Η σύγκρουση, η επιθετική συμπεριφορά, ο πόλεμος και ο φόνος αποτελούν θεμελιώδη έμφυτα ένστικτα ενσωματωμένα στα ζώα. Το ανθρώπινο είδος, όντας μια ανάπτυξη ή κλάδος ζωικών ειδών, συνεχίζει να φέρει σε μεγάλο βαθμό αυτά τα ένστικτα.
Όλα ξεκίνησαν στη ζούγκλα. Η δραστηριότητα εκεί δεν ρυθμίζεται από κανένα νόμο παρά μόνο από τον «νόμο της ζούγκλας». Εκεί οι ισχυρότεροι έχουν όλα τα δικαιώματα και είναι οι νικητές. Η επιθετική συμπεριφορά εκδηλώνεται για διαφορετικούς λόγους. Μπορεί να είναι αρπακτική ή αντί-αρπακτική, κατά την οποία τα ζώα θηρεύουν ή αμύνονται για να μη γίνουν λεία άλλων ζώων διαφορετικού είδους. Μπορεί επίσης να είναι επιθετικότητα κατά την οποία τα ζώα επιτίθενται σε μέλη του δικού τους είδους. Άλλοι λόγοι επιθετικότητας είναι οι εδαφικοί, ο ανταγωνισμός για την επικράτηση των ηγετών, ο ανταγωνισμός για απόκτηση συντρόφων, η υπεράσπιση των μικρών από τους γονείς και η επιθετικότητα για την απόκτηση πόρων.
Τα ζώα υψηλότερης νοημοσύνης, όπως οι άνθρωποι, επέκτειναν τη ζωική συνήθεια να λειτουργούν σε αγέλες και σχημάτισαν κοινότητες που αυξάνονταν σε μέγεθος από μικρές γειτονιές σε πόλεις και τελικά σε χώρες και ενώσεις χωρών. Οι άνθρωποι πρόσθεσαν στους λόγους της επιθετικής συμπεριφοράς τη διεύρυνση των συνόρων των χωρών τους σε βάρος άλλων αντιπάλων. Εξού και τα εκατοντάδες ιστορικά παραδείγματα πολέμων για τη δημιουργία αυτοκρατοριών.
Στις ανθρώπινες κοινότητες και μέσα στην ανθρώπινη ψυχή άρχισε να αναπτύσσεται η ηθική σκέψη. Δεν ήταν δύσκολο να καταλάβει ένας άνθρωπος ότι η κλοπή ή ο φόνος, για παράδειγμα, είναι κακή συμπεριφορά, καθώς οι περισσότεροι θα θεωρούσαν απαράδεκτο να είναι οι ίδιοι θύματα αυτών των εγκλημάτων. Μέσα στις κοινότητες, προέκυψε η ανάγκη να ψηφιστούν νόμοι και να σχηματιστούν αστυνομικές δυνάμεις για τον έλεγχο της παράνομης συμπεριφοράς, τον περιορισμό της εξουσίας που ασκούν οι ισχυροί και την προστασία των αδύναμων. Η τάση στη νομοθετική διαδικασία είναι οι εθνικοί νόμοι να ευθυγραμμίζονται με το ηθικό δίκαιο. Ένα παράδειγμα είναι ο νόμος για τα πολιτικά δικαιώματα του 1964 στις ΗΠΑ που παρείχε στους Αφροαμερικανούς ίσα δικαιώματα και πρόσβαση σε εστιατόρια, μεταφορές και άλλες δημόσιες εγκαταστάσεις από τις οποίες τους απαγόρευε η τότε ρατσιστική εθνική νομοθεσία.
Με τον τρόπο αυτό, η επιθετική και παράνομη συμπεριφορά ελέγχθηκε εντός των χωρών, αλλά οι άνθρωποι έπρεπε να βρουν και μια λύση για να σταματήσουν μια άλλη σημαντική πηγή σύγκρουσης, αυτή της απόκτησης των ηγετικών ηνίων της κοινότητας, χωρίς τα διάφορα μέρη να καταφεύγουν σε ένοπλες συγκρούσεις που οδηγούσαν σε εσωτερικές διαμάχες και εμφύλιους πολέμους. Η λύση βρέθηκε στην αρχαία Αθήνα και ονομάζεται Δημοκρατία, ένα σύστημα διακυβέρνησης που σήμερα θεωρείται ένα από τα δικαιότερα διαθέσιμα. Με αυτό το σύστημα η πλειοψηφία των δημοτών επιλέγει με ειρηνικά μέσα τον ηγέτη που θα κυβερνήσει τη χώρα. Ωστόσο, η πλειοψηφία κυβερνά, αλλά η μειοψηφία δεν περιθωριοποιείται. Υπάρχει σεβασμός στις μειοψηφίες και τους επιτρέπεται να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων με εκπροσώπους σε κοινοβούλια. Η ελευθερία του λόγου και η κριτική στους κυβερνώντες, είναι από τα βασικά δημοκρατικά δικαιώματα. Επιπλέον, ο γενικός πληθυσμός έχει ίσα δικαιώματα σύμφωνα με τους νόμους του κράτους.
Η δημοκρατία έλυσε το πρόβλημα των συγκρούσεων στο εσωτερικό των χωρών, αλλά το ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα του επεκτατισμού, εξακολουθεί να μας απασχολεί σήμερα και οδηγεί σε πολέμους μεταξύ των χωρών. Αυτό είναι ένα συνεχιζόμενο ανάθεμα που ταλαιπωρεί την ανθρωπότητα από την εμφάνισή της στον πλανήτη γη. Τα Ηνωμένα Έθνη ιδρύθηκαν το 1945 με στόχο την αποτροπή των πολέμων. Για τον ίδιο σκοπό, τα Ηνωμένα Έθνη κατόρθωσαν να δημιουργήσουν δικαστήρια όπως το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Ωστόσο, το ΔΔΧ και άλλα δικαστήρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν έχουν κανένα μέσο για να επιβάλουν τις αποφάσεις τους. Σήμερα είναι προφανές ότι η ανθρωπότητα απέτυχε παταγωδώς να αποτρέψει τον πόλεμο. Κατά τη διάρκεια των αιώνων έγιναν αρκετές προσπάθειες για τη σύναψη συμφωνιών και καταστατικών για την αποτροπή των πολέμων, χωρίς επιτυχία. Θα μπορούσε μια Διεθνής Δημοκρατία να πετύχει όπως έκανε η δημοκρατία εντός των ορίων των χωρών; Θα μπορούσε να βοηθήσει ο σχηματισμός ενός διεθνούς κοινοβουλίου για την αναθεώρηση και τον εμπλουτισμό των διεθνών νόμων και την εξεύρεση τρόπου επιβολής της διεθνούς δικαιοσύνης;
Είναι δυνατόν οι μεγάλες δυνάμεις να μην ενδιαφέρονται για την εφαρμογή μιας διεθνούς δημοκρατίας, επειδή αυτό θα ακυρώσει το έμφυτο ένστικτο του επεκτατικού τους χαρακτήρα και θα τις εμποδίσει από το να πραγματοποιήσουν την επιθυμία τους να επικρατήσουν ως μια και μόνη παγκόσμια αυτοκρατορία; Δεν μπορεί να επικριθεί κάποιος που απαντά ναι στην τελευταία αυτή ερώτηση, καθώς η παγκόσμια ειρήνη βρίσκεται στα χέρια των μεγάλων δυνάμεων και δεν φαίνεται να βιάζονται να την υιοθετήσουν!
*Μηχανολόγος/Δομικός και Ερευνητής Μηχανικός
www.kronis.tech
