Αν χαθεί η Αμμόχωστος θα είναι η ταφόπετρα του Κυπριακού, είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας 6 Ιουλίου 2021
Κλεμμένος τίτλος από το ομώνυμο έργο της Γαλλίδας ιστορικού Jacqueline de Romilly Γιατί η Ελλάδα. Γιατί η Αμμόχωστος λοιπόν; Κείμενο υπ’ αριθμό ένα άνευ δακρύων και μιξοκλαμάτων. Θα ακολουθήσουν και άλλα, δε χωρεί το θυμό και την αγανάκτηση μου μια σελίδα, ίσως η στήλη μου στον Φ αφιέρωμα όλο τούτο καλοκαίρι, ως μνημόσυνο στην πόλη που με έκανε αυτή που είμαι. Δοξαστικά κείμενα λοιπόν για τον διαχρονικό ρόλο της Aμμοχώστου από την Έγκωμη μέχρι το Βαρώσι ώσπου να με βαρεθείτε και να πείτε φτάνει, κανεί, yeter που λένε οι συμπατριώτες μου. Ως μνημόσυνο στους Βαρωσιώτες που έφυγαν, αλλά και σε αυτούς της γενιάς μου οι πλείστοι των οποίων μάλλον απώλεσαν μεσόστρατα τον πόθο της επιστροφής. Δεν ξεχνώ το 1,6
Το οφείλω στα άγνωστα μελλούμενα, στους εναπομείναντες ζώντες και κεκοιμημένους, αρχής γενομένης από τον πατέρα μου, το θείο μου τον Μήτσο, τον Κυριάκο Χατζηιωάννου, τον Γιώργο Κομίτη, τον Άγγελο Δημητρίου, τον Παναγιώτη Σέργη, τον Πωλ Γεωργίου, τον Θεοδόση Νικολάου, τον Τζους Παγιάτα, τη Νέλλη Τσουγιοπούλου, την Άλεξ και τη Μόνικα, την πανέμορφη Ειρηνούλα, τον Αλέξη, τον Νίκο, τους άξιους δασκάλους Βάσο Καραγιώργη, Κυριάκο Χαραλαμπίδη, Γιώργο Σκοτεινό, Βαλεντίνο Χαραλάμπους, τους πολλούς φίλους Κύρα, Παντελή, τις παρέες του υπαίθριου Χατζηχαμπή…και των υποθαλάσσιων στοών των σχεδιών ! Εκείνοι που κολυμπούσαν στην Καμήλα ξέρουν….
Όσοι διέσχιζαν μαζί μου τούτα τα χρόνια τη Μεσαρκά θα θυμούνται το ποίημα που επαναλάμβανε φορτικά και ο συμπατριώτης μου Ορχάν Τολούν γαλλιστί: «la longue durée”, ελληνιστί η μεγάλη διάρκεια: Έγκωμη, Σαλαμίνα, Αρσινόη, Κωνσταντία, Αμμόχωστος, Βαρώσι και τανάπαλιν, Αφάνεια, Άσσια, Βατυλή, Λύση, Κοντέα, Κούκλια, Καλοψίδα, Βαρώσι. Η μεγάλη διάρκεια της ιστορίας μας.
Σκεφτείτε τι είναι η αρχαιότητα της Κύπρου χωρίς την Έγκωμη/Αλασία την πρώτη πολιτεία/κράτος; Σε ποιο κύριο λιμάνι κατέληγε ο πολύτιμος χαλκός για να ταξιδέψει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της τότε Μεσογείου; Σε ποιον βασιλέα της Κύπρου απευθύνεται ο Φαραώ της Αιγύπτου αποκαλώντας τον τιμητικά «αδελφέ μου»…Η Έγκωμη ήταν πολιτεία με πολεοδομικό σχεδιασμό που αντέγραψε μετέπειτα η Νέα Υόρκη…Στην 5η λεωφόρο της αρχαίας πολιτείας βρίσκονταν τα ιερά, η κεντρική πλατεία, γύρω οι χώροι επεξεργασίας του χαλκού με τους εργάτες, τους γραφιάδες που κρατούσαν τους λογαριασμούς και τα κετάπια, οι έμποροι, οι μεσάζοντες. Όλο αυτό το μελίσσι ανθρώπων τάιζε η Μεσαορία. Στις όχθες του Πεδιαίου το λιμάνι, τριγύρω κυκλώπεια τείχη…είχε πρεσβευτές και αντιπροσώπους στην απέναντι Συροπαλαιστίνη, είχε εμπόρους πολυταξιδεμένους, βασιλιάδες και στρατό, οργανωμένη διοίκηση, σχέσεις, συμμαχίες. Σήμερα αγνώριστη η ζωή της κρυμμένη στην απεραντοσύνη του χρυσού κάμπου!
Mετά την άφιξη, την εγκατάσταση και επικράτηση των Μυκηναίων στο νησί, η πολιτεία της Έγκωμης σίγησε, όχι ξαφνικά, πήρε αιώνες, αφενός γιατί οι νέοι άρχοντες ήθελαν να απομακρυνθούν από τα παλιές πόλεις και τα ιερά, ήθελαν να τονίσουν τα δικά τους ταφικά έθιμα, τις ιδρύσουν τις δικές τους πόλεις, και αφετέρου γιατί η ιλύ του Πεδιαίου είχε φράξει το λιμάνι και οι κοσμοπολίτες κάτοικοι της πολιτείας/κράτος αναγκάστηκαν να βγουν σε αναζήτηση άλλου λιμανιού για να συνεχίσουν αυτό που ήξεραν καλά. Την εμπορία του χαλκού. Στον κόλπο της Σαλαμίνας, λίγα χιλιόμετρα πιο ανατολικά ίδρυσαν μια άλλη, εξίσου περίφημη πολιτεία της οποίας το εύρος και η φήμη έφτανε μέχρι τις Κλείδες νήσους, αγκάλιαζε τη νότια παρειά του Πενταδακτύλου, εμπεριείχε την ατέλειωτη Μεσαορία για να κλείσει κάτω από ακρωτήρι Πηδάλιο. Το σπουδαιότερο βασίλειο, αυτό της Σαλαμίνας.
Η πόλη αυτή ενσαρκώνει και σήμερα ακόμη τους πόθους και τα όνειρά των Κυπρίων. Για μας την έκτισε ο Τεύκρος, η Σαλαμίνα είναι το δέσιμο μας με την Ελλάδα. Ομηρικές είναι οι ταφές, ελληνικό είναι το αλφάβητο, Έλληνες καλλιτέχνες διακοσμούν την πόλη. Αθηναίος πολίτης ο Ευαγόρας, η πολιτεία του έγινε ζηλευτή από πολλούς Αθηναίους που ήρθαν να εγκατασταθούν γιατί το πολίτευμα της Σαλαμίνας ήταν καλύτερο από αυτό της Αθήνας….Στην Αθήνα όμως υπογράφτηκαν και η Ανταλκίδειος ειρήνη και αυτή του Καλλία που μας άφηναν υπόδουλους στους Πέρσες. Καταφέραμε και επιβιώσαμε με τους αναγκαίους συμβιβασμούς και το εμπόριο μας συνεχίστηκε. Μεγαλούργησε η Σαλαμίνα, πάντα θα μεγαλουργεί…Έλεγε ο Βάσος Καραγιώργης, η Σαλαμίνα δε ζούσε από τους φόρους, αλλά από τα προϊόντα της Μεσαριάς! Δουλευταράδες οι Σαλαμίνιοι, όπως είναι σήμερα οι αγρότες μας, πιστοί στη γη που τους γέννησε! Είναι τον πλούτο μας που ήθελαν και οι δυο στρατηγοί του Μεγαλέξανδρου, ναυμαχήσαμε, κουφάρια ο βυθός μας, πελώριοι ναοί προς τιμή του Διός σήμερα ερείπια γεμάτα σαύρες και φίδια. Η δόξα στις πέτρες και τα μάρμαρα της Σαλαμίνας /Αρσινόης. Οι Ρωμαίοι εκεί άραξαν, εκεί την βρήκαν, πολιτεία λαμπρή, μέγαρα, παλαίστρες, γυμνάσια, λουτρά, μέχρι και υδραγωγεία έκτισαν από τον κεφαλόβρυσο της Κυθρέας στη μεγάλη δεξαμενή, η Μεσαριά έτρεφε μάνες και παιδιά, ζωή χαρισάμενη! Τη Σαλαμίνα αφάνισαν οι σεισμοί του 4ου αιώνα, τη σκέπασαν κάτω από τόνους άμμου!
Όπως προφήτευσε τότε η μάγισσα Σιβύλλα
Ωιμένα Κύπρο δύσμοιρη, θα σε σκεπάση κύμα μέγα
και μέρες χειμωνιάτικες και θάλασσα οργισμένη
Αφιερωμένο στα τέσσερα παλληκάρια από την Αίγυπτο, σ’αυτούς που έχασαν βιός από τη μεγάλη πυρκαγιά, στα δάση και τις ομορφιές του τόπου! Πάντα είχαμε και θα έχουμε φωτιές, πλημύρες, ακρίδες, σεισμούς, κατακτητές…κι όμως υπάρχουμε!
Κεντρική φωτο: Η Έγκωμη σήμερα, θαμμένη, κρυμμένη μέχρι να ξημερώσει
Φιλελεύθερα, 11.7.2021.
