Ούτε περιβαλλοντικό, ούτε προσφυγικό πρόβλημα αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Όλα είναι προπαγάνδα των αριστεροφρικιών που δεν θα ησυχάσουν αν δεν χαλάσουν τη ζαχαρένια του δυτικού καθωσπρεπισμού. Αυτό είναι ένα αφήγημα που κερδίζει έδαφος όλο και περισσότερο το τελευταίο διάστημα. Κι αν περιοριζόταν μόνο στον βόθρο των κοινωνικών δικτύων και δεν κέρδιζε συνεχώς έδαφος στις πιο επίσημες ενορίες του δημόσιου διαλόγου, δεν θα άξιζε να το θίξουμε καν.
 
Η αλήθεια είναι ότι ο κόσμος μας γίνεται ολοένα και πιο ασθματικά περίπλοκος και δυσνόητος και πολλές φορές δυσκολεύεσαι να καταλήξεις με σιγουριά ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος κι αν σημασία έχει η δική μας ευημερία, εφόσον συνδέεται άμεσα με την ευημερία των άλλων ανθρώπων, αλλά και η ευημερία του είδους μας συχνά συνδέεται –αντιστρόφως- με την ευημερία του υπόλοιπου οικοσυστήματος. Φαύλος κύκλος.
 
Για παράδειγμα, αν εκλείψουν οι λόγοι που προκαλούν τα μεταναστευτικά ρεύματα από την Αφρική και την Ασία, αν δηλαδή με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα οι αναπτυσσόμενες χώρες καταφέρουν να γίνουν με κάποιον τρόπο ανεπτυγμένες, θα αυξήσουν και τις ανθρωπογενείς εκπομπές βλαβερών ουσιών. Οι λεπτές ισορροπίες της παγκόσμιας (κερδοσκοπικής) οικονομίας άλλωστε επιβαρύνονται από τις δεσμεύσεις για την αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος. Άσε που η ανάπτυξη των άλλων συχνά βάζει φρένο στη δική μας, στον ανταγωνιστικό κόσμο μας.
 
Γκρεμός ή ρέμα; Διαλέξτε. Αυτό είναι και το παρατεταμένο δίλημμα που τίθεται. Εννοείται ότι η λύση στο προσφυγικό ζήτημα είναι η εξάλειψη των λόγων που το προκαλούν κι όχι η ανθρωπιστική αρωγή. Με τον ίδιο τρόπο που η επαιτεία δεν αντιμετωπίζεται με την ελεημοσύνη. Είναι μαθηματικά βέβαιο ότι αν περιοριστούν οι προσφυγικές ροές προς την Ευρώπη, ή αν αναχαιτιστεί η δράση των διακινητών ανθρώπων, θα μειωθεί και ο αριθμός των ανθρώπων που θαλασσοπνίγονται στη Μεσόγειο.
 
Αυτό όμως δεν λέει κάτι. Πρώτα απ’ όλα έχουμε ανάγκη να είμαστε άνθρωποι. Οι πολιτικές αναλύσεις έπονται. Αν λιάζεσαι στην ξαπλώστρα σου και δεις κάποιον να πνίγεται στην πισίνα, είναι άραγε πιο δημιουργικό να αναλογιστείς εκείνη την ώρα την ενδεχόμενη παραβίαση των κανόνων ασφαλείας και το φαινόμενο της απροσεξίας των λουομένων που πρέπει επιτέλους να εξαλειφθεί; Ή να σπεύσεις και να σώσεις τον πνιγόμενο και να τα σκεφτείς όλα αυτά αργότερα;
 
Στην ταινία «Styx» ο Βόλφγκανγκ Φίσερ βάζει μια Γερμανίδα γιατρό να ταξιδεύει ολομόναχη με το ιστιοπλοϊκό της και να συναντά ένα ακυβέρνητο σαπιοκάραβο φίσκα στους μετανάστες, με την προοπτική να τους σώσει να μοιάζει σχεδόν με αυτοκτονία. Μπορείς όμως να ανακρούσεις πρύμναν και να συνεχίσεις ανέμελος το ταξίδι σου;
 
Ο ακτιβισμός δεν είναι λύση. Είναι σύμπτωμα. Η έφηβη περιβαλλοντίστρια Γκρέτα Θούνμπεργκ και η νεαρή καπετάνισσα Καρόλα Ρακέτε έγιναν σύμβολα γιατί αφιερώθηκαν στην αρωγή των άλλων ανθρώπων και δεν αναλογίστηκαν ότι κινδυνεύουν να λοιδορηθούν ως καθοδηγούμενες.
 
«Όταν η αδικία γίνεται νόμος, η αντίσταση γίνεται καθήκον». Το παραπάνω απόφθεγμα – τουλάχιστον το πνεύμα του- αποδίδεται στον Τόμας Τζέφερσον και αποτυπώνεται και στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, πράξη ίδρυσης του κράτους των ΗΠΑ το 1776. Για πολλούς ήταν εξέλιξη καθοριστικότερη για τη σύγχρονη ιστορία κι από τη Γαλλική Επανάσταση. Είναι αυτό που προτάσσεται στην περίπτωση της Ρακέτε από τη στιγμή που στην Ευρώπη της δημοκρατίας, του διαφωτισμού, της ελευθερίας και του ανθρωπισμού, στην Ευρώπη του πολιτισμού και της αναγέννησης,  στην Ευρώπη που κάηκε στον χυλό της ναζιστικής λαίλαπας, υπάρχουν χώρες που έχουν ποινικοποιήσει τη διάσωση ανθρώπινων ζωών. Είναι ψυχικός και κοινωνικός σκοταδισμός να μη τίθεται η ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια ως πρώτιστο αγαθό. Ο σεβασμός στον άνθρωπο, έστω κι αν είναι ο ολετήρας του περιβάλλοντος, αποτελεί την πολυτιμότερη αξία μας. Δεν είναι για τη δόξα, ούτε για την ανάγκη. Είναι φυσικό αντανακλαστικό.
 
«Δεν είναι η παραφροσύνη, μα το τέλος της παραφροσύνης. Δεν είναι το χάος, μα η τάξη. Είναι το απλό που είναι δύσκολο να γίνει» όπως θα συγκατάνευε κι ο Μπρεχτ.
 
Φιλgood, τεύχος 231