«Ουδέν μεμπτόν» δήλωσε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης μετά την ανάμιξη του ονόματός του, μέσω της ομώνυμης δικηγορικής εταιρίας, στη δυσώδη υπόθεση των Φακέλων Πανδώρα (Pandora Papers). «Δεν έχω γνώση και θα ήταν αδύνατο για μένα να γνωρίζω και να είμαι σε θέση να απαντήσω σε οποιαδήποτε κατηγορία αφορά το χειρισμό των υποθέσεων της πρώην εταιρείας μου», παρατήρησε ο Πρόεδρος. 

«Ουδεμία έκπληξις», θα μπορούσε να είναι η αντιφώνηση. Ήταν η προβλέψιμη απάντηση ενός Προέδρου, ο οποίος ουδέποτε έδειξε ότι συνειδητοποίησε τη βαρύτητα του αξιώματός του –  ότι η λέξη Πρόεδρος μπροστά από το όνομα κάποιου είναι τιμή μα, πάνω απ’ όλα, υποχρεώσεις.   

Η σοφιστεία είναι ίδιον του αυτο-εξυπηρετικού πολιτικαντισμού. Αν δεν τους καταγράψει η κάμερα κάποιου Αλ Τζαζίρα, είναι απίθανο να αναδεχθούν την εμπλοκή τους σε σκάνδαλο, τη διευκόλυνση επιλήψιμων πρακτικών ή, απλώς, τις ηθικές τους ευθύνες. Αυτό που τους απασχολεί είναι η νομιμοφάνεια, όχι ο ηθικός πυρήνας της νομιμότητας. Όταν αισθάνεσαι τεχνικός της εξουσίας, έχεις απωλέσει την ικανότητα να διερωτάσαι για το σκοπό της.       

Εκ πρώτης όψεως, ο κ. Αναστασιάδης φαίνεται να έχει δίκιο. Πράγματι, γιατί να γνωρίζει για πράξεις της εταιρίας των παιδιών του; Στο μέτρο που δεν έχει εμπλοκή στη διοίκηση της εταιρίας, γιατί να ευθύνεται για τα πεπραγμένα της;  

Η ένστασή του, όμως, είναι αδύναμη. Αποσιωπά ο κ. Αναστασιάδης ότι η δικηγορική εταιρία που ίδρυσε, εξακολουθεί να φέρει το όνομά του. Δεν φέρει απλώς το επώνυμό του αλλά, προς αποφυγή παρεξηγήσεων (ή μήπως άγραν πελατών;), το πλήρες όνομα: «Nicos Chr. Anastasiades & Partners». Αυτό σημαίνει πώς οτιδήποτε κάνει η συγκεκριμένη εταιρία αντανακλάται στο πρόσωπό του. Μόνο που το συγκεκριμένο πρόσωπο δεν είναι ιδιώτης, αλλά εκλεγμένος πολιτειακός αξιωματούχος – μιλά εξ ονόματος όλων μας. Το πρόσωπο που  εκπροσωπεί τη χώρα στα διεθνή fora είναι το ίδιο πρόσωπο που διατηρεί το όνομά του στην προαναφερθείσα εμπορική επωνυμία, η οποία, με τη σειρά της, αντιστοιχεί στην εταιρία στην οποία αναφέρεται με αρνητικό τρόπο ο Φάκελος Πανδώρα. 

Τι δεν καταλαβαίνει ο κ. Αναστασιάδης; Είναι η απλή λογική της μεταβατικής ιδιότητας: αν το Α ισοδυναμεί με το Β και το Β ισοδυναμεί με το Γ, τότε το Α ισοδυναμεί με το Γ. Διαφορετικά: ό,τι καταλογίζεται στην εν λόγω εταιρία το χρεώνεται συμβολικά η εμπορική επωνυμία της και, τελικά, ο Πρόεδρος, του οποίου το όνομα εμπεριέχεται στην εμπορική επωνυμία της εταιρίας. Για να το πω όσο πιο ευγενικά μπορώ: οι υψηλές αξιώσεις ακεραιότητας που συνοδεύουν το υψηλό αξίωμά του δεν ευθυγραμμίζονται με κάποιες πρακτικές στις οποίες φέρεται να έχει εμπλακεί η εταιρία που φέρει το όνομά του.  Σε μια ώριμη δημοκρατία αυτή η αναντιστοιχία οδηγεί τον εκλεγμένο αξιωματούχο σε παραίτηση. 

Θυμίζω ότι ο Αυστριακός Καγκελάριος Κούρτς παραιτήθηκε προσφάτως όχι γιατί βρέθηκαν πειστήρια ενοχής του, αλλά γιατί εικάζεται η συμμετοχή του σε διασπάθιση δημόσιου χρήματος δια της εξαγοράς από το υπουργείο Οικονομικών της Αυστρίας θετικών για το κόμμα του δημοσκοπήσεων στα ΜΜΕ. Η ηθικός πυρήνας της δημοκρατίας, για να μείνει αλώβητος, δεν ανέχεται σκιές. Η εμπιστοσύνη του πολίτη στους αξιωματούχους που τον εκπροσωπούν τεκμαίρεται ότι κλονίζεται όταν υπάρχει έστω και υπόνοια ότι ο αξιωματούχος ή συγγενικά του πρόσωπα ενδέχεται να επωφελούνται από τα προνόμια του αξιώματός του. Γι αυτό, ανεξαρτήτως των κινήτρων του, ο κ. Κούρτς παραιτήθηκε λέγοντας ότι «η χώρα μου είναι πιο σημαντική από μένα».  

Για τον κ. Αναστασιάδη αυτά είναι ακατάληπτη γλώσσα. Για να μην τύπτεται, μάλιστα, το πιθανότερο είναι ότι έχει πείσει τον εαυτό του ότι, όντως, «ουδέν μεμπτόν» στη συμπεριφορά του! Ουδέν μεμπτόν ότι η εταιρία με την επωνυμία «Nicos Chr. Anastasiades & Partners» αναφέρεται στο Φάκελο Πανδώρα ότι βοήθησε Ρώσο ολιγάρχη να αποκρύψει σχέση ιδιοκτησίας με τέσσερις υπεράκτιες εταιρείες. Ουδέν μεμπτόν ότι η εταιρία «Nicos Chr. Anastasiades & Partners» χειρίστηκε διοικητικά τη χορήγηση διαβατηρίου από την Κυπριακή Δημοκρατία στο Ρώσο ολιγάρχη (αν κι αυτός δραστηριοποιείται οικονομικά στις ΗΠΑ). Ουδέν μεμπτόν ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ταξίδεψε επισήμως στο Παρίσι με το ιδιωτικό αεροπλάνο τού έχοντος αποκτήσει Κυπριακό διαβατήριο πελάτη της εταιρίας «Nicos Chr. Anastasiades & Partners». Ουδέν μεμπτόν ότι το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής των Κατ’ Εξαίρεση Πολιτογραφήσεων Αλλοδαπών Επενδυτών και Επιχειρηματιών ψέγει τον πρώτο πολίτη της χώρας για σύγκρουση συμφερόντων, εφόσον «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συμμετείχε στις συνεδρίες του Υπουργικού Συμβουλίου όπου το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε και αιτήσεις που προωθούσε το δικηγορικό γραφείο [….] (στο οποίο συγγενείς του, 1ου βαθμού κατείχαν το 50%) ή άλλα πρόσωπα, τα οποία ήταν συνδεδεμένα με αυτόν, και συμμετείχαν στο πρόγραμμα μέσω της παροχής άλλων υπηρεσιών». Ουδέν μεμπτόν για την ιδιωτική χρήση του αεροπλάνου πολιτογραφηθέντος Σαουδάραβα φίλου του για διακοπές στις Σεϋχέλλες. Ουδέν μεμπτόν ότι ο Πρόεδρος δεν τήρησε τη Χάρτα Δεοντολογίας περί αποφυγής δωροληψίας που ο ίδιος επέβαλλε στα μέλη του υπουργικού συμβουλίου του.  Ουδέν μεμπτόν για την εκ μέρους του αγορά οικοπέδου από τον Αρχιεπίσκοπο, με πρωτοφανώς επωφελείς για τον αγοραστή όρους. 

Ουδέν μεμπτόν αν αποσιωπάται το όντως μεμπτόν; Ουδέν μεμπτόν να μη θέλεις να γνωρίζεις τι εστί μεμπτόν; 

* Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Αντεπιστέλλον Μέλος της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών (www.htsoukas.com)