Του Lionel Laurent
Ο ευρωπαϊκός “τρόπος ζωής” ήταν ανέκαθεν μια ασαφής έννοια, ωστόσο – μετά την Covid-19 – συνοδευόταν από μια νέα γενιά η οποία αποζητούσε την “dolce vita”.
Στο νέο γραφείο της Citigroup στη Μάλαγα της Ισπανίας, τα κατώτερα τραπεζικά στελέχη αμείβονται με το ήμισυ του ετήσιου μισθού των ομολόγων τους στο Λονδίνο – 100.000 δολάρια, σύμφωνα με πληροφορίες – με αντάλλαγμα την ευκαιρία να ζουν στην ηπειρωτική Ευρώπη. Πιο παραδοσιακές ώρες εργασίας, Μεσόγειος, χαμηλότερο κόστος διαβίωσης και μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής – το είδος της ήπιας ισχύος για την οποία αρέσκεται να είναι γνωστή η Ευρώπη.
Πολυετές σοκ
Αυτός τουλάχιστον είναι ο στόχος της. Ωστόσο η οικονομική πραγματικότητα την οποία αντιμετωπίζει η ήπειρος καθώς η Ρωσία εντείνει τον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας φαντάζει πολύ διαφορετική.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πώς μια παραγκωνισμένη οικονομική θεωρία εξηγεί τον πληθωρισμό
Ένα πολυετές σοκ στο βιοτικό επίπεδο επικρέμεται ως σοβαρή απειλή επάνω από χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Γαλλία και ιδιαίτερα η Γερμανία, καθώς οι πραγματικοί μισθοί πέφτουν ταχύτερα από ό,τι στις ΗΠΑ, όπου η ζωή θα φαντάζει σταδιακά πιο γλυκιά. Οι Ευρωπαίοι θα έρθουν σύντομα – ή έρχονται ήδη – αντιμέτωποι με λιγότερη ενέργεια, λιγότερη παραγωγή, λιγότερο διαθέσιμο εισόδημα, μεγαλύτερο πληθωρισμό και υψηλότερο κόστος εισαγωγών.
Η κοινωνική αναταραχή αποτελεί πια πραγματικό κίνδυνο.
Οι οικονομικοί αναλυτές της Deutsche Bank βλέπουν πλέον βαθύτερη ύφεση για το 2023 στις μεγάλες οικονομίες της ευρωζώνης
Καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να απομακρυνθεί από την εξάρτησή της από το πάλαι ποτέ φθηνό ρωσικό αέριο – με την κύρια ευθύνη γι’ αυτήν να ανήκει στη Γερμανία – η ελπίδα ότι ο οικονομικός πόνος θα έχει τελειώσει μέχρι την άνοιξη εξασθενεί.
Παρά την αξιοθαύμαστη προσπάθεια να αντισταθμιστεί η απειλή διακοπής του φυσικού αερίου από τον Βλαντιμίρ Πούτιν με τη δημιουργία αποθεμάτων για τον χειμώνα, τα περισσότερα από αυτά θα μπορούσαν να έχουν εξαντληθεί μέχρι τον Μάρτιο. Οι υψηλές τιμές ενέργειας και η μειωμένη προσφορά θα συνεχίσουν να υποβόσκουν. Οι οικονομολόγοι της Deutsche Bank και της Barclays προβλέπουν οικονομική συρρίκνωση της ζώνης του ευρώ κατά 2,2% και 1,1%, αντίστοιχα, για το επόμενο έτος.
Δοκιμασία
Το ιστορικό της Ευρώπης στον περιορισμό των ανισοτήτων αντιμετωπίζει επίσης μεγάλη δοκιμασία. Η ενέργεια και τα τρόφιμα αντιπροσωπεύουν πολύ μεγαλύτερο μερίδιο των δαπανών για το εισοδηματικά κατώτερο 20% του πληθυσμού σε σχέση με το ανώτερο 20%.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν διαθέσει περίπου 500 δισεκατομμύρια ευρώ (496 δισεκατομμύρια δολάρια) για να μετριάσουν τον αντίκτυπο των υψηλότερων τιμών στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, σύμφωνα με το think tank Bruegel, ωστόσο το ποσό αυτό μπορεί να είναι μόνον η αρχή.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, του οποίου οι πονοκέφαλοι γύρω από τη διαχείριση του Brexit έβλαπταν την ελευθερία των εμπορικών συναλλαγών ακόμη και πριν τα ρωσικά τανκς αρχίσουν να κυλούν στο ουκρανικό Ντόνετσκ, θα πρέπει επίσης να ξοδέψει πολλά για να προστατεύσει τον πληθυσμό του.
Οι δαπάνες του φτωχότερου 20% σε Βρετανία και Ευρωζώνη για τρόφιμα και ενέργεια είναι ποσοστιαία πολύ μεγαλύτερες σε σχέση με το πιο εύπορο τμήμα του πληθυσμού
Ως εκ τούτου, ορισμένες ευρωπαϊκές εταιρείες ονειρεύονται πλέον μια αμερικανική ποιότητα ζωής. Οι σταθερές τιμές του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ και η κρατική υποστήριξη προς τους κατασκευαστές έχουν οδηγήσει εταιρείες όπως η Volkswagen να μετατοπίζουν την παραγωγή τους εκεί, ενώ η Tesla βάζει στον πάγο τα επενδυτικά της σχέδια στη Γερμανία, σύμφωνα με την Wall Street Journal.
Παραγωγή
Το αυξανόμενο ενεργειακό κόστος έχει οδηγήσει μία στις 10 γερμανικές εταιρείες να μειώνει ή να διακόπτει την παραγωγή, σύμφωνα με έρευνα γερμανικής βιομηχανικής ένωσης. Το γεγονός αυτό θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες των εμπορικών εταίρων της Γερμανίας εντός και εκτός Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας – έτερης χώρας από την οποία η ΕΕ μειώνει την εξάρτησή της.
Βεβαίως οι ΗΠΑ βιώνουν επίσης αύξηση του πληθωρισμού, ωστόσο έχουν ταυτόχρονα το πλεονέκτημα να είναι καθαρός εξαγωγέας ενέργειας. Τα δύο τρίτα των εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) των ΗΠΑ μέχρι τον Ιούνιο κατευθύνθηκαν στην Ευρώπη.
Το ευρώ και η βρετανική λίρα (στερλίνα), που χάνουν έδαφος, δείχνουν πόσο αυξάνονται οι λογαριασμοί των εισαγωγών στην Ευρώπη, από την ακριβότερη ενέργεια έως τις αυξήσεις τιμών της Apple. Καθώς ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν λέει με ειλικρινή στόμφο στον λαό του ότι η εποχή της “αφθονίας” έχει τελειώσει, οι Αμερικανοί ξοδεύουν περισσότερα, καθώς οι τιμές της βενζίνης υποχωρούν. Όσοι από εκείνους φτάνουν στο Παρίσι, έχουν βρει την πολυτέλειά του σαφώς πιο προσιτή από οικονομική άποψη.
Η ενίσχυση του δολαρίου συμπιέζει έντονα την αξία του ευρώ και της βρετανικής λίρας
Όσο “αποκαλυπτικά” κι αν ακούγονται όλα τα παραπάνω, η ΕΕ έχει αντιμετωπίσει υφέσεις και στο παρελθόν. Υπάρχει ακόμα ελπίδα ότι οι κυβερνήσεις θα συνειδητοποιήσουν ότι ο καλύτερος τρόπος υπεράσπισης των πολιτών τους είναι μέσω της ενότητας, διαμοιράζοντας ενέργεια και οικονομικούς πόρους με παρόμοιο τρόπο με εκείνον της εποχής του Covid.
Η δυσκολία της ενότητας
Το να φτάσει κανείς εκεί, ωστόσο, θα είναι δύσκολο. Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο φορτώθηκαν μεγάλα χρέη κατά τη διάρκεια της πανδημίας, υποστηριζόμενες από χαλαρές νομισματικές συνθήκες, οι οποίες τώρα συσφίγγονται με γοργό ρυθμό.
Ακόμη και χώρες οι οποίες απέφυγαν τα ενεργειακά λάθη της Γερμανίας – όπως η Γαλλία με τα πυρηνικά της εργοστάσια ή η Ισπανία με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) – αντιμετωπίζουν τα δικά τους ζητήματα υποεπένδυσης και υψηλού χρέους. Η αναζωπύρωση του πνεύματος αλληλεγγύης θα είναι μια επίπονη διαδικασία.
Υπάρχουν χειρότερα μέρη από τη Μάλαγα για να βρίσκεται κανείς σε μια κρίση όπως η τρέχουσα. Το πλεονέκτημα, ωστόσο, της ήπιας ισχύος της Ευρώπης πιθανότατα θα αφορά πλέον λιγότερο στην ποιότητα ζωής και περισσότερο την οικοδόμηση συνασπισμών στο εξωτερικό και τη διαχείριση μιας οικονομίας εν καιρώ πολέμου στο εσωτερικό.
Όποιες κι αν είναι οι εξελίξεις, η dolce vita της Ευρώπης πρόκειται σύντομα να γίνει πολύ λιγότερο γλυκιά.
Πηγή: BloombergOpinion
