Της Συντακτικής Ομάδας του Bloomberg Opinion
Εννέα μήνες μετά την έναρξη του πολέμου του προέδρου της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν κατά της Ουκρανίας, η ζημιά που έχει προκληθεί στην 11η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου είναι εκτεταμένη.
Οι κορυφαίες ρωσικές τράπεζες έχουν αποκοπεί από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια αποθεματικών της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας έχουν παγώσει και εκατοντάδες ξένες εταιρείες έχουν αποχωρήσει.
Οι ελλείψεις ανταλλακτικών έχουν περιορίσει την αυτοκινητοβιομηχανία και απειλούν τον κλάδο των αερομεταφορών. Στον απόηχο της εντολής του Πούτιν για μερική επιστράτευση, δεκάδες χιλιάδες νέοι εργαζόμενοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα. Πρόβλεψη του ΟΟΣΑ (Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη), η οποία δημοσιεύτηκε αυτή την εβδομάδα, προβλέπει ότι η οικονομία της Ρωσίας θα συρρικνωθεί κατά 5,6% το 2023.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Εκτεθειμένη η Κομισιόν για πλαφόν στο αέριο
Η σημασία των κυρώσεων
Η οικονομική τιμωρία η οποία επιβλήθηκε στη Ρωσία δεν έχει προφανώς σταματήσει το σφυροκόπημα της Ουκρανίας. Ωστόσο οι κυρώσεις έχουν αποδυναμώσει τη θέση της Ρωσίας ως παγκόσμιας δύναμης, απέτρεψαν φαινομενικά ουδέτερες χώρες από το να ευθυγραμμιστούν με την Μόσχα και έσπειραν αμφιβολίες για την ηγεσία του Πούτιν μεταξύ των ρωσικών ελίτ. Το να πειστούν να πιέσουν για τον τερματισμό του πολέμου θα απαιτήσει από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη να σφίξουν ακόμη περισσότερο τον κλοιό γύρω από τη Μόσχα.
Από τον Φεβρουάριο, οι κυρώσεις έχουν αυξήσει το κόστος του πολέμου, μειώνοντας την ικανότητα της Μόσχας να αγοράζει ό,τι χρειάζεται, καθιστώντας την ρωσική αγορά επικίνδυνη για τις ξένες οντότητες. Η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία εισάγουν ρωσικό αργό, αλλά με μεγάλη έκπτωση, ενώ η Ρωσία δυσκολεύεται να ανακατευθύνει τις εξαγωγές φυσικού αερίου οι οποίες κάποτε κατευθύνονταν προς την Ευρώπη.
Οι εισαγωγές τεχνολογίας στη Ρωσία, τις οποίες η τελευταία χρειάζεται για να συντηρήσει την πολεμική της μηχανή – πόσο μάλλον για να πυροδοτήσει τη μελλοντική καινοτομία – έχουν ουσιαστικά διακοπεί εδώ και μήνες. Κι αυτό χωρίς να λαμβάνουμε υπ’ όψιν ότι όσα μπορεί να αγοράσει, όταν πρόκειται για ηλεκτρονικά εξαρτήματα, είναι τώρα συχνά ελαττωματικά. Η Μόσχα τελικά θα προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση, αλλά όχι πολύ γρήγορα.
Ακόμα κι έτσι, προς το παρόν, ο άμεσος αντίκτυπος στον πόλεμο παραμένει περιορισμένος. Η άσκηση πίεσης επί του μεγαλύτερου εξαγωγέα υδρογονανθράκων στον κόσμο, ενός μάλιστα με ευρύ πλεόνασμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, απαιτεί στόχευση ακριβώς αυτών των εξαγωγών, μια διαδικασία που ξεκινά σοβαρά μόλις τώρα.
Επιπλέον, οι Ρώσοι είχαν ήδη υποστεί μια ζοφερή δεκαετία, με το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών να έχει δει το ζενίθ του γύρω στο 2012. Έτσι, ενώ η οικονομία αναμένεται να συρρικνωθεί φέτος κατά 3,9%, υπάρχει μικρότερος χώρος και ανοχή για πτώση του βιοτικού επιπέδου. Πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπ’ όψιν η αναπόφευκτη πραγματικότητα ότι ο Πούτιν είναι κάτι παραπάνω από πρόθυμος να θυσιάσει τη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη για τους προσωπικούς του στόχους και μπορεί εύκολα να φιμώσει τη διαφωνία.
Επόμενα βήματα
Οι κυρώσεις σπάνια προκαλούν γρήγορες πολιτικές ανατροπές ή άμεσο τερματισμό συγκρούσεων. Με τις δυνάμεις της Ρωσίας σε υποχώρηση, είναι κρίσιμο η Δύση να αυξήσει την πίεση.
Προφανώς, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα πρέπει να συνεχίσουν να εξοπλίζουν και να υποστηρίζουν οικονομικά την Ουκρανία. Θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνουν την επιδείνωση της “διαρροής εγκεφάλων” (brain drain) της Ρωσίας. Τουλάχιστον 350.000 άνθρωποι έχουν ήδη εγκαταλείψει τη χώρα μετά την κακοσχεδιασμένη εντολή επιστράτευσης του Πούτιν, προκαλώντας καταβαράθρωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης.
Οι δυτικές κυβερνήσεις μπορούν να επιταχύνουν τη διαδικασία προσφέροντας περισσότερες ανθρωπιστικές βίζες, πρόσθετη υποστήριξη για Ρώσους φοιτητές και κίνητρα για επιστήμονες και επαγγελματίες της τεχνολογίας ώστε εκείνοι να μετακινηθούν στο εξωτερικό. Κάτι τέτοιο όχι μόνο θα ωφελήσει τις δυτικές οικονομίες, αλλά και θα εντείνει τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων της Ρωσίας.
Η Ευρώπη πρέπει να εργαστεί περαιτέρω για να κλείσει τις “τρύπες” των κυρώσεων. Σε ένα μόνο παράδειγμα, υπάρχουν στοιχεία ότι ο ρωσικός στρατός εισάγει οικιακές συσκευές σε γειτονικές χώρες και χρησιμοποιεί τα μικροτσίπ τους για να αναπληρώσει την απώλεια πρόσβασης σε δυτικούς ημιαγωγούς (η Αρμενία εισήγαγε περισσότερα πλυντήρια ρούχων από την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του 2022 από ό,τι τα τελευταία δύο χρόνια μαζί).
Θα χρειαστούν επίσης αυστηρές ενέργειες για την επιβολή των κυρώσεων της ΕΕ στο πεδίο του αργού πετρελαίου, καθώς και ενός ανώτατου ορίου τιμής (πλαφόν) στο ρωσικό πετρέλαιο υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, το οποίο θα επέκτεινε την απαγόρευση πώλησης ασφάλισης και άλλων υπηρεσιών σε πλοία τα οποία δεν συμμορφώνονται.
Πάνω απ’ όλα, οι δυτικές κυβερνήσεις και οι εταίροι τους πρέπει να μείνουν ενωμένοι. Η οικονομία της Ρωσίας ασφυκτιά και ο πόλεμος δεν εξελίσσεται όπως σχεδίαζε η Μόσχα. Ο Πούτιν εξακολουθεί να πιστεύει ότι οι υποστηρικτές της Ουκρανίας θα “σπάσουν” πρώτοι. Η Δύση πρέπει να του αποδείξει ότι κάνει λάθος.
Πηγή: BloombergOpinion
