Ο εθισμός στα τυχερά παιχνίδια είναι μια νέα επικίνδυνη ασθένεια που δεν κάνει εξαιρέσεις και δεν διαφέρει από τις άλλες εξαρτήσεις. Το πρόσφατο περιστατικό επώνυμου που καταπιάστηκε με τον τζόγο, δείχνει ότι το πάθος με τα τυχερά παιχνίδια δεν ξεχωρίζει κοινωνικό στάτους, ενώ μπορεί να αποβεί καταστροφικό για οικογένειες αφού μπορεί να χαθούν περιουσίες. 

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, δρα Χρίστο Μηνά, το 3,6% του πληθυσμού παρουσιάζει προβληματική ενασχόληση με το στοίχημα, το πρόβλημα είναι χειρότερο με τους μαθητές, ενώ δημοφιλή παιχνίδια είναι το Λόττο και το Τζόκερ. Ο ηλεκτρονικός τζόγος μέσω υπολογιστών, αναφέρει στον “Φ”, είναι ένα επικίνδυνο παίγνιο για όσους δεν μπορούν να το ελέγξουν.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

– Ποια είναι σήμερα η κατάσταση του προβλήματος με τα τυχερά παιχνίδια στην Κύπρο;

– Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε εν συντομία 10 κύρια συμπεράσματα που προκύπτουν από την παρακολούθηση του φαινομένου από το τμήμα παρακολούθησης της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου. 

1. Περίπου ένα στα πέντε άτομα έχει ασχοληθεί με στοιχήματα κατά τον τελευταίο χρόνο.

2. Το πιο δημοφιλές παιγνίδι ανάμεσα στον γενικό πληθυσμό είναι η κατηγορία λόττο, τζόκερ.

3. Εκτιμήθηκε ότι περίπου το 3,6% του πληθυσμού παρουσιάζει προβληματική ενασχόληση με τον στοιχηματισμό, ενώ ανάμεσα στους μαθητές το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 6,6%.

4. Οι μαθητές στην Κύπρο, φαίνεται να στοιχηματίζουν χρήματα, κατά πολύ περισσότερο από τους Ευρωπαίους συνομηλίκους τους.

5. Το πιο δημοφιλές παιχνίδι ανάμεσα στα άτομα που αιτήθηκαν θεραπείας είναι το αθλητικό στοίχημα σε πρακτορείο. 

6. Πιο σύντομα οδηγούνται στη θεραπεία οι χρήστες που ασχολούνται με παιχνίδια καζίνο και πιο αργά οι χρήστες που ασχολούνται με ξυστό/κρατικό λαχείο και Tόμπολα/bingo.

7. Το προφίλ του χρήστη που βρίσκεται σε θεραπεία είναι: Άνδρας, 34 ετών, Κύπριος, με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και σταθερή απασχόληση. 

8. Περίπου ένα στα τρία άτομα που βρέθηκαν στη θεραπεία λόγω παθολογικής ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια παρουσίασαν κατάθλιψη, άγχος και άλλες ψυχικές διαταραχές.

9. Τα πιο σοβαρά προβλήματα που ανέφεραν τα άτομα που βρέθηκαν στη θεραπεία ήταν τα οικονομικά προβλήματα, τα προβλήματα ψυχικής υγείας, τα οικογενειακά προβλήματα, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό ανέφερε αυτοκτονικές σκέψεις (20%).

10. Ένα υψηλό ποσοστό (35%) παρουσιάζει πρόωρη εγκατάλειψη και διακοπή της θεραπείας.

– Με βάση έρευνες πόσοι ασχολούνται με τα τυχερά παιχνίδια, ποιο είναι το πιο δημοφιλές και ποιες οι ηλικίες που ασχολούνται με αυτά;

– Βάσει της πιο πρόσφατης έρευνας γενικού πληθυσμού (2019) το ποσοστό που έχει ασχοληθεί με στοιχήματα κατά τον τελευταίο χρόνο ανέρχεται στο 23%, ενώ η εντατική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια, εντός και εκτός διαδικτύου, (2-3 φορές την εβδομάδα), αναφέρθηκε από το 3,2% του πληθυσμού. Τα ψηλότερα ποσοστά εντοπίστηκαν ανάμεσα σε νέους άνδρες 25-34 ετών, οι οποίοι διαμένουν σε προσφυγικούς συνοικισμούς της υπαίθρου. Σε ό,τι αφορά τους μαθητές, τα ποσοστά ενασχόλησης τόσο εντός του διαδικτύου (22%) όσο και εκτός (27%), ξεπερνά κατά πολύ τον μέσο όρο της Ευρώπης. Οι Κύπριοι μαθητές προτιμούν παιχνίδια όπως Λόττο, Τζόκερ, Σκρατς, Bingo, Κίνο. 

Κατά το 2020 αιτήθηκαν θεραπείας λόγω παθολογικής ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια 87 άτομα, εκ των οποίων οι περισσότεροι βρέθηκαν στο Κέντρο Πολλαπλής Παρέμβασης. Περίπου οι μισοί χρήστες ανέφεραν ως επαρχία διαμονής τη Λευκωσία, ενώ οι υπόλοιποι ανέφεραν είτε τη Λεμεσό 25% είτε τη Λάρνακα 17%.  

– Ποιο είναι το προφίλ αυτών που καταπιάνονται με τέτοιου είδους παιχνίδια και τι πιστεύετε ότι αποζητούν; 

– Όπως και στις άλλες μορφές εξαρτήσεων δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες που θα οδηγήσουν κάποιο άτομο στην εξάρτηση, εφόσον οποιασδήποτε μορφής εθισμός επηρεάζεται από το ίδιο το άτομο, το περιβάλλον του και την ευρύτερη κοινωνία που το άτομο ζει. Ωστόσο έχουν διαπιστωθεί τα εξής χαρακτηριστικά για τα άτομα που μπλέκονται στα τυχερά παιχνίδια:

• Παρορμητική συμπεριφορά: Έλλειψη ορίων, έλλειψη ελέγχου.

• Προβληματική αυτοεκτίμηση.

• Περιορισμένη αίσθηση της πραγματικότητας: Εξιδανίκευση του χρήματος, η πλουτομανία, η τάση αντικατάστασης της πραγματικότητας με μία εικονική.

• Η δυσκολία αναγνώρισης των συναισθημάτων.

• Η έλλειψη πλάνου ζωής: Η βαρεμάρα, η ανάγκη για κάλυψη του κενού.

• Άγχος και κατάθλιψη: Στις περισσότερες περιπτώσεις των γυναικών που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τον τζόγο, το άγχος και η κατάθλιψη προηγείται του τζόγου, ενώ ο τζόγος λειτουργεί ως ίαση στα δύσκολα συναισθήματα και προσφέρει ανακούφιση στον θυμό, στον φόβο και στον πόνο.

– Ποιες είναι οι θεραπείες που εφαρμόζονται για τα άτομα που είναι εθισμένα στον τζόγο; 

– Η εξάρτηση στα τυχερά παιχνίδια ακολουθεί το ίδιο μοντέλο εξάρτησης που παρατηρείται και στην εξάρτηση από ψυχοδραστικές ουσίες, καθώς υπάρχει αυξημένος όγκος ερευνών στους τομείς της νευροεπιστήμης και της ψυχολογίας που καταδεικνύουν ότι υπάρχουν κοινά στοιχεία μεταξύ της εξάρτησης από τα τυχερά παιχνίδια και των άλλων εξαρτήσεων. 

Οι υπηρεσίες που παρέχονται από τα προγράμματα θεραπείας περιλαμβάνουν:

• Ατομικές και ομαδικές θεραπευτικές παρεμβάσεις συμβουλευτικής, ψυχοεκπαίδευσης και ψυχοθεραπείας 

• Ψυχιατρική υποστήριξη (όπου χρειάζεται).

• Υποστήριξη και καθοδήγηση της οικογένειας. 

• Ομάδες δημιουργικής απασχόλησης και εναλλακτικών δραστηριοτήτων.

• Κοινωνική επανένταξη.  

Θεραπευτικά 

προγράμματα

– Τι προγράμματα υπάρχουν για βοήθεια των εθισμένων στον τζόγο;

– Τα θεραπευτικά προγράμματα για τα τυχερά παιχνίδια λειτουργούν σε εξωτερική βάση και έχουν ως βασικό τους στόχο τον τερματισμό της ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια και ως ειδικούς στόχους τη μείωση των επιβλαβών συνεπειών που επιφέρουν, την αποφυγή ή μείωση του κινδύνου που συνδέεται με τα περιβάλλοντα όπου υπάρχει ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των αρνητικών ψυχικών καταστάσεων (π.χ., άγχος, κατάθλιψη, μοναξιά) μέσω νέων στρατηγικών και δεξιοτήτων ζωής. Στην Κύπρο λειτουργούν τα πιο κάτω θεραπευτικά προγράμματα και τηλεφωνικές γραμμές για τα άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τα τυχερά παιχνίδια:

Κέντρο Πολλαπλής Παρέμβασης για ενήλικες από 22 ετών, η ανοικτή τηλεφωνική γραμμή: 1444 ή 1454. Επίσης υπάρχει το Κέντρο Συμβουλευτικής Εφήβων και Οικογένειας «ΠΕΡΣΕΑΣ» (ανήλικοι και νεαροί ενήλικες 14-22 ετών) – Ανοικτή Τηλεφωνική Γραμμή: 1456. Λειτουργεί επίσης το Κέντρο Πρόληψης και Συμβουλευτικής Εφήβων και Οικογένειας «ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ» για ηλικίες 14-22 ετών. Υπάρχει ακόμα το Κέντρο Συμβουλευτικής για αντιμετώπιση της ηλεκτρονικής εξάρτησης «ΗΛΕΚΤΡ-Α», για παιδιά, έφηβους και ενήλικες. Λειτουργεί ακόμα το Πρόγραμμα Συμβουλευτικής και απεξάρτησης στη Λεμεσό, από τυχερά παιχνίδια για ενήλικες από 18 ετών. Τέλος, υπάρχει η τηλεφωνική γραμμή 1422, η οποία παρέχει ενημέρωση και στήριξη για την προβληματική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια.