Η παγκοσμιοποίηση των αγορών, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της οικονομικής θεωρίας, δημιούργησαν διάφορα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της χρηματοοικονομικής κατάστασης των επιχειρήσεων αλλά και των κρατών. Οι πιο μεγάλοι και πιο γνωστοί οίκοι αξιολόγησης, Stantard & Poor’s (S&P), Moody’s Investors Service, Fitch Ratings και DBRS Morningstar, σκοπό έχουν να αξιολογούν και να βαθμολογούν με μία συγκεκριμένη κλίμακα την πιστοληπτική ικανότητα μεγάλων επιχειρήσεων, ομολόγων, τραπεζών και χωρών.
Ως πιστοληπτική ικανότητα (Credit Rating) ορίζεται η ικανότητα, η αξιοπιστία και η φερεγγυότητα ενός ατόμου, μιας επιχείρησης ή ακόμα και μιας χώρας, στην αποπληρωμή των χρεών τους. Η πιστοληπτική ικανότητα έχει τη δυνατότητα να αποκαλύψει σε ένα δανειστή (πχ μια τράπεζα) ή έναν επενδυτή, την πιθανότητα να μπορέσει ο δανειολήπτης να ανταποκριθεί στις δανειακές του υποχρεώσεις, χωρίς τον κίνδυνο πτώχευσης που θα επιφέρει επισφάλεια.
Σημαντικό κρίνεται το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι αξιολογήσεις πιστοληπτικής διαβάθμισης χρησιμοποιούνται και για την προσαρμογή επιτοκίων, ασφαλίστρων και εξασφαλίσεων για την έκδοση ενός δανείου.
Σύμφωνα με τα πιο πάνω, χαμηλή αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας δείχνει υψηλό κίνδυνο αθέτησης ενός δανείου, και, συνεπώς, οδηγεί σε υψηλά επιτόκια ή ακόμα και σε άρνηση εκ μέρους της τράπεζας να χορηγήσει το δάνειο. Όσο καλύτερη και μεγαλύτερη είναι η πιστοληπτική ικανότητα του εν δυνάμει δανειολήπτη, τόσο πιο πιθανό είναι μια τράπεζα να εγκρίνει ένα δάνειο ή να επεκτείνει την πίστωση και μάλιστα με ελκυστικούς όρους.
Οι πιο πάνω οίκοι έχουν λάβει τη διαπίστευση του External Credit Assessment Institution (ECAI) από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), το οποίο σημαίνει ότι μόνο οι αξιολογήσεις αυτών των τεσσάρων οργανισμών μπορούν να χρησιμοποιηθούν (από την ΕΚΤ) για τον προσδιορισμό των απαιτήσεων εξασφάλισης για δανεισμό από αυτήν.
Η Κύπρος πιστοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Οίκο Standard & Poor’s τον Φεβρουάριο του 1994 στη βαθμίδα ΑΑ-, δηλαδή στη Βαθμίδα Επενδυτικού Βαθμού με πολύ ισχυρή ικανότητα εκπλήρωσης οικονομικών δεσμεύσεων.
Η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) παρακολουθεί τις εξελίξεις, μέσα στα πλαίσια του έργου που επιτελεί ως επιχειρηματική οργάνωση και αναγνωρίζει πλήρως τις προεκτάσεις που έχουν οι αξιολογήσεις των οίκων. Στόχος της ΟΕΒ παραμένει η βελτίωση της επιχειρηματικότητας και διαμόρφωση του κατάλληλου κλίματος ως απαραίτητη προϋπόθεση για προσαρμογή στο απαιτητικό διεθνές περιβάλλον και κατ’ επέκταση στην επιτυχή προετοιμασία των επιχειρήσεων προς αντιμετώπιση των προκλήσεων και ταυτόχρονα προς εκμετάλλευση των ευκαιριών που προκύπτουν.
Οι φετινές αξιολογήσεις
Οι φετινές αξιολογήσεις που έγιναν από τους οίκους καταδεικνύουν ότι οι οικονομικές επιδόσεις της Κύπρου ήταν πολύ καλύτερες από ό,τι αναμενόταν και οι μεσοπρόθεσμες συνθήκες συνεχίζουν να υποστηρίζουν τις προσπάθειες για μείωση του δημόσιου χρέους της χώρας.
Πιο συγκεκριμένα:
Στις 8 Απριλίου, ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης DBRS Morningstar αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας από BBB (Low) σε «ΒΒΒ» και αναθεώρησε την προοπτική από θετική σε σταθερή.
Ο Οίκος DBRS αιτιολογεί την απόφασή του για αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Δημοκρατίας σε «ΒΒΒ» στη βάση της συνετούς πολιτικής διαχείρισης του δημόσιου χρέους, των ιστορικά θετικών επιδόσεων της Κυβέρνησης αναφορικά με την ικανότητα μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος, της συμμετοχής της Κύπρου στην Ευρωζώνη και του ευνοϊκού επιχειρηματικού και επενδυτικού χαρακτήρα της.
Στις 13 Απριλίου, ο Οίκος Fitch διατήρησε την πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου στο ΒΒΒ- με σταθερές προοπτικές, βαθμίδα στην οποία κατέταξε την Κύπρο τον Απρίλιο του 2020.
Σύμφωνα με τους Fitch, η αξιολόγηση της Κύπρου υποστηρίζεται από δείκτες διακυβέρνησης και επίπεδα κατά κεφαλήν ΑΕΠ πολύ πάνω από τη διάμεση τιμή των ομοτίμων της κατηγορίας «BBB». Οι θεσμικές δυνάμεις και η αξιοπιστία των πολιτικών υποστηρίζονται από την ένταξη στην Ευρωζώνη. Αυτά τα πλεονεκτήματα εξισορροπούνται από τα υψηλά επίπεδα χρέους του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, τις μεγάλες εξωτερικές ανισορροπίες και τις ευπάθειες στον τραπεζικό τομέα.
Στις 19 Αυγούστου, ο Οίκος Moody’s Investors Service άλλαξε τις προοπτικές για τις αξιολογήσεις Ba1 της Κυπριακής Δημοκρατίας σε θετικές, από σταθερές, και επιβεβαίωσε τις μακροπρόθεσμες αξιολογήσεις σε ξένο και τοπικό νόμισμα και τις ανώτερες μη εξασφαλισμένες αξιολογήσεις σε τοπικό νόμισμα σε Ba1. Ταυτόχρονα, ο Moody’s επιβεβαίωσε επίσης τις αξιολογήσεις του προγράμματος μη εξασφαλισμένων μεσοπρόθεσμων τραπεζογραμματίων σε ξένο νόμισμα και σε τοπικό νόμισμα στο Ba1.
Η επιβεβαίωση της αξιολόγησης Ba1 αντανακλά έναν συνδυασμό συγκριτικά υψηλής οικονομικής και θεσμικής ισχύος και σχετικά υψηλής έκθεσης σε κινδύνους γεγονότων που σχετίζονται με το μεγάλο μέγεθος του τραπεζικού συστήματος.
Στις 2 Σεπτεμβρίου, ο Οίκος Standard & Poor’s προχώρησε με την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά μια βαθμίδα, από «ΒΒΒ-» σε «BBB» καθορίζοντας έτσι την προοπτική της κυπριακής Οικονομίας ως σταθερή.
Ο Οίκος Standard & Poor’s αιτιολογεί την απόφασή του για αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Δημοκρατίας στη βάση των ισχυρών επιδόσεων της κυπριακής οικονομίας την τελευταία δεκαετία, της διαφοροποιημένης οικονομίας, που αποδείχθηκε σχετικά ανθεκτική στους εξωτερικούς κλυδωνισμούς, περιλαμβανομένης και της πανδημίας Covid-19, καθώς επίσης και της προσδοκίας ότι οι ισχυρές επιδόσεις θα συνεχιστούν παρά τις επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η κατάταξη της πιστοληπτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας από τον Οίκο Standard & Poor’s στην επενδυτική βαθμίδα για πρώτη φορά μετά το κούρεμα του 2013, από τον Σεπτέμβριο του 2018, αποτέλεσε σημαντική εξέλιξη, καθότι έδωσε στη χώρα μας ψήφο εμπιστοσύνης για τις προοπτικές και τις μελλοντικές εξελίξεις. Επίσης, ο ίδιος οίκος αποτελεί τον πρώτο οργανισμό που αναβάθμισε την αξιολόγηση της Κύπρου κατά 11 συνολικά βαθμίδες από το 2013 μέχρι σήμερα.
Με βάση τις μέχρι σήμερα αξιολογήσεις των οίκων και με δεδομένο ότι θα συνεχιστεί η βελτίωση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, η περαιτέρω μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και η ανθεκτικότητα της οικονομίας σε εσωτερικούς και εξωτερικούς κλυδωνισμούς, εκτιμούμε ότι η πιστοληπτική πορεία της Κύπρου θα είναι θετική. Μεσοπρόθεσμα προς μακροπρόθεσμα, η καλή πορεία της οικονομίας θα αποτελέσει και τον καταλύτη για να αρχίσει η Κύπρος να ανεβαίνει, σταδιακά, στις πιο ψηλές επενδυτικές βαθμίδες.
– Στο διάγραμμα που δημοσιεύεται φαίνεται με σκίαση η σημερινή εικόνα της πιστοληπτικής ικανότητας της Κύπρου.
* Διευθυντής Οικονομίας και Διοίκησης, Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ)
