Σήμερα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εκπαίδευσης (24 Ιανουαρίου), αναλογιζόμαστε τον ζωτικό ρόλο της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής οικονομίας και κοινωνίας. Η εκπαίδευση ενδυναμώνει τους ανθρώπους -ιδίως τους νέους και τις νέες- και επιτρέπει την ενεργό και συνειδητή συμμετοχή τους στην κοινωνία. Με άλλα λόγια, επενδύοντας στην εκπαίδευση επενδύουμε στο μέλλον μας.
Τα τελευταία χρόνια, τα κράτη μέλη της ΕΕ, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και η εκπαιδευτική κοινότητα έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους για την οικοδόμηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης (ΕΧΕ). Η πρωτοβουλία αυτή ενσαρκώνει το κοινό μας όραμα για ποιοτική, χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση και διά βίου μάθηση σε διασυνοριακό επίπεδο για όλους.
O ΕΧΕ αποτελεί έναν χώρο συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα -ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό- με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας και της ισότητας στην εκπαίδευση. Αποσκοπεί στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, στην παροχή κινήτρων στους εκπαιδευτικούς και στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ παράλληλα στηρίζει τη μετάβασή μας προς ένα πράσινο και ψηφιακό μέλλον.
Το πρόγραμμα Erasmus+ αποτελεί σημαντικό πυλώνα του ΕΧΕ. Από την έναρξή του το 1987, το πρόγραμμα έχει δώσει τη δυνατότητα σε 14 εκατομμύρια συμμετέχοντες να λάβουν μέρος σε εκπαιδευτικές ανταλλαγές. Μόνο το 2022 στηρίξαμε σχεδόν 26.000 έργα με προϋπολογισμό 4 δισ. ευρώ. Στηρίξαμε 73.000 οργανισμούς με την παροχή πραγματικών ευκαιριών σε 1,2 εκατομμύρια εκπαιδευόμενους και εκπαιδευτές για μάθηση στο εξωτερικό.
Τα αριθμητικά στοιχεία για την Κύπρο είναι εξίσου εντυπωσιακά: χρηματοδοτήσαμε 193 έργα με περί τα 18 εκατομμύρια ευρώ, στα οποία συμμετείχαν 612 οργανώσεις και κινητοποιήθηκαν 6.738 άτομα.
Επί του παρόντος, τίθενται σε εφαρμογή και άλλες κρίσιμες συνιστώσες του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης, όπως οι Ακαδημίες Εκπαιδευτικών Erasmus+ και οι συστάσεις σχετικά με την ψηφιακή εκπαίδευση και τις ψηφιακές δεξιότητες που υιοθετήθηκαν πρόσφατα από τα κράτη μέλη της ΕΕ. Οι πρωτοβουλίες αυτές στηρίζουν τις κυβερνήσεις στην παροχή υψηλής ποιότητας, και προσβάσιμης ψηφιακής εκπαίδευσης και κατάρτισης, χωρίς αποκλεισμούς.
Το όραμά μας είναι να έχουν όλοι οι άνθρωποι την ευκαιρία να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους, ανεξάρτητα από την προσωπική τους κατάσταση ή το κοινωνικοοικονομικό τους υπόβαθρο. Η πρωτοβουλία «Δρόμοι προς τη σχολική επιτυχία» ενθαρρύνει τις χώρες της ΕΕ να υιοθετήσουν ολοκληρωμένες στρατηγικές για αναπτυσσόμενα περιβάλλοντα μάθησης χωρίς αποκλεισμούς και να εστιάσουν στην επιτυχία και την ευημερία των εκπαιδευομένων στα σχολεία.
Η διασυνοριακή μαθησιακή κινητικότητα αποτελεί μια άλλη πτυχή ζωτικής σημασίας, η οποία ενισχύει τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες. Ενισχύει τόσο την απασχολησιμότητα όσο και τη συμμετοχή στα κοινά. Η πρόταση «Η Ευρώπη σε κίνηση» που υπέβαλε η Επιτροπή τον Νοέμβριο αποσκοπεί στην τόνωση της μαθησιακής κινητικότητας, με ιδιαίτερη έμφαση στην παροχή βοήθειας σε όσους έχουν λιγότερη πρόσβαση σε τέτοιες ευκαιρίες.
Όσον αφορά το μέλλον, πρόκειται να δρομολογήσουμε μια νέα βασική πρωτοβουλία: ένα κοινό ευρωπαϊκό πτυχίο. Το πτυχίο αυτό θα άρει τα εναπομείναντα εμπόδια στην κινητικότητα και θα καθοδηγήσει τα κράτη μέλη στον καθορισμό των όρων που θα επιτρέψουν την επιτυχία των πανεπιστημίων και των σπουδαστών. Θα δώσει, επίσης, τη δυνατότητα στους σπουδαστές να συμμετέχουν σε κοινά εκπαιδευτικά προγράμματα σε ολόκληρη την ΕΕ με την απόκτηση ενός πτυχίου που αναδεικνύει τη διεθνή εμπειρία τους, την ακαδημαϊκή αριστεία, τη γλωσσική τους επάρκεια και την πολιτισμική προσαρμοστικότητα, καθιστώντας τους ελκυστικούς για τους εργοδότες σε όλο τον κόσμο.
Ο ΕΧΕ αποδείχθηκε πολύτιμος για τις δημόσιες διοικήσεις και τους εκπαιδευτικούς φορείς στην Ευρώπη. Διευκόλυνε τις συνεργατικές ενέργειες για την αντιμετώπιση προκλήσεων όπως η πανδημία COVID-19 και η στήριξη των Ουκρανών που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας. Επιπλέον, με τις φετινές ευρωπαϊκές εκλογές να πλησιάζουν και τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας να λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι οι αξίες που πρεσβεύουμε στην ΕΕ δεν μπορούν να θεωρηθούν δεδομένες, ο ρόλος της εκπαίδευσης στη διαμόρφωση υπεύθυνων και ενεργών πολιτών καθίσταται ακόμη πιο επίκαιρος.
Το 2025 θα κάνουμε απολογισμό των επιτευγμάτων μας και των προκλήσεων που απομένουν για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης, ώστε να σχεδιάσουμε την επόμενη φάση της συνεργασίας μας έως το 2030. Παραμένουμε σταθερά προσηλωμένοι στην κοινή μας δέσμευση για οικοδόμηση ενός ακόμη ισχυρότερου ΕXE, όπου όλοι έχουν πρόσβαση σε ποιοτική και διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση, χωρίς αποκλεισμούς.
*Επίτροπος Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας
