Την αντιμετώπιση και τον περιορισμό του λεοντόψαρου, το οποίο μπορεί να αποτελέσει πληγή για τις θαλάσσιες περιοχές, τα ενδημικά ψάρια και την αλιεία, δείχνει στη Μεσόγειο και στην Ευρώπη το κυπριακό ερευνητικό έργο Relionmed – Life. Το εν λόγω πρόγραμμα αναπτύσσει εργαλεία για την καταγραφή, αφαίρεση και διερεύνηση του εν λόγω ψαριού, το οποίο εμφανίστηκε στις θάλασσές μας τα τελευταία χρόνια.
 
Όπως, μάλιστα, εξηγεί στον «Φ» ο ερευνητής του Marine & Environmental Research (MER) Lab Περικλής Κλείτου, το λεοντόψαρο εισβάλλει σε μια περιοχή δημιουργώντας σοβαρές βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες καταστροφές. Εταίροι στο συγκεκριμένο έργο, πέραν από την κυπριακή εταιρεία Marine & Environmental Research (MER) Lab, είναι το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Πανεπιστήμιο του Πλίμουθ, το Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας Ενάλια Φύσις και το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών.
 
«Το 2012 ήταν η πρώτη φορά που το λεοντόψαρο καταγράφηκε στη Μεσόγειο και 2014 εγκαταστάθηκε στην Κύπρο. Πλέον έχει εξαπλωθεί και συναντάται έως τη Μάλτα. Το λεοντόψαρο είναι χωροκατακτικό είδος και έφτασε στις θάλασσές μας μέσω της διώρυγας του Σουέζ. Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά του είναι ότι τρέφεται πολύ γρήγορα, ωριμάζει πολύ γρήγορα και αναπαράγεται πολύ γρήγορα. Έχει, μάλιστα, πολύ γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης, ιδίως σε σύγκριση με τα ενδημικά και αυτόχθονα είδη, τα οποία εκτοπίζει» σημειώνει ο κ. Κλείτου και προσθέτει ότι το συγκεκριμένο ψάρι καταστρέφει τα οικοσυστήματα. «Αυτό επηρεάζει φυσικά και τα εμπορεύσιμα είδη, καθώς και τον τομέα της αλιείας. Με άλλα λόγια, δημιουργεί προβλήματα στο οικοσύστημα και στην τροφική αλυσίδα».
 
Όπως εξηγεί ο ερευνητής, η παρουσία του λεοντόψαρου μπορεί να αλλάξει τη φυσιογνωμία του βιότοπου. Αυτό συμβαίνει καθώς το εν λόγω ψάρι θα τραφεί και θα εκτοπίσει τα ενδημικά ψάρια, η απουσία των οποίων θα επηρεάσει τη χλωρίδα του βυθού, αφού δεν θα υπάρχουν αρκετά είδη για να κρατούν ισορροπία. Πράγμα που σημαίνει ότι, λόγω αυτής της αλλοίωσης που προκαλούν τα λεοντόψαρα, θα καταστήσουν μακροπρόθεσμα δύσκολη την επιστροφή των ενδημικών ψαριών που εκδιώχθηκαν. Αλλάζει ριζικά ο βυθός. Αυτό, σημειώνει, έχει ήδη παρατηρηθεί σε άλλες θαλάσσιες περιοχές. «Έχει εισβάλει στον Ατλαντικό Ωκεανό και έχει προκαλέσει καταστροφικές επιπτώσεις. Υπάρχουν μελέτες για συγκεκριμένες περιοχές που μας δείχνουν μέχρι και 90% μείωση στα ενδημικά είδη ψαριών. Στη Μεσόγειο, επειδή πρόσφατα εμφανίστηκε, είναι δύσκολο να εξαχθούν ασφαλή επιστημονικά συμπεράσματα για τις αλλαγές που έχουν επιφέρει».
 
Το ερευνητικό έργο, όπως σημειώνει ο κ. Κλείτου, προέκυψε μετά από τον εντοπισμό του προβλήματος από τους συνεργαζόμενους φορείς. «Οπόταν αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε το ερευνητικό έργο Relionmed – Life. Στόχος, η ανάπτυξη εργαλείων για την αντιμετώπιση καθώς και για τον περιορισμό του λεοντόψαρου στη Μεσόγειο. Ειδικότερα θελήσαμε να δείξουμε στον κόσμο, στους ψαράδες και στους δύτες πώς να το αφαιρούν.
 
Παράλληλα, όμως, να το προωθήσουμε ως ένα βρώσιμο ψάρι. Άλλωστε, μπορεί το λεοντόψαρο να διαθέτει δηλητηριώδη αγκάθια, όπως και άλλα ψάρια μας, ωστόσο είναι βρώσιμο και ιδιαίτερα νόστιμο». Έτσι, το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2017 και πρόκειται να ολοκληρωθεί το 2021. «Ξεκινήσαμε με κάποιες προπαρασκευαστικές δράσεις. Μεταξύ άλλων, διεξήγαμε βιολογικές μελέτες, οικολογικές μελέτες, ενώ προσπαθήσαμε να κατανοήσουμε το συγκεκριμένο είδος και τις συνέπειες που επιφέρει. Επιπλέον κάναμε μια εκτίμηση κίνδυνου του λεοντόψαρου, βάσει ευρωπαϊκής νομοθεσίας». 
 
Δράσεις για τη διαχείριση του προβλήματος
Το Relionmed – Life, σημειώνει ο κ. Κλείτου, συμπεριλαμβάνει τέσσερις κύριες δράσεις, οι οποίες ξεκινούν να υλοποιούνται. «Σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε μια πλατφόρμα, η οποία θα λειτουργεί ως σύστημα παρακολούθησης. Σε αυτήν οι λουόμενοι, οι ψαράδες, οι δύτες (είτε ερασιτέχνες είτε επαγγελματίες), θα μπορούν να αναφέρουν και να καταγράφουν τα λεοντόψαρα που θα εντοπίζουν».
 
Επιπλέον, εξήγησε ότι δημιουργεί σύστημα αφαίρεσης των λεοντόψαρων. «Θα συσταθεί ομάδα αφαίρεσης, η οποία θα αποτελείται από 100 άτομα, τα οποία θα δρουν σε περιοχές που έχουν έντονη παρουσία λεοντόψαρων. Τα μέλη της εν λόγω ομάδας θα λάβουν σχετική εκπαίδευση και κάποιο εξοπλισμό.
 
Τα λεοντόψαρα θα αφαιρούνται βάσει κανόνων, με μπουκάλες και στην παρουσία εκπρόσωπου του φορέα που συμμετέχει στο πρόγραμμα». Παραπέρα, πρόκειται να διερευνήσουν την αγορά και τους τρόπους προσέγγισής της. Ενώ, τέλος, θα δημιουργήσουν εργαλεία για τη Μεσόγειο και την ΕΕ, με τα οποία θα καθίσταται δυνατό να αντιμετωπίσουν το ψάρι, δίνοντας παράλληλα απαντήσεις για τον καλύτερο τρόπο καταγραφής και αφαίρεσης, ώστε να διατηρείται ισορροπία στο θαλάσσιο οικοσύστημα.
 
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΛΕΟΝΤΟΨΑΡΟΥ 
 
Πέραν των υπόλοιπων δράσεων, στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου θα πραγματοποιούνται διαγωνισμοί αφαίρεσης λεοντόψαρου. Όπως είπε ο κ. Κλείτου, την ερχόμενη Κυριακή από τις 08:00 το πρωί ώς τις 14:00 το μεσημέρι, θα πραγματοποιηθεί σχετική εκδήλωση στην περιοχή κόλπου του Κόννου στην ελεύθερη Αμμόχωστο.
 
«Οι συμμετέχοντες θα αλιεύσουν λεοντόψαρα, τα οποία θα ζυγιστούν και θα καταμετρηθούν. Θα δοθούν δώρα, ενώ θα ακολουθήσει ψήσιμο των λεοντόψαρων.
 
Ο εν λόγω διαγωνισμός και αντίστοιχες δράσεις, στοχεύουν όχι μόνο στη συλλογική αντιμετώπιση του είδους και στην αποτροπή των οικολογικών και κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της εισβολής τους, αλλά και στην αύξηση της ευσυνειδησίας του κόσμου και συμμετοχής σε περιβαλλοντικά θέματα που ταλανίζουν τις θάλασσές μας».