Διατήρηση του στόχου για συγκράτηση της συνολικής απασχόλησης στη γενική κυβέρνηση, με στόχο ένα βιώσιμο μισθολόγιο στα πλαίσια των δημοσιονομικών δυνατοτήτων και περιθωρίων, είναι μια από τις πολιτικές που προσπαθεί να εφαρμόσει η κυβέρνηση, όπως περιγράφεται στο Στρατηγικό Πλαίσιο Δημοσιονομικής Πολιτικής 2023-2025. Τα τελευταία δέκα χρόνια, ο αριθμός των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα μειώθηκε συνολικά κατά 4.143 άτομα, από 31.12.2011 μέχρι τις 31.12.2021, όπως αναφέρει το ΣΠΔΠ. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μειώσεις στον αριθμό των εργαζομένων στη δημόσια υπηρεσία οφείλονται κυρίως στις πρόωρες αφυπηρετήσεις δημοσίων υπαλλήλων και επήλθαν μετά τις αλλαγές στη φορολόγηση του φιλοδωρήματος αφυπηρέτησης.
Μεγαλύτερες μειώσεις ήθελε η τρόικα
Διευκρινίζεται ότι η συγκράτηση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων ήταν μνημονιακή υποχρέωση, η οποία ξεκίνησε το 2012, μετά από απαίτηση της τρόικα, με στόχο να υπάρξει μείωση των δημοσίων υπαλλήλων κατά 4.500 περίπου, μέχρι το 2016. Μάλιστα, όταν γίνονταν οι διαπραγματεύσεις, η τρόικα έθετε ως στόχο τη μείωση των δημοσίων υπαλλήλων κατά 1.500 τον χρόνο, ενώ η κυβέρνηση έθετε ως όριο τα 1.000 άτομα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του προϋπολογισμού, οι δαπάνες προσωπικού (εκτός συντάξεων και φιλοδωρημάτων) για το 2022 έχουν υπολογιστεί στα €2,31 δισ. και για το 2024 και 2025 προβλέπονται να αυξηθούν στα €2,44 δισ. και €2,51 δισ. αντίστοιχα. Η αύξηση οφείλεται κυρίως στην καταβολή της ΑΤΑ, των προσαυξήσεων και της αύξησης της απασχόλησης.
Εκσυγχρονισμός κρατικής μηχανής
Πέρα από τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων, θέμα για το οποίο έχει γίνει μεγάλη συζήτηση στο παρελθόν είναι και ο εκσυγχρονισμός της κρατικής μηχανής. Για ακόμη μια φορά τονίζεται από την κυβέρνηση ότι προωθούνται ευρύτερες μεταρρυθμίσεις στον δημόσιο τομέα «οι οποίες αφορούν, μεταξύ άλλων, διαρθρωτικές αλλαγές στην οργάνωση και λειτουργία των δημόσιων οργανισμών, καθώς και στην ανάπτυξη και διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού τους, στοχεύουν στη δημιουργία μιας σύγχρονης και αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης, που να επιτελεί με επάρκεια και επαγγελματισμό το έργο της και να εξυπηρετεί με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τη χώρα και τους πολίτες της».
Στο ΣΠΔΠ σημειώνεται ότι οι πολιτικές και τα μέτρα που συμβάλλουν στην τήρηση της δέσμευσης για διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών μέσω της συγκράτησης της απασχόλησης και του εξορθολογισμού του κρατικού μισθολογίου είναι:
● Διατήρηση του μηχανισμού που ρυθμίζει τη συγκράτηση του ρυθμού αύξησης του κρατικού μισθολογίου (απολαβές και συντάξεις) για συγκράτησή του σε βιώσιμα επίπεδα, κλειδώνοντας παράλληλα τις διορθώσεις που έχουν επιτευχθεί τα τελευταία έτη. Συγκεκριμένα, με τις συμφωνίες πλαίσιο για το 2017 – 2018 της κυβέρνησης με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, έχει εισαχθεί μηχανισμός ο οποίος ρυθμίζει και καθορίζει ανώτατο όριο στην παραχώρηση γενικών αυξήσεων, τιμαριθμικών αυξήσεων ή / και μισθοδοτικών προσαυξήσεων σε μισθούς και συντάξεις της κρατικής υπηρεσίας και του ευρύτερου δημόσιου τομέα (ανώτατο όριο στην αύξηση του κρατικού μισθολογίου γενικότερα), συνυπολογίζοντας τα οικονομικά δεδομένα όπως αυτά εκφράζονται από τη μεταβολή του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος σε ονομαστικούς όρους και
‣ μεταβολές του κρατικού μισθολογίου που οφείλονται σε αλλαγές:
(i) του αριθμού των απασχολουμένων
(ii) του αριθμού αφυπηρετήσεων και δικαιούχων σε συνταξιοδοτικά ωφελήματα
(iii) της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των απολαβών και συντάξεων,
(iv) των μισθοδοτικών προσαυξήσεων.
● Διατήρηση του στόχου για συγκράτηση της συνολικής απασχόλησης στη γενική κυβέρνηση, με στόχο ένα βιώσιμο μισθολόγιο στα πλαίσια των δημοσιονομικών δυνατοτήτων και περιθωρίων. Σύμφωνα με το ΣΠΔΠ, οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια συνεχίζονται ως ακολούθως:
• Θέσπιση σε νόμο από τον Ιούνιο του 2017 της επ’ αόριστο επέκτασης της απαγόρευσης πλήρωσης θέσεων πρώτου διορισμού, προαγωγής και πρώτου διορισμού και προαγωγής στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, με διαδικασία εξαίρεσης που περιλαμβάνει έγκριση από την κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού. Επίσης, συνεχίζεται η απαγόρευση πλήρωσης κενών θέσεων ωρομίσθιου προσωπικού στη γενική κυβέρνηση και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και εξετάζονται περιπτώσεις που δικαιολογούν εξαίρεση από την απαγόρευση.
• Μη δημιουργία πρόσθετων μόνιμων θέσεων και της μη αναβάθμισης μισθοδοτικών κλιμάκων σε προσωπική βάση, τόσο για τις δημοσιουπαλληλικές θέσεις όσο και για τις θέσεις ωρομίσθιου προσωπικού στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, με εξαίρεση πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις και νοουμένου ότι υποδεικνύονται ίσης αξίας εξοικονομήσεις.
• Κάλυψη των αναγκών της δημόσιας υπηρεσίας σε προσωπικό, μέσω της πλήρωσης μόνιμων θέσεων και όχι μέσω της πρόσληψης εργοδοτούμενων ορισμένου χρόνου (ΕΟΧ). Στο πλαίσιο αυτό, παρά τη διατήρηση στις πλείστες περιπτώσεις των οροφών για πρόσληψη/απασχόληση προσωπικού στις εξαιρέσεις που περιλαμβάνονται στο άρθρο 16 του περί προϋπολογισμού νόμου, θα καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια για σταδιακή μείωση των εν λόγω οροφών μέσω επόμενων προϋπολογισμών σε συνάρτηση με την πλήρωση κενών μόνιμων θέσεων και τον τερματισμό της απασχόλησης ΕΟΧ με τη λήξη των συμβολαίων τους. Επιπρόσθετα, δεν θα προωθείται αντικατάσταση ΕΟΧ, σε περίπτωση αποχώρησης τους από την υπηρεσία για οποιοδήποτε λόγο, εκτός από τις περιπτώσεις που καταγράφονται στο άρθρο 16 του περί προϋπολογισμού νόμου.
Στόχος το αποτελεσματικό δημόσιο
Τα μέτρα που προωθούνται, σύμφωνα με το Στρατηγικό Πλαίσιο Δημοσιονομικής Πολιτικής 2023-2025, για να επιτευχθεί ο στόχος για αποτελεσματική κρατική μηχανή είναι:
● Ενέργειες για εφαρμογή νέου συστήματος αξιολόγησης της απόδοσης των δημοσίων υπαλλήλων, το οποίο συνδέεται με την υπηρεσιακή ανέλιξή τους και που επίσης στοχεύει στην ανάπτυξη και βελτίωση της απόδοσης τους.
● Εφαρμογή των τροποποιήσεων που εισήχθησαν με τον περί δημόσιας υπηρεσίας (τροποποιητικό) νόμο του 2022, που ψηφίστηκε πρόσφατα από τη Βουλή με τις οποίες δημιουργείται νέα κατηγορία θέσεων «διατμηματικής προαγωγής», που περιλαμβάνει τις θέσεις της δημόσιας υπηρεσίας στην Κλίμακα Α13(ii) του κυβερνητικού μισθολογίου (με ισχύ από 1.1.2024).
● Αναγκαίες ενέργειες για εφαρμογή των νέων διατάξεων για την αξιολόγηση και επιλογή υποψηφίων από την Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας για πλήρωση των ανελικτικών θέσεων της δημόσιας υπηρεσίας, οι οποίες βασίζονται σε σύγχρονες μεθόδους και εργαλεία, περιλαμβανομένης της αξιολόγησης των υποψηφίων σε εξεταστικά κέντρα, για την πλήρωση θέσεων στην κλίμακα Α13(ii) και άνω, συμπεριλαμβανομένης της τροποποίησης των σχεδίων υπηρεσίας των επηρεαζόμενων θέσεων.
● Αναδιοργάνωση ανεξάρτητων υπηρεσιών/Υπουργείων/Υφυπουργείων/Τμημάτων καθώς και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και κρατικών οργανισμών, στη βάση σχετικών σχεδίων δράσης που ετοιμάζονται στα πλαίσια των μελετών που αφορούν τομεακά θέματα, με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητάς τους.
● Προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, της διαφάνειας και της βελτίωσης της εξυπηρέτησης του πολίτη.
● Αξιοποίηση των εργαλείων κινητικότητας των υπαλλήλων, περιλαμβανομένου και του ωρομίσθιου προσωπικού, για κάλυψη των αναγκών στελέχωσης στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα.
