Την πρώτη της ατομική έκθεση στην Κύπρο υπό τον τίτλο «presencing» παρουσιάζει η Ιρλανδή εννοιολογική καλλιτέχνις Χέλεν Κίρουαν, από τις 3 Φεβρουαρίου στην γκαλερί Noise στην Παλιά Λευκωσία. 

Πρόκειται για φωτογραφικό έργο που δημιούργησε κατά τη διάρκεια των – όπως η ίδια τους αποκαλεί-  περιπάτων της για «άσκηση Covid» στην Κύπρο στις αρχές του περασμένου έτους. Η έκθεση περιλαμβάνει περίπου 1500 φωτογραφίες, μεγέθους καρτ ποστάλ, πολλαπλά τοποθετημένες σε γραμμικά πλέγματα και λωρίδες.

Κατά τη διάρκεια των εγκαινίων, ο φωτογράφος Νίκος Φιλίππου, Αναπληρωτής Λέκτορας στο Τμήμα Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, θα κάνει μια εισαγωγή στο έργο της Κίρουαν. 

  • Λευκωσία, γκαλερί Noise (Περικλέους 4). Εγκαίνια 3 Φεβρουαρίου, 6μ.μ. Διάρκεια: Μέχρι 12 Φεβρουαρίου  

Το έργο της Κίρουαν, που τα τελευταία χρόνια ζει στην Κύπρο, προέκυψε στα πλαίσια της επίσκεψής της στο νησί μετά από πρόσκληση της Κυπριακής Ακαδημίας Τεχνών στη Λεμεσό για τρίμηνη καλλιτεχνική διαμονή (residency). Ωστόσο, όταν έφτασε στις 2 Ιανουαρίου 2021, λόγω της παγκόσμιας πανδημίας, τέθηκε σε καραντίνα σε ξενοδοχείο στην Αγία Νάπα και στη συνέχεια μετακόμισε στη Λευκωσία για ένα μήνα. Λόγω των αυστηρών περιορισμών του lockdown, η Χέλεν Κίρουαν μπορούσε να βγει έξω μόνο για σωματική άσκηση, και ακόμη και όταν τελικά έφτασε στη Λεμεσό για να ξεκινήσει τo residency της τον Φεβρουάριο, οι διάφοροι περιορισμοί εξακολουθούσαν να ισχύουν και συνεχίστηκαν μέχρι τον Μάιο.

Κατά τη διάρκεια των μεγάλων Covid-περιπάτων έβγαζε φωτογραφίες με ένα iPhone από περιστατικά και σκηνές που συναντούσε κατά τη διάρκεια της διαδρομής. Ίσως αυτός ήταν ο τρόπος της να κατανοήσει τη Λευκωσία και στη συνέχεια τη Λεμεσό, νιώθοντας το δρόμο της, μάλλον όπως ένα σαλιγκάρι, κατά μήκος του εδάφους.

Πριν φτάσει στην Κύπρο, είχε διαβάσει το βιβλίο του Χάιντεγκερ «Πρώιμη ελληνική σκέψη» που ασχολείται με τον επαναπροσδιορισμό των προ-Σωκρατικών, τους οποίους θεωρούσε εκπροσώπους της σκέψης πριν καταληφθεί από τη μεταφυσική. Ο Χάιντεγκερ υποστηρίζει ότι η σύγχρονη φιλοσοφία είχε διαφθαρεί από τη στενότητα του μεταφυσικού και καθαρά ορθολογικού τρόπου σκέψης. Η ανάλυση των αποσπασμάτων του Αναξίμανδρου, του Παρμενίδη και του Ηράκλειτου τον ώθησε να σκεφτεί το Είναι ως παρουσία (Anwesen) με την έννοια της άφιξης στην παρουσία, της παραμονής και της επιστροφής στην απουσία.

Αυτή την ιδέα του Είναι ως μια διαδικασία μετασχηματισμού και ως ένας συγκεκριμένος τρόπος ύπαρξης, ο Χάιντεγκερ την αποκαλεί Gelassenheit: το Είναι ως απελευθέρωση «προς το ανείπωτο». Οι 1500 μικρές iPhone φωτογραφίες της Κίρουαν μπορούν να θεωρηθούν ως εκφράσεις του Είναι με αυτή τη χαϊντεγκεριανή έννοια – της παρουσίας της κατά τη διάρκεια των περιπάτων, στα πλαίσια της οποίας υπάρχει μια δυνατότητα απελευθέρωσης, όπως το θέτει ο Χάιντεγκερ, «προς το ανείπωτο».

Ποια είναι  

Η Χέλεν Κίρουαν γεννήθηκε και εν μέρει μεγάλωσε στην Ιρλανδία και τώρα ζει στην Κύπρο. Τα βίντεο, οι εγκαταστάσεις και τα περφόρμανς της έχουν παρουσιαστεί ευρέως διεθνώς, μεταξύ άλλων στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο κατά τη διάρκεια της 56ης, 57ης και 58ης Μπιενάλε της Βενετίας. Έχει επίσης εκθέσει εγκαταστάσεις βίντεο στα Bermondsey Project Space London (2020), Pie Factory, Margate, UK (2020), Festival Internacional De Videoarte De Camagüey Cuba (2019 και 2017), Tbilisi Art Fair Georgia (2019), Close-up Cinema London (2018), P-21 Gallery London (2017), Towner Gallery Eastbourne (2017 και 2016), Bodrum Biennial Turkey (2015). Το πολυκάναλο βίντεο «Image of the Road» (2013) με τον Simon Pruciak έχει επίσης παρουσιαστεί ευρέως διεθνώς, μεταξύ άλλων στην Ινδία και τη Γαλλία.

Από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του 2021, κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής διαμονής της στην Κυπριακή Ακαδημία Τεχνών και ως απάντηση στην παγκόσμια πανδημία, μετέδωσε επτά τακτικές ζωντανές εικονικές περφόρμανς, οι οποίες είναι προσβάσιμες διαδικτυακά. Το 2020 ηχογράφησε επτά μικρο- ντοκιμαντέρ σχετικά με ορισμένα από τα θεωρητικά και φιλοσοφικά ζητήματα που διέπουν το έργο της.

Έχει συμμετάσχει σε πολλά φεστιβάλ media και performance art σε ΗΠΑ, Πορτογαλία, Βρετανία, υπήρξε artist in residence στο Arts-Iceland/ Outvert Art, Ισλανδία, στο Sirius Arts Centre, Κομπ Ιρλανδία το 2019 και το 2020 στο Tyrone Guthrie Centre, Ιρλανδία.

Διεξάγει επίσης ζωντανά πειράματα performance-installation, όπως οι παραστάσεις και η πολυκάναλη εγκατάσταση βίντεο μαζί με τον συνθέτη Τομ Λέιν στο Palazzo Tiepolo της Βενετίας κατά τη διάρκεια της 58ης Μπιενάλε (2019) και στο The Space Arts Centre, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο (2018). Επίσης παρουσίασε υπαίθριες παραστάσεις σε μια παραλία και μέσα στη θάλασσα κατά τη διάρκεια του Folkestone Triennial Fringe, Ηνωμένο Βασίλειο (2017). Η Kirwan συνεργάζεται εδώ και πολλά χρόνια με τον πολυβραβευμένο συνθέτη Τομ Λέιν από το Δουβλίνο και τον Πολωνό κινηματογραφιστή Σίμον Προύτσακ.

Ασκησε το επάγγελμα του δικηγόρου σε Δουβλίνο και Λονδίνο για σχεδόν 20 χρόνια προτού γίνει αποκλειστικά καλλιτέχνις. Έχει πτυχίο (First Class Honours) στις Καλές Τέχνες από το Πανεπιστήμιο Δημιουργικών Τεχνών του Κάντερμπερι (2000), μεταπτυχιακό στις Καλές Τέχνες από το Πανεπιστήμιο του Μίντλσεξ (2002) και μεταπτυχιακό στην Αισθητική και τη Θεωρία της Τέχνης (2004) από το Κέντρο Ερευνών Μοντέρνας Ευρωπαϊκής Φιλοσοφίας (CRMEP) του Λονδίνου. Έχει συμμετάσχει με εισηγήσεις και προβολές ταινιών σε διάφορα διεπιστημονικά συνέδρια και έχει δώσει διαλέξεις και διδάξει κριτική και θεωρία των Σύγχρονων Καλών Τεχνών σε πανεπιστήμια του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως το University for the Creative Arts, Canterbury, Ηνωμένο Βασίλειο.