Πρόσφατα, η Στατιστική Υπηρεσία ανακοίνωσε τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή για τον Σεπτέμβριο του 2022. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, ο Δείκτης έφτασε στις 113,12 μονάδες, σε σύγκριση με 104,03 το Σεπτέμβριο του 2021 και ήταν αυξημένος κατά 9.09 μονάδες. Για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2022, ο Δείκτης σημείωσε αύξηση 8,4%, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Οι μεγαλύτερες μεταβολές στις οικονομικές κατηγορίες, συγκριτικά με τον Σεπτέμβριο του 2021, καταγράφηκαν στον ηλεκτρισμό, με ποσοστό 59,9% και στα πετρελαιοειδή με 23,4%.
Το ότι η ακρίβεια είναι δεδομένη και αρκετά υψηλή σε αρκετά προϊόντα και υπηρεσίες δεν το αμφισβητεί κανένας. Αν όμως προσθέσει κάποιος στην εξίσωση και τα εισοδήματα και κυρίως αυτά που προέρχονται από μισθωτές εργασίες και συντάξεις, θα αποκομίσει μια ακόμα πιο γκρίζα εικόνα.
Σύμφωνα πάντα με τα επίσημα στοιχεία του Τμήματος Στατιστικής, το μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα το 2021 ήταν στις 19.649 ευρώ, όσο περίπου το 2011 (€19.621) και το 2013 (€19.426) και πιο κάτω από αυτό του 2012 (€20.218). Την ίδια στιγμή που τα στοιχεία δείχνουν μια σημαντική αύξηση τιμών. Ο ετήσιος μέσος όρος πληθωρισμού το 2013, δηλαδή δέκα χρόνια πριν, ήταν στις 99,88 μονάδες, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2022 στις 113,12 μονάδες.
Οι αυξήσεις βασικών ειδών
Πιο αναλυτικά στοιχεία δείχνουν ότι οι τιμές βασικών αγαθών και προϊόντων έχουν τα τελευταία χρόνια αυξηθεί με ποσοστά πολύ μεγαλύτερα, που πολλές φορές αγγίζουν και ξεπερνούν το 40%. Σύμφωνα με στοιχεία από υπεραγορά παγκύπριας κάλυψης και που αφορούν τα ίδια προϊόντα, μάρκα, τύπο, μέγεθος και βάρος, μεταξύ άλλων παρατηρούνται τα εξής:
– Το άσπρο ψωμί 500 γρ. τον Ιούνιο του 2008 πωλείτο προς 70 σεντ, τον Απρίλιο του 2014 προς €1.05 και τον Οκτώβριο του 2022 προς €1.35. Δηλαδή, μεταξύ 2014 και 2022 καταγράφεται μια αύξηση περίπου της τάξης του 28%.
– Το ημιάπαχο φρέσκο γάλα συσκευασίας 1,5 λ. πωλείτο τον Σεπτέμβριο του 2012 προς €1.91 και τον Οκτώβριο του 2022, €2.25 (+18%).
– Το γιαούρτι σε συσκευασία 700 γρ. τον Οκτώβριο του 2011 πωλείτο €2.84 και τον Οκτώβριο του 2022 προς €3.59 (+26%).
– Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο 1 λ., τον Νοέμβριο του 2011 πωλείτο €5.47 και τον Οκτώβριο του 2022 προς €7.49 (+37%).
– Το ηλιέλαιο σε συσκευασία 3 λ., τον Σεπτέμβριο του 2012 πωλείτο €6.09 και το Οκτώβριο του 2022 προς €9.99 (+64%).
– Ο κυπριακός καφές 200 γρ., τον Οκτώβριο του 2012 πωλείτο €2.10 και τον Οκτώβριο του 2022 προς €2.95 (+40%).
– Ο χοιρινός κιμάς 1 κιλό, τον Ιούνιο του 2019 πωλείτο €3.99 και το Οκτώβριο του 2022 προς €4.99 (+25%).
Σημειώστε δε πως οι τιμές στις μεγάλες υπεραγορές είναι χαμηλότερες και μάλιστα πολλές φορές σημαντικά, σε σχέση με τις τιμές που διατίθενται τα ίδια προϊόντα σε άλλα καταστήματα, όπως φούρνοι και τοπικές υπεραγορές.
Γενικότερα, με βάση τα στοιχεία του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, η ομάδα «Τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά», από τις 100,74 μονάδες που ήταν τον Σεπτέμβριο του 2019, ανήλθε το Σεπτέμβριο του 2020 στις 103,01 μονάδες και τον Σεπτέμβριο του 2021 στις 104,52 μονάδες, για να εκτοξευθεί τον φετινό Σεπτέμβριο στις 112,56 μονάδες. Μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο, οι τιμές αυξήθηκαν κατά 8,04 μονάδες.
Βέβαια, δεν είναι μόνο οι τιμές των τροφίμων και των προϊόντων πρώτης ανάγκης που έχουν εκτοξευθεί. Σημαντικά έχουν αυξηθεί και οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος και των καυσίμων. Ο Δείκτης Τιμών της ομάδας «Στέγαση, Ύδρευση, Ηλεκτρισμός και Υγραέριο» καταγράφει τις μεγαλύτερες αυξήσεις από όλους τους υπόλοιπους. Από 108,04 μονάδες τον Σεπτέμβριο του 2019, ανήλθε τον Σεπτέμβριο του 2022 στις 145,10 μονάδες, καταγράφοντας μια άνοδο της τάξης των 37,06 μονάδων.
Πάνω οι τιμές, κάτω τα εισοδήματα
Κι ενώ οι τιμές σε σημαντικά προϊόντα και υπηρεσίες ανεβαίνουν με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, τα εισοδήματα πολλών νοικοκυριών έχουν μειωθεί ή παρέμειναν στάσιμα. Πράγμα που σημαίνει ότι έχει αλλοιωθεί ουσιαστικά προς τα κάτω η αγοραστική τους δύναμη.
Όπως ανέφερα και προηγουμένως, το μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα το 2021 ήταν περίπου στα επίπεδα που ίσχυαν το 2011, με αποτέλεσμα, στην ουσία, να παραμένει στα ίδια επίπεδα για 12 χρόνια. Εξαίρεση αποτελεί η περίοδος μεταξύ 2014 και 2018, που τα εισοδήματα, λόγω της οικονομικής κρίσης, ήταν χαμηλότερα.
Τι είναι το ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα;
Σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία, το «Ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα» είναι το αποτέλεσμα της διαίρεσης του διαθέσιμου εισοδήματος του νοικοκυριού διά το ισοδύναμο μέγεθος του νοικοκυριού. Για τον υπολογισμό του συνολικού διαθέσιμου εισοδήματος του νοικοκυριού, λαμβάνεται υπόψη το συνολικό καθαρό εισόδημα όλων των μελών του. Προκύπτει από το σύνολο των εισοδημάτων από μισθωτές υπηρεσίες, από αυτοαπασχόληση, συντάξεις, επιδόματα ανεργίας, εισόδημα από ακίνητη περιουσία, οικογενειακά επιδόματα, τακτικές χρηματικές μεταβιβάσεις κ.λπ., μετά την αφαίρεση των φόρων και των εισφορών για κοινωνική ασφάλιση. Από την άλλη, το ισοδύναμο μέγεθος του νοικοκυριού υπολογίζεται χρησιμοποιώντας τη διαφοροποιημένη κλίμακα OECD (modified OECD scale). Για τη συγκεκριμένη κλίμακα ισχύουν οι ακόλουθοι συντελεστές στάθμισης: 1ος ενήλικας (αρχηγός νοικοκυριού) = 1,0 μονάδα, άτομα ηλικίας 14 χρονών και άνω = 0,5 μονάδες και άτομα κάτω των 14 χρονών = 0,3 μονάδες. Για παράδειγμα, ένα νοικοκυριό που αποτελείται από 4 μέλη, από τα οποία το ένα είναι αρχηγός, ηλικίας 40 χρονών, το δεύτερο άτομο είναι 35 χρονών και τα άλλα δύο παιδιά ηλικίας 12 και 6 χρονών, τότε το ισοδύναμο μέγεθος του νοικοκυριού είναι: 1+0,5+0,3+0,3=2,1.
Το συμπέρασμα
Το συμπέρασμα είναι απλό: το βιοτικό επίπεδο των πλείστων έχει μειωθεί και πολλών έχει συρρικνωθεί δραματικά. Τα εισοδήματα πολλών πολιτών είναι πολύ χαμηλότερα από το μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα, αφού σε καμία περίπτωση δεν ισούται με τις €19.649 που δείχνει ο σχετικός δείκτης για το 2021. Δηλαδή, τα €1.511 τον μήνα (19.649 διά 13). Σημειώστε ότι πέρυσι, οι μισοί εργαζόμενοι είχαν ακαθάριστα εισοδήματα κάτω από €1.614 (διάμεσος μηνιαίος μισθός). Πολλοί δε μισθοί ήταν και είναι στα όρια του κατώτατου και πολλές συντάξεις γύρω στα €800.
* Δημοσιογράφος
