Οι αεροπορικές εταιρείες δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς, ακόμη και στις καλύτερες εποχές. Ένα μέσο μεταφοράς το οποίο χρησιμοποιείται συχνότερα από εκείνους που διαθέτουν υψηλότερα εισοδήματα, ο κλάδος έχει δεχθεί σκληρή κριτική για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Πολλές αεροπορικές εταιρείες έχουν περάσει τα τελευταία χρόνια με βασική ασχολία τους να πραγματοποιούν περικοπές σε παροχές προς τους πελάτες τους, να συμπιέζουν ολοένα και περισσότερο τους επιβάτες που ταξιδεύουν στην οικονομική θέση και να χρεώνουν πράγματα που κάποτε ήταν δωρεάν, δηλαδή που συμπεριλαμβάνονταν στην τιμή του εισιτηρίου.

Τώρα, οι αεροπορικές κινδυνεύουν να κατηγορηθούν για την επιτάχυνση της εξάπλωσης του κορονοϊού. Το να διασώσει κανείς με κρατικά χρήματα έναν τέτοιο κλάδο θα υποστεί εξαιρετικά μεγάλη κοινωνική αμφισβήτηση – εάν διασώσει κανείς τις αεροπορικές εταιρείες, γιατί όχι και τις εταιρείες κρουαζιέρας, τους ιδιοκτήτες ξενοδοχείων ή τους ταξιδιωτικούς πράκτορες (όπως η Tui);

Ζήτημα επιβίωσης

Όπως και με τις τράπεζες το 2008-2009, οι κυβερνήσεις μπορεί να χρειαστεί να παραμερίσουν κάθε αρνητική προδιάθεσή τους και τελικά να παράσχουν άμεση χρηματική στήριξη σε έναν ζωτικής σημασίας κλάδο. Παρόλο που δεν είναι συστημικές υπό την ίδια έννοια που είναι οι τράπεζες, οι αεροπορικές εταιρείες υποστηρίζουν την εγχώρια και διεθνή διασυνδεσιμότητα και συμβάλλουν στην πραγματοποίηση (δια των μεταφορών) του ενός τρίτου του παγκόσμιου εμπορίου σε επίπεδο αξίας. Χωρίς οικονομική στήριξη, δεκάδες εξ αυτών πιθανότατα θα χρεοκοπήσουν.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΗ: Βυθίζονται οι μετοχές των ταξιδιωτικών εταιρειών

Εάν ωστόσο οι κυβερνήσεις αποφασίσουν ότι θα τους παρέχουν βοήθεια για ένα διάστημα, πρέπει να θέσουν παράλληλα και συγκεκριμένους όρους.

Σε σχέση με την κατάσταση των χρηματοπιστωτικών “υδραυλικών συστημάτων” του πλανήτη πριν από μια δεκαετία, το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι αεροπορικές εταιρείες είναι πολύ απλούστερο. Πολλές από αυτές αναγκάζονται να καθηλώσουν στο έδαφος πάνω από το 75% των στόλων τους, λόγω των περιορισμών στις πτήσεις και της απουσίας μελλοντικής ζήτησης.

Αναγκασμένες να πραγματοποιούν επιστροφές χρημάτων και χωρίς να έχουν νέα έσοδα, “αιμορραγούν” σε ρευστό. Οι χαμηλότερες τιμές στα καύσιμα αποτελούν μικρής σημασίας πλεονέκτημα σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Ενώ οι πλέον αξιόπιστες αεροπορικές εταιρείες έχουν δημιουργήσει ένα οικονομικό μαξιλάρι για απροσδόκητες πτώσεις της ζήτησης, ακόμη και οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου δεν είχαν οδηγήσει σε μια κατάσταση τόσο οικονομικά καταστροφική όσο η σημερινή.

Οι αεροπορικές θα πρέπει να “ματώσουν” πριν διασωθούν

Φυσικά, είναι σημαντικότατο οι αεροπορικές εταιρείες να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να διατηρήσουν ένα επίπεδο ρευστότητας από δικά τους χρήματα πριν απαιτήσουν την είσοδο των κυβερνήσεων στο “παιχνίδι”. Τα μερίσματα στους μετόχους πρέπει να περιοριστούν, τα προγράμματα επαναγοράς μετοχών να ματαιωθούν, οι αμοιβές των διευθυντικών στελεχών να μειωθούν και οι κεφαλαιακές δαπάνες να μετακυληθούν προς το μέλλον.

Οι προσλήψεις πρέπει να “παγώσουν” και το μισθολογικό κόστος να μειωθεί. Η δυνατότητα δανεισμού θα υποχωρήσει σημαντικά. Αεροπορικές εταιρείες όπως η Lufthansa, οι οποίες έτειναν περισσότερο να αγοράζουν παρά να μισθώνουν αεροσκάφη είναι καλύτερα πλασαρισμένες, καθώς τα τελευταία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εγγύηση για νέα δάνεια.

Ήδη, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευθεί να αναστείλει την εφαρμογή των κανόνων που απαιτούν από τις αεροπορικές εταιρείες να συνεχίσουν να πετούν για να διατηρήσουν τα πολύτιμα slots τους. Η μετακύλιση φορολογικών υποχρεώσεων στο μέλλον και η απαλλαγή από διάφορες επιβαρύνσεις σίγουρα θα ακολουθήσουν. Ο ρόλος των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που διαχειρίζονται το χρήμα που κινείται μέσω πιστωτικών καρτών και στερούν έσοδα από τους αγωνιζόμενους αυτή τη στιγμή για την επιβίωσή τους αερομεταφορείς ήδη έχει μπει στο μικροσκόπιο.

Είναι αμφίβολο ωστόσο εάν τα παραπάνω θα αποδειχθούν αρκετά. Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής κανένα σημάδι ότι ο ιός αρχίζει να τίθεται υπό έλεγχο ούτε στην Ευρώπη, ούτε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μόλις υπάρξει, οι κρατήσεις για αεροπορικά ταξίδια πιθανόν να αρχίσουν να ανακάμπτουν, αλλά μόνον σταδιακά. “Θα χρειαστεί συντονισμένη κρατική υποστήριξη για να διασφαλιστεί ότι ο κλάδος θα επιβιώσει και ότι θα είναι σε θέση να συνεχίσει να συνεχίσει να λειτουργεί όταν η κρίση θα έχει τελειώσει”, ανέφερε τη Δευτέρα ο επικεφαλής της Easyjet, Johan Lundgren.

Φυσικά, υπάρχει μια συζήτηση για το εάν όλες οι αεροπορικές εταιρείες αξίζουν βοήθεια. Ορισμένες, όπως η Norwegian Air Shuttle και η Alitalia αντιμετώπιζαν οικονομικές δυσκολίες πολύ πριν την κρίση του κορονοϊού. Όταν η επί χρόνια προβληματική βρετανική αεροπορική εταιρεία Flybe κατέρρευσε, ανταγωνίστριές της όπως η Ryanair ήταν από τους πλέον διαπρύσιους κήρυκες της άποψης ότι το κράτος δεν έπρεπε να παρέμβει.

Η εθνική υπερηφάνεια απαιτεί… εθνική αεροπορική εταιρεία

Ακόμη κι έτσι, όμως, μην εκπλαγείτε εάν οι αρχές παραμερίσουν τα ζητήματα ηθικού κινδύνου. Δικαίως ή όχι, εξακολουθεί να υπάρχει μια πολύ ισχυρή σχέση μεταξύ της εθνικής κυριαρχίας και της ύπαρξης μιας αξιοπρεπούς εθνικής αεροπορικής εταιρείας. (Οι μεγάλες αεροπορικές εταιρίες του Κόλπου εξακολουθούν να βρίσκονται σε κρατικά χέρια, ενώ το γαλλικό και το ολλανδικό κράτος είναι βασικοί μέτοχοι στην Air France-KLM).

Αυτή η διαδικασία δεν χρειάζεται να αποτελέσει άλλη μια άσκηση στην κατασπατάληση χρημάτων των φορολογουμένων, με την προϋπόθεση να γίνει με ορθούς όρους. Εάν τα κράτη αγοράσουν ή διευρύνουν τα ήδη υφιστάμενα μετοχικά μερίδιά τους σε αεροπορικές εταιρείες, αυτά μπορούν να πωληθούν αργότερα, όταν ο κλάδος θα έχει ανακάμψει. Τα δάνεια μπορούν επίσης να αποπληρωθούν όταν οι άνθρωποι θα έχουν αρχίσει ξανά να πετούν.

Ωστόσο, οποιαδήποτε βοήθεια σε μετρητά θα πρέπει να είναι δεμένη με την απαρέγκλιτη τήρηση κανόνων: στην πιο κατακερματισμένη ευρωπαϊκή αγορά, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι αεροπορικές εταιρείες θα εξωθηθούν να προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις.

Οι αεροπορικές εταιρίες σε όλο τον κόσμο πρέπει να δείξουν ότι οι δαπάνες τους κατευθύνονται προς τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, στο πνεύμα της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα. Όπως και με τον τραπεζικό κόσμο πριν από μια δεκαετία, ο στόχος πρέπει να είναι ο κλάδος να εξέλθει πιο υγιής και πιο διαφανής από την τρέχουσα κρίση, όταν η τελευταία υποχωρήσει.