Η δρ Χρυστάλλα Αντωνίου είναι γεωπόνος, απόφοιτος του Τμήματος Γεωπονικών Επιστημών και Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου. Η ερευνητική πορεία της δρος Αντωνίου ξεκίνησε από τα προπτυχιακά της χρόνια όπου έλαβε υποτροφίες και επιβραβεύσεις. Πραγματοποίησε διδακτορικές σπουδές στον τομέα της Μοριακής Φυσιολογίας Φυτών στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου σε συνεργασία με το Τμήμα «Plant Systems Biology», του διεθνώς αναγνωρισμένου ερευνητικού ινστιτούτου VIB στη Γάνδη του Βελγίου.
Για την πραγματοποίηση της διδακτορικής της έρευνας έλαβε υποτροφία Αριστείας από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ωνάση. Απασχολείται στο Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών ως ερευνήτρια στο Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα “Carobs the black gold of Cyprus: science meets industry”, ενώ παράλληλα σημειώνει σημαντικό διδακτικό έργο στο ΤEΠΑΚ και στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Το συγγραφικό της έργο περιλαμβάνει μέχρι σήμερα: 17 επιστημονικά άρθρα σε έγκριτα περιοδικά του Science Citation Index, 30 περιλήψεις σε διεθνή συνέδρια και 2 κεφάλαια βιβλίων.
Πρόσφατα, της απονεμήθηκε το «Κυπριακό Βραβείο Έρευνας» στην κατηγορία του Διακεκριμένου Ερευνητή 2019 στη θεματική ενότητα Επιστήμες Ζωής (Life Sciences) για την ερευνητική της σταδιοδρομία.
– Ποια σημασία έχει η βράβευση για ένα νέο ερευνητή;
– Η βράβευση αποτελεί σημαντική αναγνώριση της ερευνητικής σταδιοδρομίας του κάθε ερευνητή και ενισχύει την προσπάθειά του να συνεισφέρει στην εξέλιξη της επιστήμης με την οποία ασχολείται. Θεωρώ ότι με το βραβείο αυτό επιβραβεύονται οι κόποι και οι προσπάθειες, τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο. Η επιστημονική πρόοδος είναι συνήθως αποτέλεσμα μιας ομαδικής προσπάθεια από ξεχωριστές προσωπικότητες που μοιράζονται ιδέες και κοινούς ερευνητικούς στόχους.
– Το θέμα της έρευνάς σας είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την εποχή που ζούμε. Τι σημαίνει σε απλά λόγια για τους παραγωγούς ή τους καταναλωτές;
– Τα ερευνητικά μου ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν θέματα που αφορούν στην προσαρμογή της γεωργίας στις μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες και ιδιαίτερα στη φυσιολογία των φυτών, κάτω από συνθήκες αβιοτικής καταπόνησης όπως η ξηρασία και η αλατότητα. Με απλά λόγια, μελετώ τις θετικές επιδράσεις που έχει η εφαρμογή βιοδιεγερτών και άλλων ενώσεων στην αύξηση και ανάπτυξη των φυτών κάτω από συνθήκες που αποκλίνουν από τις βέλτιστες. Οι ενώσεις που παρουσιάζουν ενδιαφέρον σε προκαταρτικά πειράματα και δοκιμές μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μεταγενέστερο στάδιο σε καλλιέργειες φυτών σημαντικής γεωργικής αξίας, για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων που προκαλούν οι αβιοτικές καταπονήσεις στην ανάπτυξη των φυτών.
– Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο αντικείμενο; Τι σας ελκύει;
– Επέλεξα για σπουδές τη Σχολή Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων του ΤΕΠΑΚ, με σκοπό να ακολουθήσω την κατεύθυνση της Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων, καθώς με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσα με τις γνώσεις που θα αποκόμιζα να συνεισφέρω στην οικογενειακή επιχείρηση που διατηρούμε, και η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο της εστίασης. Με την έναρξη των σπουδών μου αναθεώρησα, καθώς η Επιστήμη των Φυτών μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Η δυναμική των φυτών είναι τεράστια. Οι γνώσεις γύρω από τους μηχανισμούς επιβίωσης, ανάπτυξης και εξέλιξης των φυτικών ειδών σε μια εποχή έντονων κλιματικών αλλαγών μου κέντρισαν το ενδιαφέρον. Από το 2ο έτος των σπουδών μου εντάχθηκα στην ερευνητική ομάδα του Αναπληρωτή Καθηγητή Βασίλη Φωτόπουλου, όπου η μαγεία της έρευνας με κέρδισε. Από εκεί και έπειτα, συνειδητοποίησα ότι η έρευνα στην Επιστήμη των Φυτών είναι αυτό που πραγματικά με γεμίζει και με το οποίο θα ήθελα να ασχοληθώ.
– Ποια είναι τα συστατικά της επιτυχίας ενός νέου ερευνητή;
– Δεν θεωρώ ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο συστατικό που οδηγεί στην επιτυχία. Πιστεύω ότι είναι ένα συνονθύλευμα από διάφορους παράγοντες. Κατά κύριο λόγο, θεωρώ σημαντικό να αγαπάς την επιστήμη με την οποία ασχολείσαι και να σε συναρπάζει η συνεχής προσπάθεια να κατανοήσεις μηχανισμούς και να απαντήσεις ερωτήματα που προκύπτουν στην ερευνητική σου πορεία. Πολλές φορές δεν είναι εύκολος ο δρόμος που θα ακολουθήσεις, αφού προκύπτουν αναποδιές και δυσκολίες, οι οποίες μπορεί να σταθούν εμπόδιο στην ερευνητική σου πορεία. Όλη αυτή η διαδρομή που θα διανύσεις για να επιτυχείς κάθε μικρό σου στόχο, θα συμβάλουν σημαντικά στον δρόμο για την επιτυχία. Αρκεί να το πιστέψεις, άλλα και να σε πιστέψουν αυτοί που πραγματικά σε νοιάζονται και αποτελούν συνήθως την κινητήρια δύναμή σου. Εδώ θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον επιβλέποντα καθηγητή μου Βασίλη Φωτόπουλο για τη στήριξη και καθοδήγηση που μου προσφέρει τα τελευταία 11 χρόνια, καθώς και τους συνεργάτες και συναδέλφους μου. Επίσης, ευχαριστώ θερμά την οικογένειά μου για την αμέριστη υπομονή και στήριξη.
– Πώς κρίνετε τον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας στον τόπο μας;
– Ο τομέας της έρευνας και καινοτομίας στη χώρα μας θα έλεγα ότι βρίσκεται σε μια ανοδική πορεία. Τα τελευταία χρόνια δίνεται περισσότερη έμφαση στην καινοτομία και την επιστημονική πρόοδο, συστατικά πολύ σημαντικά για την ευημερία και εξέλιξη μιας κοινωνίας. Σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή έχει το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας το οποίο στηρίζει και επιβραβεύει ερευνητές και καινοτόμες επιχειρήσεις. Η Κύπρος έχει αναμφίβολα ένα πλούσιο δυναμικό από ικανούς, νέους επιστήμονες σε όλους τους τομείς, οι οποίοι έχουν όραμα και στόχους. Ζώντας την πραγματικότητα της ερευνάς στην Κύπρο τα τελευταία 11 χρόνια και έχοντας παράλληλα ερεθίσματα από το εξωτερικό, καθώς για τις ανάγκες του διδακτορικού μου είχα ταξιδέψει και σε άλλα ερευνητικά κέντρα στην Ευρώπη, θα ήθελα να θίξω την αδυναμία που έχουμε ως χώρα να αξιοποιήσουμε το επιστημονικό δυναμικό που έχουμε. Θα πρέπει το κάθε κράτος να αντιληφθεί την αξία της επένδυσης στους νέους επιστήμονες, για να ελπίζει σε ένα καλύτερο μέλλον.
ΝΑ ΔΟΘΟΥΝ ΚΙΝΗΤΡΑ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ
– Η διάκρισή σας έχει μια ιδιαίτερη βαρύτητα γιατί ο κλάδος σας παρουσιάζει δυσανάλογη εκπροσώπηση γυναικών και δεν μπορούμε παρά να το σημειώσουμε.
– Όντως ο κλάδος των Γεωπονικών Επιστημών απαρτίζεται κυρίως από άνδρες και αυτό πιστεύω στηρίζεται σε παλιές αντιλήψεις που υποστήριζαν ότι ένας γεωπόνος για να επικοινωνήσει και να ληφθεί υπόψη από την τοπική κοινωνία, θα πρέπει να είναι αρσενικού φύλου.
Τα τελευταία χρόνια, διαπιστώνω με ευχαρίστηση ότι σταδιακά αλλάζουν αυτές οι αντιλήψεις. Παρόλα αυτά ως γυναίκα στην έρευνα, δεν έχω νιώσει πότε ότι υστερώ σε προσόντα και ικανότητες σε σύγκριση με το αντίθετο φύλο, αλλά ούτε ένιωσα υποτίμηση από το αντίθετο φύλο.
– Από την προσωπική σας εμπειρία έχετε εντοπίσει διαφορές στον τρόπο αντιμετώπισης των γυναικών επιστημόνων στη χώρα μας;
– Η αλήθεια είναι ότι προσωπικά δεν έχω νιώσει, αλλά ούτε έχω παρατηρήσει σημαντικές διαφορές στον τρόπο αντιμετώπισης των γυναικών επιστημόνων στον χώρο εργασίας μου. Παρόλα αυτά, προσωπικά θεωρώ ότι ο ρόλος της γυναίκας στην οικογένεια είναι πολύ σημαντικός, ενώ παράλληλα αρκετές γυναίκες είναι αξιόλογες ερευνήτριες. Θα πρέπει λοιπόν να δοθούν κίνητρα και διευκολύνσεις στις γυναίκες ερευνήτριες, ούτως ώστε να μπορούν να συνεχίσουν απρόσκοπτα την ερευνητική τους σταδιοδρομία και παράλληλα να μπορούν να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια.
