα αυτή.
– Το θέμα είναι να βρίσκεις και την ανταπόκριση της Πολιτείας και αναφέρομαι σε πρακτικά ζητήματα.
– Στο θέμα αυτό δεν έχουμε κανένα παράπονο, ότι ζητήσαμε μας το παραχώρησαν. Υπάρχει ένα ζήτημα όμως. Ζητήσαμε το προσωπικό που θα υποστηρίζει τη λειτουργία της Αρχής να το προσλάβουμε εμείς και όχι με τις διαδικασίες του δημοσίου. Ευελπιστούμε ότι αν πάρουμε μια χρηματοδότηση από το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας τότε θα μπορούμε να προσλάβουμε προσωπικό για ειδικούς σκοπούς. Θέλουμε σίγουρα λειτουργούς γιατί θα ξεκινήσουμε τον νόμο του λόμπινγκ και θα χρειαστούν δυο λειτουργοί που θα απασχολούνται πλήρως με το ζήτημα αυτό, αφού θα εξετάζουν αιτήσεις, θα γίνεται επιμόρφωση κλπ.
– Πώς θα αποκρούσετε τις κακόβουλες καταγγελίες που θα έρθουν ενώπιον σας;
– Είναι θέμα ικανότητας και κοινής λογικής. Θα βλέπουμε από την καταγγελία αν υπάρχουν ασάφειες, θα καλούμε τον καταγγέλλοντα για διευκρινήσεις και εκεί θα κρίνουμε αν μια καταγγελία είναι κακόβουλη ή όχι.
– Ένα θέμα που τέθηκε και στη Βουλή κατά τη συζήτηση του νόμου για σύσταση της Αρχής ήταν και η προστασία όσων καταγγέλλονται και αποδειχθεί ότι η καταγγελία τους είναι αβάσιμη. Θα παραμένει εσαεί καταχωρημένο ότι ο τάδε καταγγέλθηκε;
– Το θέμα αυτό συζητήθηκε με την Επίτροπο για τα προσωπικά δεδομένα και αποφασίστηκε σε περιπτώσεις που οι καταγγελίες αποδεικνύονται αβάσιμες θα υπάρχει διαγραφή, ότι μείνει θα είναι κωδικοποιημένο και δεν θα φαίνονται προσωπικά δεδομένα.
– Πιστεύετε ότι η Αρχή πρέπει να έχει και ανακριτικές εξουσίες;
– Υπάρχει μια πρόταση νόμου των Οικολόγων για να μας δοθούν ανακριτικές εξουσίες. Δεν τέθηκε ενώπιόν μας. Εγώ είμαι υπέρ της διεύρυνσης των εξουσιών, διότι ως ανεξάρτητη Αρχή δεν πρέπει να εξαρτόμαστε από άλλους, επομένως όταν τεθεί θα τοποθετηθούμε. Εγώ θα έλεγα όχι μόνο ανακριτικές εξουσίες πρέπει να έχουμε, αλλά να μπορούμε να παρουσιάζουμε και υποθέσεις στο δικαστήριο αν είναι δυνατόν. Αυτό σήμερα είναι αντισυνταγματικό, οπόταν στο παρόν στάδιο δεν τίθεται τέτοιο θέμα.
