Μετά από τέσσερις δεκαετίες ίσως έφτασε η ώρα που οι πρωταγωνιστές στο Κυπριακό θα πρέπει να καθίσουν και να αποφασίσουν εάν θα το λύσουν ή εάν θα το κλείσουν.
Για τέσσερις και πλέον δεκαετίες οι εξελίξεις στο Κυπριακό κινούνταν μέσα σ’ ένα πλαίσιο, λίγο ή πολύ γνωστό και ελεγχόμενο από τους πρωταγωνιστές και ως εκ τούτου δεν υπήρχαν συνταρακτικές εξελίξεις. Για χρόνια ο καθένας γνώριζε εκ των προτέρων τις κινήσεις του αντιπάλου και αναλόγως συμπεριφέρονταν προκειμένου να έχουν τη δεδομένη στιγμή κάποια κέρδη.
Δυόμισι χρόνια μετά την τελευταία απόπειρα να λυθεί το πρόβλημα, οι πρωταγωνιστές βρίσκονται σε ένα αδιέξοδο. Το οποίο αδιέξοδο δεν είναι όμοιο με όσα είχαν προηγηθεί στα κατά καιρούς σκαμπανεβάσματα του Κυπριακού. Αυτή τη φορά δεν έχουμε ένα ακόμα πάγωμα προσπαθειών ούτε και σύντομα τα πράγματα θα επανέλθουν στη γνωστή ρουτίνα των συνομιλιών που να στέλνουν το μήνυμα –όπως παλιά– πως κάτι κινείται στο Κυπριακό. Όλα αυτά είχαν ισχύ μέχρι και τις συνομιλίες του Κραν Μοντανά.
Μέχρι και το καλοκαίρι του 2017 υπήρχαν πολλά για να συζητήσουν οι δύο πλευρές. Υπήρχε ένα πάρε-δώσε που κρατούσε ζωντανή τόσο τη διαδικασία όσο και την ελπίδα ότι το πρόβλημα οδεύει προς λύση. Εκεί, φάνηκε πως υπάρχουν πρόσθετα σημαντικά ζητήματα για τα οποία οι πρωταγωνιστές θα έπρεπε να λάβουν κρίσιμες αποφάσεις. Και δεν ήταν έτοιμοι για κάτι τέτοιο.
Το 2020 θα είναι, σ’ ό,τι αφορά τις εξελίξεις στο Κυπριακό, μια χρονιά ιδιαίτερα δύσκολη. Όχι γιατί είναι πολύ πιθανόν να συνεχιστεί και να εμβαθύνει ακόμα περισσότερο το αδιέξοδο. Θα είναι δύσκολη γιατί η πορεία των εξελίξεων μπορεί να αναγκάσει τους πρωταγωνιστές να λάβουν δύσκολες και σκληρές αποφάσεις.
Πριν πάμε όμως στο να δούμε ποιες μπορεί να είναι αυτές οι σκληρές αποφάσεις καλό θα ήταν να ρίξουμε μια ματιά στο πού στέκονται οι πρωταγωνιστές. Για την Κυπριακή Δημοκρατία ή την ελληνοκυπριακή πλευρά για σκοπούς Κυπριακού, αυτό που προέχει (όπως το βλέπει ο μέσος πολίτης και όχι όπως το παρουσιάζουν οι πολιτικοί) είναι το ενεργειακό πρόγραμμα. Ένα ενεργειακό πρόγραμμα το οποίο πιστεύεται πως θα της προσφέρει οικονομικά οφέλη αλλά και κάποια ισχύ.
Η τουρκοκυπριακή κοινότητα μέχρι και τον Απρίλη θα είναι απασχολημένη με τη διαδικασία ανάδειξης του νέου της ηγέτη. Στην Ελλάδα τρέχουν για πολλά εσωτερικά ζητήματα και όταν υπάρξουν εξελίξεις με την Κύπρο θα είναι παρόντες. Η Βρετανία από την ώρα που έχει διασφαλίσει τις Βάσεις της στο νησί είτε είναι είτε όχι στις διαπραγματεύσεις λίγο την ενδιαφέρει. Αν και η απουσία της πολλές φορές είναι καλύτερη από την παρουσία της.
Κι ερχόμαστε στον παράγοντα Τουρκία, η οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο διατηρεί τον έλεγχο του οδικού χάρτη των εξελίξεων στο Κυπριακό. Αφού κατάφερε να ελέγξει το αδιέξοδο στο Κραν Μοντανά κατά τρόπο ώστε, ενώ ήταν η ίδια που οδήγησε σε ναυάγιο τη διαδικασία, να μην της φορτώνονται ευθύνες καθότι όλοι την έχουν ανάγκη να είναι ξανά στο τραπέζι των συνομιλιών.
Οι κινήσεις της Τουρκίας είναι η κατεύθυνση από την οποία αναμένεται να επηρεαστεί περισσότερο το Κυπριακό. Πρώτον, εμφανής η προσπάθειά της να φέρει τα ενεργειακά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Όλες οι κινήσεις της στη θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αυτό αποδεικνύουν. Και θα συνεχίζει να βάζει πίεση προς αυτή την κατεύθυνση ελπίζοντας ότι θα περάσει η προσέγγιση πως τα ενεργειακά είναι μέρος του προβλήματος και μπορεί να λυθεί μόνο ως πακέτο με όλα τα άλλα ζητήματα του Κυπριακού.
Το δεύτερο σημαντικό είναι οι εξελίξεις στις σχέσεις της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Κρίσιμοι οι επόμενοι μήνες με την προσοχή όλων να είναι η περίοδος Μαρτίου-Απριλίου οπόταν η Άγκυρα θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα κάνει το επόμενο βήμα με τα ρωσικά πυραυλικά συστήματα S-400, δηλαδή να προχωρήσει στην ενεργοποίησή τους.
Μετά την άνοιξη του 2020 τίποτε δεν είναι προβλέψιμο στο Κυπριακό και από το ερχόμενο καλοκαίρι η συζήτηση μπορεί να γίνεται πάνω σε μια εντελώς διαφορετική ατζέντα. Ξέρω ότι πολλοί φοβούνται αυτή την άλλη ατζέντα γιατί μέσα υπάρχουν λέξεις ή φράσεις ταμπού.
Μετά από τέσσερις δεκαετίες ίσως έφτασε η ώρα που οι πρωταγωνιστές στο Κυπριακό θα πρέπει να καθίσουν και να αποφασίσουν εάν θα το λύσουν ή εάν θα το κλείσουν. Να αποφασίσουν εάν θα υπάρξει διαμοιρασμός στα πλαίσια μιας συμφωνίας ή ο καθένας θα πάρει το κομμάτι που πιστεύει ότι του αναλογεί.
* Δημοσιογράφος Φιλελεύθερου.
Για τέσσερις και πλέον δεκαετίες οι εξελίξεις στο Κυπριακό κινούνταν μέσα σ’ ένα πλαίσιο, λίγο ή πολύ γνωστό και ελεγχόμενο από τους πρωταγωνιστές και ως εκ τούτου δεν υπήρχαν συνταρακτικές εξελίξεις. Για χρόνια ο καθένας γνώριζε εκ των προτέρων τις κινήσεις του αντιπάλου και αναλόγως συμπεριφέρονταν προκειμένου να έχουν τη δεδομένη στιγμή κάποια κέρδη.
Δυόμισι χρόνια μετά την τελευταία απόπειρα να λυθεί το πρόβλημα, οι πρωταγωνιστές βρίσκονται σε ένα αδιέξοδο. Το οποίο αδιέξοδο δεν είναι όμοιο με όσα είχαν προηγηθεί στα κατά καιρούς σκαμπανεβάσματα του Κυπριακού. Αυτή τη φορά δεν έχουμε ένα ακόμα πάγωμα προσπαθειών ούτε και σύντομα τα πράγματα θα επανέλθουν στη γνωστή ρουτίνα των συνομιλιών που να στέλνουν το μήνυμα –όπως παλιά– πως κάτι κινείται στο Κυπριακό. Όλα αυτά είχαν ισχύ μέχρι και τις συνομιλίες του Κραν Μοντανά.
Μέχρι και το καλοκαίρι του 2017 υπήρχαν πολλά για να συζητήσουν οι δύο πλευρές. Υπήρχε ένα πάρε-δώσε που κρατούσε ζωντανή τόσο τη διαδικασία όσο και την ελπίδα ότι το πρόβλημα οδεύει προς λύση. Εκεί, φάνηκε πως υπάρχουν πρόσθετα σημαντικά ζητήματα για τα οποία οι πρωταγωνιστές θα έπρεπε να λάβουν κρίσιμες αποφάσεις. Και δεν ήταν έτοιμοι για κάτι τέτοιο.
Το 2020 θα είναι, σ’ ό,τι αφορά τις εξελίξεις στο Κυπριακό, μια χρονιά ιδιαίτερα δύσκολη. Όχι γιατί είναι πολύ πιθανόν να συνεχιστεί και να εμβαθύνει ακόμα περισσότερο το αδιέξοδο. Θα είναι δύσκολη γιατί η πορεία των εξελίξεων μπορεί να αναγκάσει τους πρωταγωνιστές να λάβουν δύσκολες και σκληρές αποφάσεις.
Πριν πάμε όμως στο να δούμε ποιες μπορεί να είναι αυτές οι σκληρές αποφάσεις καλό θα ήταν να ρίξουμε μια ματιά στο πού στέκονται οι πρωταγωνιστές. Για την Κυπριακή Δημοκρατία ή την ελληνοκυπριακή πλευρά για σκοπούς Κυπριακού, αυτό που προέχει (όπως το βλέπει ο μέσος πολίτης και όχι όπως το παρουσιάζουν οι πολιτικοί) είναι το ενεργειακό πρόγραμμα. Ένα ενεργειακό πρόγραμμα το οποίο πιστεύεται πως θα της προσφέρει οικονομικά οφέλη αλλά και κάποια ισχύ.
Η τουρκοκυπριακή κοινότητα μέχρι και τον Απρίλη θα είναι απασχολημένη με τη διαδικασία ανάδειξης του νέου της ηγέτη. Στην Ελλάδα τρέχουν για πολλά εσωτερικά ζητήματα και όταν υπάρξουν εξελίξεις με την Κύπρο θα είναι παρόντες. Η Βρετανία από την ώρα που έχει διασφαλίσει τις Βάσεις της στο νησί είτε είναι είτε όχι στις διαπραγματεύσεις λίγο την ενδιαφέρει. Αν και η απουσία της πολλές φορές είναι καλύτερη από την παρουσία της.
Κι ερχόμαστε στον παράγοντα Τουρκία, η οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο διατηρεί τον έλεγχο του οδικού χάρτη των εξελίξεων στο Κυπριακό. Αφού κατάφερε να ελέγξει το αδιέξοδο στο Κραν Μοντανά κατά τρόπο ώστε, ενώ ήταν η ίδια που οδήγησε σε ναυάγιο τη διαδικασία, να μην της φορτώνονται ευθύνες καθότι όλοι την έχουν ανάγκη να είναι ξανά στο τραπέζι των συνομιλιών.
Οι κινήσεις της Τουρκίας είναι η κατεύθυνση από την οποία αναμένεται να επηρεαστεί περισσότερο το Κυπριακό. Πρώτον, εμφανής η προσπάθειά της να φέρει τα ενεργειακά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Όλες οι κινήσεις της στη θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αυτό αποδεικνύουν. Και θα συνεχίζει να βάζει πίεση προς αυτή την κατεύθυνση ελπίζοντας ότι θα περάσει η προσέγγιση πως τα ενεργειακά είναι μέρος του προβλήματος και μπορεί να λυθεί μόνο ως πακέτο με όλα τα άλλα ζητήματα του Κυπριακού.
Το δεύτερο σημαντικό είναι οι εξελίξεις στις σχέσεις της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Κρίσιμοι οι επόμενοι μήνες με την προσοχή όλων να είναι η περίοδος Μαρτίου-Απριλίου οπόταν η Άγκυρα θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα κάνει το επόμενο βήμα με τα ρωσικά πυραυλικά συστήματα S-400, δηλαδή να προχωρήσει στην ενεργοποίησή τους.
Μετά την άνοιξη του 2020 τίποτε δεν είναι προβλέψιμο στο Κυπριακό και από το ερχόμενο καλοκαίρι η συζήτηση μπορεί να γίνεται πάνω σε μια εντελώς διαφορετική ατζέντα. Ξέρω ότι πολλοί φοβούνται αυτή την άλλη ατζέντα γιατί μέσα υπάρχουν λέξεις ή φράσεις ταμπού.
Μετά από τέσσερις δεκαετίες ίσως έφτασε η ώρα που οι πρωταγωνιστές στο Κυπριακό θα πρέπει να καθίσουν και να αποφασίσουν εάν θα το λύσουν ή εάν θα το κλείσουν. Να αποφασίσουν εάν θα υπάρξει διαμοιρασμός στα πλαίσια μιας συμφωνίας ή ο καθένας θα πάρει το κομμάτι που πιστεύει ότι του αναλογεί.
* Δημοσιογράφος Φιλελεύθερου.
