Ειπώθηκαν πολλά και γράφτηκαν ακόμη περισσότερα για τον μακαριστό προκαθήμενο της Εκκλησίας της Κύπρου, Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β´. Προσθέτουμε και τη δική μας ευχή όπως αναπαυθεί εν ειρήνη, όπως αρμόζει στον κάθε άνθρωπο. Η αξιολόγηση της διαδρομής του και ο απολογισμός του έργου του καλύτερα ας αφεθούν σε βάθος χρόνου, αυτά είναι δουλειά της Ιστορίας, η οποία έχει την ιδιότητα να κρίνει ψύχραιμα και αποστασιοποιημένα. 

Στη χώρα που ταλαιπωρείται από έλλειψη μέτρου, το ζύγι είναι του ύψους και του βάθους. Από τη μια «ο νεκρός δεδικαίωται» και από την άλλη «δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται». Αυτό το συναίσθημα των δύο άκρων είναι ιδιαίτερα έντονο τις τελευταίες μέρες, μιας και το σύνορο ανάμεσα στην επευφημία και την αποδοκιμασία είναι εξαιρετικά δυσδιάκριτο. Η ροπή προς την υπερβολή, πότε προς τη μια κατεύθυνση και πότε προς την αντίθετη, επιβεβαιώνει ότι στη μικρή μας χώρα τα περισσότερα πράγματα κινούνται στη λογική του εκκρεμούς. 

Ασφαλώς ουδείς είναι υπεράνω κριτικής. Όμως η ώρα του πένθους προσφέρεται για ενδοσκόπηση παρά για αποτίμηση. Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου είναι μια σημαντική στιγμή και θα πρέπει να αντικρίζεται με σεβασμό. Το επιτάσσει η παράδοσή μας από τα βάθη των αιώνων. Εξάλλου το αναπόφευκτο τέλος της ζωής, που ορίζει και τη μοίρα των θνητών, είναι ίσως το μόνο σημάδι ισότητας και δικαιοσύνης στον άδικο κόσμο που ζούμε. Μας το υπενθυμίζει την ώρα του αποχαιρετισμού ο Ιωάννης Δαμασκηνός: «Και πάλι κατενόησα εν τοις μνήμασι και είδον τα οστά τα γεγυμνωμένα και είπον: άρα τίς εστι, βασιλεύς ή στρατιώτης, ή πλούσιος ή πένης, ή δίκαιος ή αμαρτωλός…»

Δυστυχώς όμως προτού ο πένθιμος ήχος των καμπάνων σιγήσει, οι άγιοι πατέρες θα μπουν και επισήμως στην κούρσα της διαδοχής, η οποία αν κρίνουμε από την προηγούμενη, που έγινε τέτοιες μέρες πριν από δέκα έξι ακριβώς χρόνια, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι καθόλου δεν διαφέρει από τις εκλογικές διαδικασίες των κοινών θνητών. Κάθε άλλο. Έχουμε αποδείξεις ότι ενίοτε μπορεί να είναι και κατά πολύ χειρότερη: Διαβολές, ψίθυροι, μικρότητες και μέθοδοι που δεν αρμόζουν σε ιερωμένους, προκαλούν τα αισθήματα των πιστών και απογοητεύουν όσους αναμένουν από την Εκκλησία να αποτελεί κόφτη στον κατήφορο και αποκούμπι την ώρα της ανάγκης. Να είναι φυτώριο πνευματικής δημιουργίας και όχι εστία δολοπλοκίας. 

Η Εκκλησία είναι ο αρχαιότερος θεσμός που υφίσταται στην Κύπρο και ο προκαθήμενός της εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, ο οποίος πολλές φορές υπερβαίνει των θρησκευτικών του καθηκόντων. Αυτό οφείλεται σε μια σειρά από ιστορικά γεγονότα, τα οποία ανέδειξαν την Εκκλησία σε κέντρο πολιτικής εξουσίας και οικονομικής επιρροής, ιδιότητες οι οποίες συντηρούνται μέχρι και σήμερα, σίγουρα σε πιο περιορισμένη έκταση αλλά πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που αρμόζει σε ένα σύγχρονο κοσμικό κράτος. Η πάλαι ποτέ εθναρχούσα Εκκλησία καλείται να επικαιροποιήσει τη θέση της στο σύγχρονο κόσμο κατά τρόπο δημιουργικό και ωφέλιμο.

Η ψηφοφορία για την ανάδειξη νέου προκαθήμενου της Εκκλησίας θα διεξαχθεί πολύ κοντά με τις προεδρικές εκλογές. Είναι δικαίωμα των ιεραρχών να έχουν άποψη για την πολιτική και από την άλλη, είναι θεμιτό οι πολιτικοί να έχουν τις προτιμήσεις τους για την Ιεραρχία. Οφείλουν όμως και οι μεν και οι δε να εκδηλώσουν την προτίμησή τους κατά τρόπο που να μην προκαλεί. Και σίγουρα, έχουν υποχρέωση να αποφύγουν τον πειρασμό της έντασης και του φανατισμού. 

Στο παρελθόν η χώρα ταλαιπωρήθηκε πολύ από ακρότητες και από την έλλειψη μέτρου, σε όλα τα επίπεδα, του εκκλησιαστικού περιλαμβανομένου. Θα ήταν άκομψο να υποδείξουμε στους ιεράρχες μας το μήνυμα του λόγου που έχουν ταχθεί να διαδίδουν. Η στιγμή όμως προσφέρεται προκειμένου να υπενθυμίσουμε με πολύ σεβασμό τον πυρήνα της φιλοσοφίας της θρησκείας που εκπροσωπούν: «Πάντα ματαιότης τὰ ἀνθρώπινα, ὅσα οὐχ ὑπάρχει μετὰ θάνατον· οὐ παραμένει ὁ πλοῦτος, οὐ συνοδεύει ἡ δόξα· ἐπελθὼν γὰρ ὁ θάνατος, ταῦτα πάντα ἐξηφάνισται».

Ελεύθερα, 13.11.2022.