Παρακολούθησα πρόσφατα στην τηλεόραση ένα έργο με τον Nicolas Cage, το οποίο δεν μπόρεσα να δω μέχρι τέλους λόγω της ωμής βίας που έδειχνε. Κυνηγούσε κάποιους, δεν ξέρω γιατί, αλλά σκότωνε με ρυθμό έναν το λεπτό, σε μία δε περίπτωση αφού του έκοψε το χέρι που προβλήθηκε σε πρώτο πλάνο. Αμέσως πήρα το τηλεκτρόλ και άλλαξα κανάλι αλλά δεν φάνηκα τυχερή. Το άλλο κανάλι έδειχνε τον Bruce Willis να σκοτώνει με αυτόματο όπλο κάμποσους ανθρώπους και μετά να παίρνει έναν σβανά και να κόβει πόδια και χέρια διότι, όπως είπε, έπρεπε να εξαφανίσει τα πτώματα.
Έλεος πλέον, πόση βία.
Πρώτη σκέψη μου ήταν μήπως όλες αυτές οι σκηνές βίας προκαλούν περισσότερη βία στην πραγματικότητα, ειδικά ανάμεσα στους νέους. Ο ερευνητής ψυχολόγος του Πανεπιστημίου Τέξας διαφωνεί, λέει δεν έχει αποδειχτεί κάτι τέτοιο. Ο Ferguson αντιτάσσει ότι ενώ έχουν αυξηθεί οι σκηνές βίας ειδικά στα παιγνίδια βιντεο, ο αριθμός των άγριων εγκλημάτων από νέους έχει μειωθεί.
Τελικά έκλεισα την τηλεόραση και κάθησα να διαβάσω ένα ιστορικό βιβλίο. Αλλά και εκεί περισσότερη βία και, το χειρότερο, όχι φανταστική αλλά πραγματική, που έχει συμβεί κάποτε.
Πρώτα το βιβλίο του John Carey «Ρεπορτάζ», όπου ο Δομηνικανός ιεραπόστολος Βαρθολομαίος ντε Λας Κάζας, ο οποιος είχε συμμετάσχει στην κατάκτηση της Κούβας το 1513, περιγράφει τις ισπανικές αγριότητες και τους διωγμούς των ιθαγενών φυλών στη Λατινική Αμερική:
«Οι Ισπανοί με τα άλογά τους, τα δόρατα και τις λόγχες τους άρχισαν να διαπράττουν φόνους και αλλόκοτες αγριότητες. Έμπαιναν σε πόλεις, συνοικίες και χωριά και δεν τους γλύτωναν ούτε παιδιά ούτε γέροντες ούτε έγκυες γυναίκες ούτε τα έμβρυά τους. Τους άνοιγαν τις κοιλιές και τα έκοβαν κομμάτια, σαν να έσφαζαν αρνιά κλεισμένα στη στάνη τους. Έβαζαν στοιχήματα ποιος, με μια σπαθιά, θα ξεκοίλιαζε έναν άνθρωπο ή θα τον έκοβε στη μέση, ποιος θα έκοβε πιο γρήγορα και αποτελεσματικά ένα κεφάλι ή ποιος θα έβγαζε πιο γρήγορα τα έντερα κάποιου με ένα κτύπημα. Άρπαζαν τα μωράκια από τις φτέρνες, αποσπώντας τα από τον μαστό της μητέρας τους, και τους τσάκιζαν τα κεφάλια χτυπώντας τα στους βράχους. … Έφτιαχναν αγχόνες … κρεμούσαν ανθρώπους … έβαζαν από κάτω φωτιά και τους έκαιγαν … σιγά-σιγά, ουρλιάζοντας απελπισμένα απ’ αυτό το βασανιστήριο … ούρλιαζαν αξιοθρήνητα…»
Έκλεισα το πρώτο και πήρα το βιβλίο «Αναζητώντας τη μνήμη» του Νομπελίστα Ιατρικής Eric R. Kandel (2000), ο οποίος μεγάλωσε στη Βιέννη την εποχή του παγκοσμίου πολέμου. Από μικρός απορούσε για τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Θυμάται τη θριαμβευτική είσοδο του Χίτλερ στη Βιέννη τον Μάρτιο του 1938, που ακόμα και ο ίδιος ανέμενε ότι θα έβρισκε αντίσταση στην προσάρτηση της Αυστρίας. Αμέσως άνοιξαν οι πύλες της κολάσεως για τους Εβραίους με συνεχείς εξευτελισμούς. Θυμάται ότι ανάγκασαν τον πατέρα του να γονατίσει και να καθαρίσει τον δρόμο με οδοντόβρουτσα. Ακολούθησαν τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως.
Ας πάμε λίγο πιο πίσω στον χρόνο.
Και στη Λίθινη Εποχή υπήρχε συστηματική βία. Ανάλυση κρανίων που βρέθηκαν στη Σκανδιναβία έδειξε ότι 1 στα 6 κρανία (πριν 6.000-3.700 χρόνια) είχαν σημάδια άσχημων κτυπημάτων. Αντίθετα με ότι πιστεύετο μέχρι τότε υπήρχε περίπου ίσος αριθμός γυναικών θυμάτων (February 2013, American Journal of Physical Anthropology). Ήταν η εποχή που οι τροφοσυλλέκτες μετεξελίχθηκαν σε γεωργούς και κτηνοτρόφους. Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου μάζεψαν 478 κρανία απο Σουηδία και Δανία της περιόδου 3900 π.Χ. – 1700 π.Χ., σε αρκετά από τα οποία, αντρών και γυναικών, υπήρχαν σημάδια βίας.
Στο βιβλίο «Error! Hyperlink reference not valid» (2011), ο Steven Pinker επιχειρηματολογεί ότι η βία έχει μειωθεί. Παρόλο που μαίνονται πόλεμοι γύρω μας, τα έξοδα παγκοσμίως για πολεμικό εξοπλισμό έχουν αυξηθεί και μεγάλος αριθμός ατόμων πεθαίνουν στις συγκρούσεις, ο Pinker ισχυρίζεται ότι αν πάρουμε την αναλογία σε σύγκριση με τον ολικό πληθυσμό της Γης θα είναι μικρότερη παρά ποτέ. Δεν υπάρχει πλέον δουλεία, τα βασανιστήρια απαγορεύονται (τουλάχιστον επίσημα) και πολύς κόσμος πιστεύει στη δικαιοσύνη και στα ανθρώπινα δικαιώματα (η «αγγελική» μας πλευρά). Πρέπει να αναφερθεί ότι αρκετοί διαφώνησαν και έκαμαν κριτική στο βιβλίο του με το βασικότερο επιχείρημα γιατί να παίρνουμε κατά αναλογία. Ο επίσης διάσημος Robert Epstein διαφώνησε τονίζοντας ότι ακριβώς τώρα ζούμε σε μια εποχή όπου πολύ λίγοι μπορούν να προκαλέσουν πολύ μεγάλη καταστροφή, π.χ. με πυρηνικά όπλα.
Φαίνεται ότι η βία είναι στη φύση του ανθρώπου.
Έλεος πλέον, πόση βία.
Πρώτη σκέψη μου ήταν μήπως όλες αυτές οι σκηνές βίας προκαλούν περισσότερη βία στην πραγματικότητα, ειδικά ανάμεσα στους νέους. Ο ερευνητής ψυχολόγος του Πανεπιστημίου Τέξας διαφωνεί, λέει δεν έχει αποδειχτεί κάτι τέτοιο. Ο Ferguson αντιτάσσει ότι ενώ έχουν αυξηθεί οι σκηνές βίας ειδικά στα παιγνίδια βιντεο, ο αριθμός των άγριων εγκλημάτων από νέους έχει μειωθεί.
Τελικά έκλεισα την τηλεόραση και κάθησα να διαβάσω ένα ιστορικό βιβλίο. Αλλά και εκεί περισσότερη βία και, το χειρότερο, όχι φανταστική αλλά πραγματική, που έχει συμβεί κάποτε.
Πρώτα το βιβλίο του John Carey «Ρεπορτάζ», όπου ο Δομηνικανός ιεραπόστολος Βαρθολομαίος ντε Λας Κάζας, ο οποιος είχε συμμετάσχει στην κατάκτηση της Κούβας το 1513, περιγράφει τις ισπανικές αγριότητες και τους διωγμούς των ιθαγενών φυλών στη Λατινική Αμερική:
«Οι Ισπανοί με τα άλογά τους, τα δόρατα και τις λόγχες τους άρχισαν να διαπράττουν φόνους και αλλόκοτες αγριότητες. Έμπαιναν σε πόλεις, συνοικίες και χωριά και δεν τους γλύτωναν ούτε παιδιά ούτε γέροντες ούτε έγκυες γυναίκες ούτε τα έμβρυά τους. Τους άνοιγαν τις κοιλιές και τα έκοβαν κομμάτια, σαν να έσφαζαν αρνιά κλεισμένα στη στάνη τους. Έβαζαν στοιχήματα ποιος, με μια σπαθιά, θα ξεκοίλιαζε έναν άνθρωπο ή θα τον έκοβε στη μέση, ποιος θα έκοβε πιο γρήγορα και αποτελεσματικά ένα κεφάλι ή ποιος θα έβγαζε πιο γρήγορα τα έντερα κάποιου με ένα κτύπημα. Άρπαζαν τα μωράκια από τις φτέρνες, αποσπώντας τα από τον μαστό της μητέρας τους, και τους τσάκιζαν τα κεφάλια χτυπώντας τα στους βράχους. … Έφτιαχναν αγχόνες … κρεμούσαν ανθρώπους … έβαζαν από κάτω φωτιά και τους έκαιγαν … σιγά-σιγά, ουρλιάζοντας απελπισμένα απ’ αυτό το βασανιστήριο … ούρλιαζαν αξιοθρήνητα…»
Έκλεισα το πρώτο και πήρα το βιβλίο «Αναζητώντας τη μνήμη» του Νομπελίστα Ιατρικής Eric R. Kandel (2000), ο οποίος μεγάλωσε στη Βιέννη την εποχή του παγκοσμίου πολέμου. Από μικρός απορούσε για τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Θυμάται τη θριαμβευτική είσοδο του Χίτλερ στη Βιέννη τον Μάρτιο του 1938, που ακόμα και ο ίδιος ανέμενε ότι θα έβρισκε αντίσταση στην προσάρτηση της Αυστρίας. Αμέσως άνοιξαν οι πύλες της κολάσεως για τους Εβραίους με συνεχείς εξευτελισμούς. Θυμάται ότι ανάγκασαν τον πατέρα του να γονατίσει και να καθαρίσει τον δρόμο με οδοντόβρουτσα. Ακολούθησαν τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως.
Ας πάμε λίγο πιο πίσω στον χρόνο.
Και στη Λίθινη Εποχή υπήρχε συστηματική βία. Ανάλυση κρανίων που βρέθηκαν στη Σκανδιναβία έδειξε ότι 1 στα 6 κρανία (πριν 6.000-3.700 χρόνια) είχαν σημάδια άσχημων κτυπημάτων. Αντίθετα με ότι πιστεύετο μέχρι τότε υπήρχε περίπου ίσος αριθμός γυναικών θυμάτων (February 2013, American Journal of Physical Anthropology). Ήταν η εποχή που οι τροφοσυλλέκτες μετεξελίχθηκαν σε γεωργούς και κτηνοτρόφους. Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου μάζεψαν 478 κρανία απο Σουηδία και Δανία της περιόδου 3900 π.Χ. – 1700 π.Χ., σε αρκετά από τα οποία, αντρών και γυναικών, υπήρχαν σημάδια βίας.
Στο βιβλίο «Error! Hyperlink reference not valid» (2011), ο Steven Pinker επιχειρηματολογεί ότι η βία έχει μειωθεί. Παρόλο που μαίνονται πόλεμοι γύρω μας, τα έξοδα παγκοσμίως για πολεμικό εξοπλισμό έχουν αυξηθεί και μεγάλος αριθμός ατόμων πεθαίνουν στις συγκρούσεις, ο Pinker ισχυρίζεται ότι αν πάρουμε την αναλογία σε σύγκριση με τον ολικό πληθυσμό της Γης θα είναι μικρότερη παρά ποτέ. Δεν υπάρχει πλέον δουλεία, τα βασανιστήρια απαγορεύονται (τουλάχιστον επίσημα) και πολύς κόσμος πιστεύει στη δικαιοσύνη και στα ανθρώπινα δικαιώματα (η «αγγελική» μας πλευρά). Πρέπει να αναφερθεί ότι αρκετοί διαφώνησαν και έκαμαν κριτική στο βιβλίο του με το βασικότερο επιχείρημα γιατί να παίρνουμε κατά αναλογία. Ο επίσης διάσημος Robert Epstein διαφώνησε τονίζοντας ότι ακριβώς τώρα ζούμε σε μια εποχή όπου πολύ λίγοι μπορούν να προκαλέσουν πολύ μεγάλη καταστροφή, π.χ. με πυρηνικά όπλα.
Φαίνεται ότι η βία είναι στη φύση του ανθρώπου.
