Στρατηγικός σχεδιασμός που αφορά τα πάντα για τον τομέα της Υγείας βρίσκεται στα σκαριά, με το υπουργείο Υγείας να έχει αναλάβει τον ρόλο που του επιτάσσουν πλέον τα νέα δεδομένα όπως έχουν διαμορφωθεί μετά την εφαρμογή του Γενικού Συστήματος Υγείας και τη μετακίνηση των δομών παροχής υπηρεσιών υγείας του δημοσίου στον Οργανισμό Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας.
Η διαδικασία μάλιστα για τον καταρτισμό του Σχεδιασμού βρίσκεται στη δεύτερη φάση της υλοποίησης του έργου και όπως ανέφερε στον «Φ» η πρώτη λειτουργός Υγείας Όλγα Καλακούτα, μέχρι τώρα «έχει μελετηθεί η παρούσα κατάσταση, τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και σε υποδομές και εξοπλισμό, και αξιολογείται η μελλοντική ζήτηση, με σκοπό την ορθολογιστική ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών και την αποτελεσματική αξιοποίηση του εξοπλισμού και των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού με στόχο πάντα την ικανοποίηση των αναγκών του πληθυσμού της Κύπρου σε υπηρεσίες υγείας».
Η αλλαγή του ρόλου του υπουργείου Υγείας μετά την εφαρμογή της μεταρρύθμισης που περιλαμβάνει τόσο το Γενικό Σύστημα Υγείας η λειτουργία του οποίου ανήκει στον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας, όσο και την αυτονόμηση των δημόσιων νοσοκομείων η οποία ανήκει στον Οργανισμό Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας, αποτελούσε για δύο σχεδόν δεκαετίες (από την ψήφιση της πρώτης νομοθεσίας για το ΓεΣΥ το 2001), απαραίτητη προϋπόθεση για την αναδιοργάνωση του τομέα της Υγείας γενικά.
Η εφαρμογή των δύο βασικών πυλώνων της μεταρρύθμισης λίγο πριν την έναρξη της πανδημίας του κορωνοϊού, ομολογουμένως επηρέασε την εξέλιξη των πραγμάτων, ωστόσο, κατά το 2022 φαίνεται ότι αρκετά από τα όσα προνοούνται τους σχεδιασμούς έχουν δρομολογηθεί και προωθήθηκαν οι διαδικασίες υλοποίησης τους.
«Η παγκόσμια υγειονομική κρίση του COVID-19, στη δίνη της οποίας βρισκόμαστε τα τελευταία χρόνια, συνέπεσε χρονικά με τις μεταρρυθμίσεις στο σύστημα Υγείας της χώρας μας. Οι δύο βασικές μεταρρυθμίσεις, αυτή του ΓεΣΥ και της αυτονόμησης των δημόσιων νοσηλευτηρίων, μπορούμε να πούμε ότι βρίσκονται στη φάση πια της σταθεροποίησης και ρύθμισης με βάση βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, προσαρμοσμένες όμως στα τοπικά δεδομένα. Οι δυο αυτές όμως θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις, έχουν μετακυλήσει αρμοδιότητες που αφορούν στην παροχή υπηρεσιών υγείας από το υπουργείο Υγείας προς τους δύο Οργανισμούς Δημοσίου Δικαίου, ΟΑΥ και ΟΚΥπΥ και του έχουν δώσει τη δυνατότητα πέραν από την ανάπτυξη πολιτικής στον τομέα της υγείας, να εστιάσει και στον στρατηγικό, ρυθμιστικό και εποπτικό του ρόλο».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ασυδοσία γιατρών και ασθενών πλήττει ΓεΣΥ
Στο πλαίσιο αυτό, είπε η κ. Καλακούτα και με απώτερο στόχο την ενδυνάμωση του ρυθμιστικού και εποπτικού ρόλου του, το υπουργείο Υγείας έχει εξασφαλίσει συμβουλευτικές υπηρεσίες από τον (μη κερδοσκοπικό) οργανισμό δημοσίου δικαίου Northern Ireland Co-operation Overseas (NI-CO) μέσω της DG Reform της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάπτυξη στρατηγικής καθώς και επιχειρησιακού πλάνου για σχεδιασμό των αναγκών και των δυνατοτήτων στον τομέα της υγείας της Κύπρου που θα καλύπτουν θέματα επαγγελματιών υγείας, υποδομών στον τομέα της υγείας και εξοπλισμού, του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην χώρα μας». Μέσω του Έργου, εξήγησε, «θα δοθεί η δυνατότητα ενός συστηματικού σχεδιασμού, που θα μπορεί να διασφαλίσει την οικονομική βιωσιμότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών που θα παρέχονται στη χώρα μας σε βάθος χρόνου, συμβάλλοντας στην αποφυγή δημιουργίας ελλείψεων ή υπερπροσφοράς στους διάφορους τομείς των υπηρεσιών υγείας».
Η υλοποίηση του έργου, είπε η κ. Καλακούτα, βρίσκεται στη δεύτερη φάση και το έργο καλύπτει έξι διαφορετικούς πυλώνες.
Πρώτος πυλώνας είναι η ρύθμιση της παροχής φροντίδας υγείας. «Σκοπός είναι η αναθεώρηση του ρυθμιστικού πλαισίου και των κανονισμών στην υγειονομική περίθαλψη της Κύπρου με απώτερο στόχο τη διασφάλιση ποιοτικής και αποτελεσματικής υγειονομικής περίθαλψης.
Δεύτερος πυλώνας η αξιολόγηση των αναγκών υγείας και αφορά στην τακτική ετοιμασία έκθεσης εκτίμησης αναγκών στο χώρο της Υγείας στη βάση συλλογής στοιχείων για το επίπεδο υγείας του γενικού πληθυσμού και των υπηρεσιών υγείας, αναδεικνύοντας το εκάστοτε ισοζύγιο μεταξύ ζήτησης και προσφοράς και ακολούθως την καταγραφή και ιεράρχηση προτεραιοτήτων. «Η διαδικασία αυτή θα επικαιροποιείται, προκειμένου να υπάρχει προοπτική δυναμικής εξέλιξης που να συνάδει με τις εκάστοτε χρονικά ανάγκες».
Ο τρίτος πυλώνας έχει τον τίτλο «Ελάχιστο Σετ Δεδομένων (Quality Data System-Minimum Data Set)» «και αφορά σε μια ομάδα πληροφοριών υγείας που θα συλλέγονται σταθερά και διαχρονικά από όλους τους φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας στην Κύπρο (δημόσιος και ιδιωτικός τομέας). Σκοπός της δημιουργίας του είναι η συστηματική συλλογή των ελάχιστων δεδομένων υγείας που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την παγκύπρια παρακολούθηση της ποιότητας στην παροχή φροντίδας υγείας».
Τέταρτος πυλώνας, ο έλεγχος των υποδομών υγείας. «Στόχος η συλλογή δεδομένων (αριθμητικών και ποιοτικών) αναφορικά με την κτιριακή κατάσταση και τον εξοπλισμό των μονάδων παροχής υπηρεσιών υγείας της Κύπρου». Η διαθεσιμότητα αυτών των στοιχείων, εξήγησε η πρώτη λειτουργός Υγείας, «αποτελεί βασική προϋπόθεση της χάραξης ορθών πολιτικών για την υγεία και θα μπορεί να καθοδηγεί οποιεσδήποτε επενδύσεις στον τομέα της υγείας».
Πέμπτος πυλώνας στο έργο η καταγραφή των αναγκών και δυνατοτήτων σχεδιασμού σε επίπεδο υπηρεσίας ή νοσηλευτηρίου. «Πρόκειται για ένα εργαλείο «μοντελοποίησης» που χρησιμοποιείται σε επίπεδο υπηρεσίας ή νοσοκομείου για να βοηθήσει τους παρόχους υπηρεσιών υγείας να εντοπίσουν οποιαδήποτε αδυναμία που πιθανόν να υπάρχει σε σχέση με την παροχή και τη ζήτηση της υπηρεσίας αυτής».
Τέλος, ο έκτος πυλώνας, αφορά τον προγραμματισμό σε θέματα ανθρώπινου δυναμικού. Σκοπός είναι να δίνεται στο υπουργείο Υγείας η δυνατότητα «να αναγνωρίζει τις σημερινές δυνατότητες σε ανθρώπινο δυναμικό υγείας και να διασφαλίζει κάλυψη των αναγκών κατά ειδικότητα επαγγελματία υγείας σε βάθος χρόνου, στα πλαίσια κατάλληλου προγραμματισμού».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Φάρμακα για δύο μήνες στους χρόνιους ασθενείς
Συνήγορος του ασθενή, πανεπιστημιακά νοσοκομεία, ασθενοφόρα και αποκατάσταση
Στις σοβαρές εκκρεμότητας του τομέα της Υγείας, η ψήφιση νομοθεσιών που αφορούν τη λειτουργία νέων θεσμών, την ρύθμιση λειτουργίας χώρων παροχής υπηρεσιών Υγείας, την σωστή διαχείριση των επειγόντων περιστατικών αλλά και την αναβάθμιση των νοσοκομείων μέσω της μετεξέλιξης τους σε πανεπιστημιακά. Νομοθεσίες οι οποίες όταν εφαρμοστούν θα συμπληρώσουν σημαντικά κενά τα οποία σήμερα εντοπίζονται στην προσπάθεια για εφαρμογή της μεταρρύθμισης στον τομέα της Υγείας.
Αρκετά από τα σχετικά νομοσχέδια έχουν ήδη «ταλαπωρηθεί» από το πήγαινε – έλα στη Βουλή και την αδυναμία επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των εμπλεκομένων/επηρεαζομένων ενώ ορισμένα άλλα έμειναν για κάποιο διάστημα στα συρτάρια εξαιτίας της πανδημίας η οποία ομολογουμένως απασχόλησε πλήρως το υπουργείο Υγείας για δύο σχεδόν χρόνια.
Τον τελευταίο χρόνο και κυρίως τους τελευταίους μήνες το υπουργείο Υγείας έχει προχωρήσει στην ετοιμασία αρκετών εκ των νομοσχεδίων που βρίσκονται σε εκκρεμότητα και σε κάποιες περιπτώσεις και η Βουλή έχει δεσμευτεί ότι θα προχωρήσει στην εξέταση τους αμέσως μετά την επαναλειτουργία της, μετά τις Προεδρικές Εκλογές, τον ερχόμενο Μάρτιο.
«Στα πλαίσια αναβάθμισης του ρυθμιστικού ρόλου του υπουργείου Υγείας, έχει εντατικοποιηθεί η προσπάθεια ετοιμασίας νέων αλλά και ολοκλήρωσης νομοθεσιών που βρίσκονταν σε εκκρεμότητα», είπε η κ. Καλακούτα και εξήγησε ότι σε αυτά περιλαμβάνονται, το νομοσχέδιο για τη λειτουργία του θεσμού του «Συνηγόρου του Ασθενή», το νομοσχέδιο για τη λειτουργία των Κέντρων Αποκατάστασης κ.λπ.
Σε ό,τι αφορά τον «Συνήγορο του Ασθενή», η κ. Καλακούτα εξήγησε ότι πρόκειται στην ουσία για τροποποίηση της νομοθεσίας που αφορά την κατοχύρωση και προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών. «Η αυτονόμηση των δημόσιων νοσηλευτηρίων και η εισαγωγή του ΓεΣΥ, έχουν κάνει αναγκαία την επικαιροποίηση της νομοθεσίας, για διασφάλιση των δικαιωμάτων των ασθενών, εντός και εκτός του Συστήματος. Το υπουργείο Υγείας έχει ετοιμάσει τροποποιητικό νομοσχέδιο, με το οποίο προτείνεται η εισαγωγή του ανεξάρτητου θεσμού του «Συνηγόρου του Ασθενή», η ίδρυση Συμβουλευτικής Επιτροπής που θα στηρίζει το έργο και τις δράσεις του και η λειτουργία γραφείου που θα τον υποστηρίζει». Ταυτόχρονα, είπε, «προσαρμόζεται ο εποπτικός μηχανισμός παρακολούθησης της τήρησης της νομοθεσίας στο επίπεδο των νοσηλευτηρίων, ώστε να είναι συμβατός με τις μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει στο σύστημα Υγείας του τόπου».
Αυτή τη στιγμή, είπε, «έχει ολοκληρωθεί η διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς, το νομοσχέδιο έτυχε νομοτεχνικού ελέγχου και αναμένεται να υποβληθεί ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου για έγκριση και θα προωθηθεί προς τη Βουλή των Αντιπροσώπων για εξέταση και ψήφιση του σε νόμο».
Δεύτερο νομοσχέδιο το οποίο έχει προωθηθεί, αφορά την ίδρυση, λειτουργία, έλεγχο και εποπτεία των εξειδικευμένων κέντρων αποθεραπείας και αποκατάστασης.
w Το νομοσχέδιο έχει κατατεθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων όπου έχει τεθεί σε συζήτηση. Κατά τη διάρκεια συνεδρίασης της κοινοβουλευτικής επιτροπής Υγείας, ζητήθηκε από τον πρόεδρο της Επιτροπής όπως το υπουργείο Υγείας διαβουλευθεί με εκπροσώπους των ασθενών και των στεγών ευγηρίας, σε θέματα τα οποία αφορούν στη διασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών που θα παρέχουν, αλλά και των μεταβατικών διατάξεων, για Κέντρα τα οποία προσφέρουν υπηρεσίες αποκατάστασης», είπε η πρώτη λειτουργός Υγείας του υπουργείου Υγείας και εξήγησε ότι «η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών αποθεραπείας και αποκατάστασης θα διασφαλιστεί με τη σύσταση επιστημονικής επιτροπής η οποία θα επιληφθεί της ετοιμασίας Κανονισμών εκδιδόμενων δυνάμει του Νόμου, τους οποίους θα εισηγηθεί προς τον υπουργό Υγείας». Οι Κανονισμοί θα διασφαλίζουν «κριτήρια λειτουργίας των Κέντρων, πρωτόκολλα παρακολούθησης και διαχείρισης των ασθενών, χρονοδιαγράμματα αποκατάστασης, οργανωμένο σύστημα απόλυσης και φροντίδας στο σπίτι. Σχετικές προσθήκες έχουν γίνει στο νομοσχέδιο.
Αναφέρεται ότι η ανυπαρξία νομοθεσίας που να διέπει τη λειτουργία των Κέντρων αποκατάστασης έχει οδηγήσει τον ΟΑΥ σε λύση ανάγκης, αφού στο ΓεΣΥ έχουν ενταχθεί προς το παρόν μόνο Κέντρα τα οποία λειτουργούν υπό την άδεια λειτουργίας των νοσηλευτηρίων στα οποία εντάσσονται και όχι όλα τα κέντρα αποκατάστασης που λειτουργούν στο νησί.
Τρίτο νομοσχέδιο αφορά τη συνεργασίας των Πανεπιστημίων και ΟΚΥπΥ και ιδιωτικών νοσηλευτηρίων. Αφορά δηλαδή τη λειτουργία Πανεπιστημιακών νοσοκομείων. Όπως είπε η κ. Καλακούτα, «το Νομοσχέδιο βρίσκεται ενώπιον της επιτροπής Υγείας της Βουλής, ο Πρόεδρος της οποίας ζήτησε από το υπουργείο Υγείας να διαβουλευθεί ξανά με τους εμπλεκόμενους φορείς. Η διαβούλευση ανατέθηκε σε ιδιωτικό φορέα, ο οποίος την έχει ολοκληρώσει, διασφαλίζοντας συγκλίσεις σε αριθμό επίμαχων θεμάτων. Οι εισηγήσεις έχουν ενσωματωθεί και το αναθεωρημένο νομοσχέδιο βρίσκεται ξανά ενώπιον των άμεσα εμπλεκομένων για οριστικοποίηση, πριν σταλεί στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο».
Τέταρτο νομοσχέδιο προνοεί για την αδειοδότηση, τον έλεγχο και την εποπτεία των παροχέων υπηρεσιών ασθενοφόρων και των ασθενοφόρων οχημάτων. «Σκοπός του νομοσχεδίου είναι να καθορίσει σύστημα αδειοδότησης, λειτουργίας και ελέγχου των παροχέων υπηρεσιών ασθενοφόρου και των ασθενοφόρων οχημάτων, τα ελάχιστα επαγγελματικά προσόντα του προσωπικού που διευθύνει και στελεχώνει το ασθενοφόρο όχημα και η ρύθμιση της ίδρυσης, λειτουργίας και ελέγχου του Εθνικού Συντονιστικού Κέντρου Επειγουσών Κλήσεων. Το νομοσχέδιο έχει τύχει ξανά διαβούλευσης και διεξέρχεται διαδικασίας ολοκλήρωσης στο επίπεδο της διοίκησης του υπουργείου Υγείας».
Πρόγραμμα ανίχνευσης για τον αυτισμό
«Ο έλεγχος ήδη εφαρμόζεται από παιδιάτρους και εντός των επόμενων δύο μηνών προγραμματίζεται η εισαγωγή του ως πληθυσμιακό πρόγραμμα. Με τη χρήση του εργαλείου M-Chart, αναμένεται να γίνεται έγκαιρη ανίχνευση των περιπτώσεων διαταραχής αυτιστικού φάσματος, έτσι ώστε να εφαρμόζονται έγκαιρα και αποτελεσματικά οι αναγκαίες παρεμβάσεις για βελτίωση της λειτουργικότητας του παιδιού και της οικογένειάς του και να αντιμετωπίζονται οι βασικές δυσκολίες στους τομείς της κοινωνικοποίησης, της επικοινωνίας, της φαντασίας και της συμπεριφοράς».
Η ολοκλήρωση της διαδικασίας σύμφωνα τις αρχές εφαρμογής του προγράμματος όπως εξήγησε η κ. Καλακούτα, επιτυγχάνεται σε 3 φάσεις:
• Ο πρώτος έλεγχος του παιδιού διενεργείται στην ηλικία των 18 – 23 μηνών.
• Ο δεύτερος έλεγχος πραγματοποιείται στους 24 – 30 μήνες. Παιδιά που μετά τον πρώτο έλεγχο θα παραπεμφθούν σε ειδικούς δεν χρειάζεται να υποβληθούν σε δεύτερη εξέταση.
• Η τελική διάγνωση μπαίνει στην ηλικία των 6 – 8 ετών περίπου.
«Η εξέταση των παιδιών θα γίνεται από τους προσωπικούς γιατρούς- παιδιάτρους, στο πλαίσιο εφαρμογής του ΓεΣΥ. Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται σε συνεργασία με την Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου και τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας».
Επεκτείνεται ο πληθυσμιακός έλεγχος για τον καρκίνο
«Το στρατηγικό σχέδιο του υπουργείου Υγείας, περιλαμβάνει την οργάνωση και λειτουργία πληθυσμιακών προγραμμάτων έγκαιρης ανίχνευσης που απευθύνονται σε συγκεκριμένες ηλικίες του πληθυσμού». Λειτουργεί εδώ και χρόνια το «πρόγραμμα μαστογραφικού ελέγχου για έγκαιρη ανίχνευση καρκίνου του μαστού». «Το πρόγραμμα εισάχθηκε δοκιμαστικά τον Ιούλιο του 2003 στο Κέντρο Υγείας Αγλαντζιάς και επεκτάθηκε σταδιακά σε παγκύπρια βάση, καλύπτοντας την ηλικιακή ομάδα 50-69 ετών, όπου εντοπίζονταν από το Αρχείο Πληθυσμού. Το πρόγραμμα έχει αναβαθμιστεί, με την επέκταση του ηλικιακού ορίου εφαρμογής του, στις γυναίκες ηλικίας 45-74 ετών και εντοπισμό των δικαιούχων γυναικών από το λογισμικό του ΓεΣΥ. Επίσης εντός Ιανουαρίου 2023 αναμένεται η μεταφορά των κέντρων μαστογραφίας από το νοσοκομείο Πάφου και το νοσοκομείο Αμμοχώστου, σε δικό τους καινούργιο χώρο, στο Κέντρο Υγείας Γεροσκήπου και Κέντρο Υγείας Αμμοχώστου και ταυτόχρονα προωθείται ανακαίνιση των κέντρων μαστογραφίας Αγλαντζιάς, Λινόπετρας και Μακένζι. Επιπρόσθετα, έχουν εξασφαλιστεί καινούριοι ψηφιακοί μαστογράφοι σε κάθε επαρχία (με δωρεά του ΟΠΑΠ) ενώ εξασφαλίστηκε και καινούρια επίπλωση, μηχανογραφικός εξοπλισμός και συστήματα κλιματισμού για όλα τα κέντρα».
Επιπρόσθετα, λειτουργεί το πληθυσμιακό πρόγραμμα ανίχνευσης καρκίνου του παχέος εντέρου το οποίο εφαρμόστηκε αρχικά πιλοτικά στην επαρχία Λάρνακας, σε άντρες και γυναίκες ηλικίας από 50 μέχρι 69 χρονών, για την ανεύρεση πολυπόδων ή καρκίνου του Παχέος Εντέρου σε πρώιμο στάδιο. Προωθείται η διαδικασία εφαρμογής του σε παγκύπρια βάση, «με την εμπλοκή των προσωπικών ιατρών σε θέματα ενημέρωσης και διαχείρισης των αποτελεσμάτων και περαιτέρω διερεύνηση, εάν κρίνεται αναγκαίο.
