Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), που αναπτύχθηκε βάσει Ευρωπαϊκής Οδηγίας για προώθηση των ΑΠΕ, ο δεσμευτικός στόχος για συνεισφορά των ΑΠΕ στις μεταφορές στην Κύπρο για το 2020 τέθηκε στο 10%. Ο αντίστοιχος στόχος της Κύπρου για το 2030, σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια & το Κλίμα, ανέρχεται στο 14%. 

Με βάση τα τελευταία επίσημα στοιχεία που κατέχει η Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ), το μερίδιο των ΑΠΕ στις μεταφορές στην Κύπρο μέχρι το τέλος του 2018 ήταν περίπου 2,6%. Στο ξεκίνημα της περσινής χρονιάς, σε μια προσπάθεια της κυβέρνησης για βελτίωση του ποσοστού αυτού, η υποχρέωση των προμηθευτών καυσίμων για ανάμειξη βιοκαυσίμων με συμβατικά καύσιμα αυξήθηκε από 5% σε 7,3%, αλλά και πάλι δεν κατέστη δυνατή η επίτευξη του δεσμευτικού στόχου για το 2020.

Ένας τομέας που μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών στις μεταφορές είναι αυτός της ηλεκτροκίνησης. Ήδη, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχει υιοθετηθεί οδικός χάρτης και έχουν τεθεί στόχοι για διείσδυση ηλεκτρικών οχημάτων στις μεταφορές, για δημιουργία υποδομών φόρτισης, αλλά και απαγόρευσης πώλησης νέων βενζινοκίνητων και πετρελαιοκίνητων οχημάτων. Η Νορβηγία και το Ηνωμένο Βασίλειο, δύο χώρες που έχουν θέσει τους πιο φιλόδοξους στόχους, προτίθενται να προχωρήσουν στην απαγόρευση πώλησης νέων αυτοκινήτων που κινούνται αποκλειστικά με ορυκτά καύσιμα, αρχής γενομένης το 2025 και 2030 αντίστοιχα.  

Κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2020, από τις 32.277 νέες εγγραφές οχημάτων στην Κύπρο, μόνο τα 168 (0,5%) αφορούσαν ηλεκτρικά οχήματα, γεγονός που υποδηλώνει το πολύ χαμηλό ποσοστό διείσδυσης της ηλεκτροκίνησης στις οδικές μεταφορές στο νησί μας. Το αντίστοιχο ποσοστό για την ίδια περίοδο στη Νορβηγία, η οποία κατέχει την πρωτιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ξεπέρασε το 40%. 

Η περαιτέρω διείσδυση ηλεκτρικών οχημάτων προϋποθέτει την ύπαρξη υποδομών για στάθμευση και φόρτισή τους, γι’ αυτό πρωτίστως η πολιτεία πρέπει να επικεντρωθεί στην ανάπτυξη σωστών και λειτουργικών υποδομών. Μέχρι στιγμής, στην Κύπρο υπάρχουν 20 δημόσιοι σταθμοί φόρτισης, που μπορούν έκαστος να εξυπηρετήσουν ταυτόχρονα 2 οχήματα.

Για να είναι ωφέλιμη η χρήση ηλεκτρικού οχήματος, ιδανικά πρέπει και η ηλεκτρική ενέργεια που χρειάζεται για τη φόρτιση της μπαταρίας του να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Ένας συνδυασμός φωτοβολταϊκού συστήματος με σημείο φόρτισης αποτελεί την ιδανική λύση και προς αυτή την κατεύθυνση κινείται το νέο σχέδιο χορηγιών της κυβέρνησης, που βρίσκεται σε ισχύ από τις 27 Οκτωβρίου 2020. Συγκεκριμένα, παρέχονται οικονομικά κίνητρα για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος, σημείου φόρτισης και έξυπνου μετρητή ηλεκτρικής ενέργειας σε υφιστάμενες κατοικίες, με σκοπό τη φόρτιση ηλεκτρικού οχήματος ή υβριδικού οχήματος τύπου “plug-in”. Το σχέδιο θα παραμείνει σε ισχύ μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου 2021 ή μέχρι εξαντλήσεως του διαθέσιμου προϋπολογισμού (€1 εκ.).

Η ΟΕΒ είχε δημιουργήσει μία Ad-Hoc Ομάδα Εργασίας, η οποία μελέτησε εισηγήσεις για την πράσινη επανεκκίνηση της οικονομίας μετά το «lock down». Μία από τις εισηγήσεις ήταν η συνέχιση του επιτυχημένου σχεδίου επιχορηγήσεων για αντικατάσταση παλαιών οχημάτων με φιλικά προς το περιβάλλον οχήματα, ωστόσο, λόγω των δυσκολιών που αντιμετώπισε η οικονομία το 2020, το σχέδιο αυτό φαίνεται πως θα τεθεί σε ισχύ ξανά το 2021. Στους σχεδιασμούς και τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών & Έργων για το 2021, όπως ανέφερε η αρμόδια υπουργός, έχουν συμπεριληφθεί μεταξύ άλλων πρόνοιες που αφορούν την ηλεκτροκίνηση και πιο συγκεκριμένα τα ακόλουθα:  

Σχέδιο Κινήτρων για αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων, ταξί, λεωφορείων και μοτοσυκλετών.

Δημιουργία νέων σταθμών φόρτισης στους αυτοκινητόδρομους και δημόσιους χώρους στάθμευσης σε όλη την Κύπρο.

Αγορά 220 ηλεκτρικών μοτοσυκλετών για διανομείς του ταχυδρομείου με απώτερο στόχο την αντικατάσταση όλων των ρυπογόνων οχημάτων της κυβέρνησης με ηλεκτρικά οχήματα.

Πέραν της έγκαιρης υλοποίησης των μέτρων αυτών, η ΟΕΒ θεωρεί επιτακτική την ανάγκη κατάρτισης οδικού χάρτη, στον οποίο να τίθενται συγκεκριμένοι στόχοι για διείσδυση υβριδικών και ηλεκτρικών οχημάτων στις μεταφορές. Το υδρογόνο και το βιομεθάνιο πρέπει επίσης να ξεκινήσουν να αποτελούν σημείο αναφοράς για τη χρήση τους στις μεταφορές, καθώς υπάρχει μεγάλη προοπτική αξιοποίησής τους. Σημειώνεται ότι η Κύπρος δεν έχει εντάξει αυτές τις τεχνολογίες στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια & το Κλίμα για το 2030, αλλά ούτε και την προώθηση της παραγωγής εγχώριων βιοκαυσίμων στις μεταφορές. Η ΟΕΒ θεωρεί πως θα πρέπει να τύχει άμεσης αναθεώρησης το Εθνικό Πλαίσιο Πολιτικής για την ανάπτυξη της αγοράς εναλλακτικών καυσίμων. Ήδη, σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες δρομολογείται η χρήση των κυψελών υδρογόνου στις μεταφορές κυρίως σε φορτηγά οχήματα, ενώ την ίδια ώρα η αξιοποίηση του υδρογόνου αποτελεί ένα από τα βασικότερα θέματα στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (Green Deal).

Η συμβολή του τομέα των μεταφορών στις εκπομπές θερμοκηπιακών αερίων είναι τεράστια, με το ποσοστό στην Κύπρο να ανέρχεται στο 45% και το αντίστοιχο ποσοστό σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο 30%. Η ανάπτυξη λειτουργικών υποδομών και η παροχή οικονομικών και φορολογικών κινήτρων για την προώθηση των ΑΠΕ στις μεταφορές, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση του υδρογόνου και του βιομεθανίου σαν καύσιμα κίνησης, μπορούν να αποτελέσουν κλειδιά στην περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ στις μεταφορές στη χώρα μας και να συμβάλουν ουσιαστικά στη μείωση των θερμοκηπιακών εκπομπών.

* Λειτουργός, Τμήμα Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ).