Με την ακρίβεια να καλπάζει, αυτό που όλοι διερωτόμαστε είναι μέχρι πού μπορεί να φτάσει και πότε θα σταματήσει. Επίσης, κατά πόσον, όταν και εφόσον η κατάσταση ομαλοποιηθεί, οι τιμές θα επανέλθουν στα προηγούμενα επίπεδα. Παρόλο που η γενική εντύπωση είναι ότι οι τιμές εύκολα ανεβαίνουν και δύσκολα ή σχεδόν ελάχιστες φορές κατεβαίνουν, οι αριθμοί και τα στοιχεία δείχνουν ότι τα πράγματα δεν είναι απόλυτα. Δείχνουν ότι οι τιμές ακολουθούν συνήθως τις συνθήκες της αγοράς και τους κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης. Η διαφορά με την παρούσα κρίση, που αποτελεί προϊόν δύο συνεχόμενων διαφορετικών παγκόσμιων γεγονότων (πανδημία και ρωσική εισβολή στην Ουκρανία – μέτρα κατά της Ρωσίας), είναι πως έχουν προκαλέσει και μια τρίτη κρίση, την ενεργειακή, η οποία είναι τόσο πολύ συνδεδεμένη με γεωπολιτικά παιχνίδια και μεγάλα διεθνή συμφέροντα, που οποιαδήποτε πρόβλεψη για τις εξελίξεις θα ήταν εκτός πραγματικότητας.
Σε τοπικό επίπεδο, τους τελευταίους μήνες έχουν καταγραφεί σημαντικές αυξήσεις στις τιμές αγαθών πρώτης ανάγκης και το δυστύχημα είναι πως αυτές οι αυξήσεις θα συνεχιστούν. Πρόκειται για έναν εισαγόμενο πληθωρισμό, με ταυτόχρονες τοπικές «ενέσεις». Υπάρχουν, πάντως, περιπτώσεις που αυξήσεις τιμών δεν μπορούν με τίποτε να δικαιολογηθούν. Κάτι που μας νομιμοποιεί να διερωτούμαστε πού είναι οι αρμόδιες Αρχές. Την ίδια στιγμή, οι μισθοί είναι σημαντικά πιεσμένοι, με αποτέλεσμα αρκετοί συμπολίτες μας να δυσκολεύονται πλέον να έχουν ακόμα και τα βασικά αγαθά και υπηρεσίες.
Εκτόξευση τιμών και κυπριακό νοικοκυριό
Με βάση τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας – Eurostat, με έτος αναφοράς το 2020, το κυπριακό νοικοκυριό δαπανά σχεδόν το ένα πέμπτο του εισοδήματός του σε στέγαση, ύδρευση, ηλεκτρισμό, υγραέριο κι άλλα καύσιμα (23,5%), σε μεταφορές το 13,1% και σε τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά το 13%. Είναι επίσης παρατηρημένο ότι το μερίδιο των τροφίμων αυξάνεται στον οικογενειακό προϋπολογισμό όσο μειώνεται το εισόδημα του νοικοκυριού. Γενικά, όμως, περίπου 50% των δαπανών ενός κυπριακού νοικοκυριού αφορά στη σίτιση, στέγαση και μεταφορές. Και στις τρεις αυτές κατηγορίες, οι τιμές έχουν αυξηθεί κατακόρυφα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ο πληθωρισμός πλήττει μισθούς – καταθέσεις
● Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας και με μήνα αναφοράς τον Απρίλιο, το 2022 οι τιμές στα λαχανικά σε σχέση με τον Απρίλιο του 2016 αυξήθηκαν κατά 60,56%. Τον Απρίλιο του 2016 είχαμε στα λαχανικά τις χαμηλότερες τιμές των τελευταίων 12 ετών.
● Στα φρέσκα φρούτα οι τιμές μεταξύ 2011 – 2022 αυξήθηκαν κατά 27,17%.
● Οι τιμές στις πατάτες τον Απρίλιο του 2022 σε σχέση με τον Απρίλιο του 2018 αυξήθηκαν κατά 71,96%. Το Απρίλιο του 2018 είχαμε στις πατάτες τις χαμηλότερες τιμές των τελευταίων 12 ετών.
● Οι τιμές στο ψωμί τον Απρίλιο του 2022 ήταν αυξημένες κατά 17,27%, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2018.
● Οι τιμές στο φρέσκο ολόπαχο γάλα τον Απρίλιο του 2022 ήταν αυξημένες κατά 11,84% και στο ημιάπαχο κατά 10,62%, σε σύγκριση με τον Απρίλιο του 2011.
● Οι τιμές στο χοιρινό κρέας τον Απρίλιο του 2022 ήταν αυξημένες κατά 17,27%, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2016.
● Οι τιμές στα πουλερικά τον Απρίλιο του 2022 ήταν αυξημένες κατά 14,59%, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2021.
«Καίνε» ενέργεια και καύσιμα
Στην περίπτωση της ενέργειας και των καυσίμων, οι αυξήσεις είναι τεράστιες. Στο ηλεκτρικό ρεύμα η τιμή τον Απρίλιο του 2022 ήταν αυξημένη κατά 60,16%, σε σχέση με τον Απρίλιο του 2018 και κατά 44,7% σε σύγκριση με τον Απρίλιο του 2011.
Στο υγραέριο, η τιμή τον φετινό Απρίλιο είναι αυξημένη κατά 57,16%, σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2020 και κατά 32,97%, σε σύγκριση με τον Απρίλιο του 2011.
Στα υγρά καύσιμα η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη. Οι τιμές τον Απρίλιο του 2022 παρουσιάζονται αυξημένες κατά 72,47% σε σύγκριση με τον Απρίλιο του 2016 και κατά 32,62% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2011.
Αγγουράκι όπως το… χαβιάρι
Οι τιμές ανέπτυξαν ταχύτητα τους τελευταίους μήνες. Με βάση τη σύγκριση των τιμών σε 40 βασικά προϊόντα, μεταξύ Σεπτεμβρίου 2021 και Απριλίου 2022, μόνο σε ένα η τιμή παρέμεινε η ίδια. Πρόκειται για το χαλούμι. Οι τιμές των υπολοίπων αυξήθηκαν. Με βάση τα παρατηρητήρια τιμών που ετοιμάζει η Υπηρεσία Καταναλωτών και δημοσιεύθηκαν στις 13 Απριλίου 2022 και 8 Σεπτεμβρίου 2021, μεταξύ άλλων, αυξήθηκαν οι τιμές στα ακόλουθα αγαθά: Ψωμί, φρέσκο γάλα, λαχανικά, κρέατα, ρύζια, όσπρια, ζυμαρικά και λάδια.
Κατά κατηγορία και προϊόν, οι τιμές των ψωμιών είναι αυξημένες γύρω στα 20 σεντ, του φρέσκου γάλακτος κατά 10 σεντ, των τυριών μέχρι 1,5 ευρώ, των πατατών γύρω στα 35 σεντ, των αγγουριών κατά δύο και πλέον ευρώ (το συγκεκριμένο λαχανικό έχει καταγράψει τιμές πάνω από 4 ευρώ) και των κρεάτων γύρω στα 70 σεντ.
Με εισοδήματα φτώχειας το 15% των νοικοκυριών – Οι μισθοί στην Κύπρο
Με βάση ανακοίνωση της Στατιστικής Υπηρεσίας αναφορικά με τα αποτελέσματα της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης 2020, με οικονομικό έτος αναφοράς το 2019, 21,3% του πληθυσμού ή 188.000 άτομα βρίσκονταν σε κίνδυνο φτώχειας ή σε κοινωνικό αποκλεισμό (δείκτης AROPE, ένας από τους 9 βασικούς δείκτες στη Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «Ευρώπη 2020»). Πιο συγκεκριμένα, 21,3% του πληθυσμού ζούσε σε νοικοκυριά με διαθέσιμο εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας ή ζούσε σε νοικοκυριά με σοβαρή υλική στέρηση ή ζούσε σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλό δείκτη έντασης εργασίας. Ο δείκτης βρέθηκε στο πιο ψηλό επίπεδο το 2015, μετά που είχε φτάσει στο 28,9%.
Το ποσοστό του πληθυσμού που βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας, δηλαδή το διαθέσιμο εισόδημα του βρισκόταν κάτω από το χρηματικό όριο κινδύνου φτώχειας, ήταν το 2020 στο 14,3%. Την ίδια χρονιά, το ποσοστό του πληθυσμού με σοβαρή υλική στέρηση, δηλαδή το ποσοστό του πληθυσμού που λόγω οικονομικών δυσκολιών δεν μπορούσε, για παράδειγμα, να αποπληρώσει τους λογαριασμούς του ρεύματος/νερού ή τα δάνειά του ή δεν μπορούσε να έχει τον χειμώνα ικανοποιητική θέρμανση ή να αντιμετωπίσει μια έκτακτη αλλά αναγκαία δαπάνη, υπολογίστηκε στο 8,3%
Το χρηματικό όριο κινδύνου φτώχειας ήταν το 2020 στα €10.022 για νοικοκυριά ενός ατόμου και στα €21.047 για νοικοκυριά με δύο ενήλικες και 2 εξαρτώμενα παιδιά.
Οι μισθοί
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, το 2020 ο διάμεσος μισθός ήταν στα €1.573, στα €1.661 για τους άνδρες και στα €1.453 για τις γυναίκες. Με απλά λόγια, οι μισοί εργαζόμενοι είχαν μισθό κάτω από €1.573. Με βάση τα ίδια στοιχεία, 6,8% των εργαζομένων είχαν μισθό κάτω των €500, 8% μεταξύ 500- 749 ευρώ, 10,9% μεταξύ 750- 999 ευρώ, 14% μεταξύ 1000- 1249 ευρώ και 11,2% μεταξύ 1250- 1499 ευρώ. Δηλαδή, ένας στους τέσσερις εργαζόμενους είχε ακαθάριστο μισθό κάτω από 1000 ευρώ. Υπολογίστε ότι οι μισθοί υπόκεινται σε αποκοπές 8,3% για κοινωνικές ασφαλίσεις και 2,65% για το ΓΕΣΥ. Επομένως, ένας ακαθάριστος μισθός των 1000 ευρώ μετά τις αποκοπές περιορίζεται στα 890,5 ευρώ…
* Δημοσιογράφος
