Σε πολυδιαφημισμένη ομιλία που εξέδωσε στο Lancaster House στο Λονδίνο στις 15 Ιανουαρίου 2024, ο Grant Shapps, Υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, ήταν κατηγορηματικός αλλά με επιλεκτικό τρόπο.
Προειδοποίησε ότι τα τελευταία χρόνια «το επιθετικό αυταρχικό κράτος έχει επανεμφανιστεί», ότι τα Ηνωμένα Έθνη έχουν ανακοινώσει ότι «αντιμετωπίζουμε τον μεγαλύτερο αριθμό βίαιων συγκρούσεων από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο» και ότι αυτές οι πραγματικότητες αποδεικνύονται από την «παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας» από τη Ρωσία το 2014, οχτώ χρόνια πριν τη «βίαιη εισβολή στην Ουκρανία από τον Πούτιν» το 2022. Εντούτοις, δεν μίλησε για τον αυταρχισμό, την επιθετικότητα και τις εισβολές της Τουρκίας.
O Shapps παρατήρησε ότι «η Ρωσία και η Κίνα έχουν συνοδευτεί από νέες πυρηνικές δυνάμεις και από κράτη που σύντομα θα γίνουν πυρηνικές δυνάμεις». Ανάφερε ρητά δύο τέτοια κράτη, τη Βόρεια Κορέα και το Ιράν. Ωστόσο, δεν είπε λέξη για το γεγονός ότι, από το 2010, η Ρωσία και η Τουρκία έχουν καλλιεργήσει νέο άξονα στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας και ότι, από το 2015, η Ρωσία και η Αίγυπτος έχουν καλλιεργήσει παρόμοιο αμφίπλευρο άξονα στον ίδιο τομέα.
Ούτε είπε λέξη για ένα σχετικό γεγονός. Αργά ή γρήγορα, η Κυπριακή Δημοκρατία και τα δύο κατάλοιπα της Αποικίας του Στέμματος της Κύπρου, γνωστά ως Περιοχές Κυρίαρχων Βάσεων Ακρωτηρίου και Δεκέλειας (Βρετανικές Βάσεις), θα απειλούνται από τις πυρηνικές αντιδραστήρες που κατασκευάζονται από τον Ρωσικό Κρατικό Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ROSATOM) στον Πυρηνικό Σταθμό Άκιουγιου στη νότια ακτή της Τουρκίας και στον Πυρηνικό Σταθμό El-Dabaa στη βόρεια ακτή της Αιγύπτου.
Χωρίς να εντοπίσει ρητά ούτε την εργαλειοποίηση του δημογραφικού από την Τουρκία ούτε τα δεινά την Κυπριακή Δημοκρατίας ως θύμα της σε αυτό το πλαίσιο, o Shapps παραδέχθηκε ότι «ακόμη και η μαζική μετανάστευση μπορεί να χρησιμοποιηθεί κυνικά εναντίον μας ως πολεμικό όπλο, όπως έχει βιώσει η Πολωνία, η Νορβηγία και η Φινλανδία». Με αυτά και αλλά υπόψη, ο Shapps κατέληξε σε εντυπωσιακό συμπέρασμα. «Κάναμε τον κύκλο από μεταπολεμικό σε προπολεμικό κόσμο».
Οι απειλές που θέτουν σε κίνδυνο τη νήσο Κύπρο
Στις 6 Μαρτίου 2024, ήταν υπό της σκιάς της ζοφερής ομιλίας του Shapps που στείλαμε ανοιχτή επιστολή στον Sir Jeremy Quin, Συντηρητικό Πρόεδρο της Επιτροπής Άμυνας της Βρετανικής Βουλής των Κοινοτήτων. Όπως γράψαμε σε προηγούμενο άρθρο, η επιστολή μας ακολούθησε μια κατάθεση μας, 22 σελίδων, της 5ης Ιουνίου 2023, που ενσωματώθηκε στα δημοσιευμένα πρακτικά της Επιτροπή Άμυνας.
Εν ολίγοις, μέσων αυτών των δύο κειμένων, καλέσαμε αυτήν την Επιτροπή να ερευνήσει (ι) τις πολλαπλασιαζόμενες απειλές που θέτουν σε κίνδυνο τη Νήσο Κύπρο και επομένως την Κυπριακή Δημοκρατία, τις Βρετανικές Βάσεις και τις Βρετανικές Δυνάμεις στην Κύπρο, (ιι) την ετοιμότητα των Βρετανικών Ένοπλων Δυνάμεων να αντιμετωπίσουν αυτές τις απειλές και (ιιι) την πρόθεση της Βρετανικής Κυβέρνησης να συμμορφωθεί στρατιωτικά με το Άρθρο ΙΙ της Συνθήκης Εγγύησης του 1960, το οποίο υποχρεώνει την Ελλάδα, την Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο, τρία κράτη μέλη του ΝΑΤΟ, «να αναγνωρίσουν και να εγγυηθούν την ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα και την ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας», η οποία δεν ανήκει στο ΝΑΤΟ.
Η εχθρική πρόθεση της Τουρκίας
Μετά το πέρασμα ενός και πλέον μήνα κατά τον οποίο η Επιτροπή Άμυνας είχε βεβαιώσει ότι έλαβε την ανοιχτή μας επιστολή της 6ης Μαρτίου αλλά δεν είχε δώσει καμία ουσιαστική απάντηση, υποβάλαμε νέα ανοιχτή επιστολή στον Πρόεδρο της στις 9 Απριλίου 2024. Ξανακαλέσαμε την Επιτροπή Άμυνας να ξεκινήσει την έρευνα που ζητήσαμε, επαναλάβαμε κάποιες ανησυχίες και επισημάναμε ορισμένες σχετικές εξελίξεις από τις 6 Μαρτίου που έχουν υπογραμμίσει ή έχουν αυξήσει τους κινδύνους.
Παράδειγμα είναι η τηλεοπτική ομιλία που εξέδωσε στις 18 Μαρτίου 2024 ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο εκλεγόμενος αλλά αυταρχικός Πρόεδρος της Τουρκίας, στη Διοίκηση του 4ου Σώματος στην Άγκυρα. Κατά τη διάρκεια ενός Ιφτάρ, το βραδινό γεύμα που καταναλώνουν οι μουσουλμάνοι μετά τη δύση του ηλίου κατά την περίοδο του Ραμαζανιού, ο Ερντογάν διατύπωσε ότι η ύπαρξη ενός «ισχυρού στρατού» είναι «υποχρέωση και όχι επιλογή». Γιατί; «Γνωρίζουμε από τις πικρές πρόσφατες εμπειρίες μας ότι όταν είμαστε μόνοι μας, δεν έχουν καμία χρησιμότητα ούτε οι συμμαχίες στις οποίες είμαστε μέλη ούτε οι διεθνείς οργανισμοί που έχουν καθήκον να προστατεύουν την παγκόσμια ειρήνη».
Με το κατακτητικό σκεπτικό ενός πολιτικού που έχει απορροφήσει τον Ισλαμισμό, τον νέο-Οθωμανισμό και τον μιλιταρισμό, ο Ερντογάν ανάφερε «την Ειρηνευτική Επιχείρηση Κύπρου», όπως ονόμασε την τουρκική επίθεση που οδήγησε στην τουρκική κατοχή του 36 της εκατό της επικράτειας και 57% της ακτογραμμής της Κυπριακής Δημοκρατίας. Με απροκάλυπτο παράπονο, υπέθεσε ότι εάν οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις είχαν προχωρήσει «νότια» και δεν σταματούσαν πρόωρα όταν κηρύχθηκε κατάπαυση του πυρός στις 16 Αυγούστου 1974 «η Κύπρος θα ήταν εντελώς δική μας». Έτσι, ενώπιον των Τουρκικών Ένοπλων Δυνάμεων, ο Ερντογάν φαίνεται ότι έστειλε σινιάλο. Σύμφωνα με τη νέο-αποικιακή ιδέα ότι «η Κύπρος είναι τουρκική», η πανίσχυρη Τουρκία δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει την κατοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας και δεν έχει ακόμη καταλάβει τις δύο διπλανές Βρετανικές Βάσεις.
Αυτό που είναι σίγουρο είναι κάτι σχετικό. Η ομιλία του Ερντογάν αποτελεί νέα ένδειξη της εχθρικής πρόθεσης της Τουρκίας. Ως εκ τούτου, συνάδει με προηγούμενες ενδείξεις, όπως αυτές που εντοπίσαμε στις επικοινωνίες μας με την Επιτροπή Άμυνας. Ανάμεσα σε αυτές είναι δύο εικόνες που δημοσιεύθηκαν από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της Τουρκίας στις 27 Φεβρουαρίου 2019 και 15 Μαΐου 2023 αντίστοιχα. Η κάθε μία παρουσιάζει παραπλανητικά αλλά εχθρικά όλα τα τμήματα της νήσου Κύπρο, δηλαδή την Κυπριακή Δημοκρατία και τις Βρετανικές Βάσεις, ως αναπόσπαστα μέρη της Τουρκίας.
Τέτοια επιφανειακή τουρκική εχθρική πρόθεση έχει συνοδευτεί από άλλες εχθρικές εξελίξεις. Αυτές περιλαμβάνουν την άνοδο του επεκτατικού τουρκικού κρατικού δόγματος «Mavi Vatan» («Γαλάζια Πατρίδα»), την αναβάθμιση των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων με επιθετικά αντικείμενα όπως το αμφίβιο επιθετικό πλοίο TCG Anadolu L400, την εργαλειοποίηση της προαναφερόμενης «μαζικής μετανάστευσης» και τον Τζιχαντισμό που το παγιωμένο καθεστώς του Ερντογάν έχει τροφοδοτήσει, ειδικά στη Συρία, η οποία βιώνει και αυτή τουρκική κατοχή στο βόρειο τμήμα της.
Με όλα αυτά κατά νου, θέτουμε ένα καυτό ερώτημα που συσχετίζεται με ένα από τα ζητήματα που καλέσαμε την Επιτροπή Άμυνας στο Λονδίνο να ερευνήσει: Οι Βρετανικές Ένοπλες Δυνάμεις είναι ή δεν είναι έτοιμες να προστατεύσουν την Κυπριακή Δημοκρατία; Αν και έμμεσα, μέρος της απάντησης βρίσκεται στην Έκθεση της Επιτροπής Άμυνας υπό τον τίτλο «Έτοιμοι για Πόλεμο;» που δημοσιεύτηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2024.
Έχοντας υπόψη τις διάφορες υπάρχουσες στρατιωτικές επιχειρήσεις στις οποίες έχουν ήδη εμπλακεί οι Βρετανικές Ένοπλες Δυνάμεις και έχοντας αποκαλύψει την αμήχανες ανεπάρκειες αυτών των πιεσμένων Δυνάμεων, η Επιτροπή Άμυνας κατέληξε σε ανάλογα συμπεράσματα όπως αυτά που αναπαράγονται παρακάτω:
«Δεν προκαλεί έκπληξη (η πραγματικότητα) ότι περισσότεροι άνθρωποι εγκαταλείπουν τις (Βρετανικές Ένοπλες) Δυνάμεις παρά αυτών που εντάσσονται σε αυτές. Και οι τρεις υπηρεσίες έχουν αυξανόμενες ελλείψεις δυνατοτήτων – αυτές (οι ελλείψεις) ήταν χαρακτηριστικά των ερευνών μας κατά την πορεία αυτού του Κοινοβουλευτικού περιόδου. Καθώς αυξάνονται οι ελλείψεις, ασκείται μεγαλύτερη πίεση σε αυτούς που παραμένουν, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο».
Αρκετές φορές, στην Έκθεση της υπό τον τίτλο «Έτοιμοι για Πόλεμο;», η Επιτροπή Άμυνας ωραιοποίησε την αλήθεια με συγκρατημένη φρασεολογία. Αντ’ αυτού, στις 21 Μαρτίου 2024, βγήκαν τα μαχαιριά όταν πραγματοποιήθηκε μια τρίωρη συζήτηση στο βήμα της βρετανικής Βουλής των Κοινοτήτων στο πλαίσιο δύο Εκθέσεων – την προαναφερόμενη Έκθεση και την ξεχωριστή Έκθεση της Επιτροπής Δημόσιων Λογαριασμών της Βουλής των Κοινοτήτων για «Το Σχέδιο Εξοπλισμού του Υπουργείου Άμυνας 2023–2033».
Ο Mark Francois, Συντηρητικό μέλος της Επιτροπής Άμυνας και της Επιτροπής Δημοσίων Λογαριασμών, εξέφρασε με ειλικρίνεια το κύριο εύρημα της Έκθεσης της πρώτης: «Σε απλούστερα αγγλικά, και όπως τονίζει ξεκάθαρα η επακόλουθη λεπτομέρεια στην Έκθεση, παρά τη σημαντική δαπάνη των μετρητών (των) φορολογουμένων, δεν θα μπορούσαμε (ως βρετανοί) να πολεμήσουμε έναν διαρκή πόλεμο με τη Ρωσία του Πούτιν για περισσότερους από μερικούς μήνες πριν μας εξαντληθούν τα πυρομαχικά και οι εξοπλισμοί μάχης, κυρίως επειδή έχουμε ελάχιστα άρματα μάχης, πλοία ή μαχητικά αεροσκάφη στην εφεδρεία μας».
Ο Danny Kruger, Συντηρητικός βουλευτής και μέλος της Επιτροπής Οικονομικών, ήταν πολύ πιο καυστικός. «Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να πολεμήσουμε τον πόλεμο που θέλουμε να αποτρέψουμε». Παρά ταύτα: «Το λυπηρό γεγονός … είναι ότι δεν είμαστε έτοιμοι να πολεμήσουμε τον πόλεμο που θέλουμε να αποτρέψουμε. Οι Εκθέσεις (υπό συζήτηση) το κάνουν αυτό ξεκάθαρο».
Στα έδρανα της αντιπολίτευσης, ο βετεράνος ρήτορας George Galloway, ο μοναδικός βουλευτής του Κόμματος των Εργατικών της Βρετανίας, δεν μάσησε τα λογία του: «Δεν έχουμε τους άνδρες, δεν έχουμε τα πλοία και δεν έχουμε τα χρήματα. Γιατί λοιπόν διαλέγουμε εχθρούς; Έχω χάσει το μέτρημα, κατά τη διάρκεια της συζήτησης, τον αριθμό (των εχθρών) που είτε πολεμάμε ήδη είτε μπορεί να πρέπει να ετοιμαστούμε να πολεμήσουμε».
«Δεν είμαστε έτοιμοι για πόλεμο …»
Η Emma Lewell-Buck, μέλος του Εργατικού Κόμματος και της Επιτροπής Άμυνας, τόνισε ότι «[όσον] αφορά τη μεγαλύτερη απειλή από όλων, τον πόλεμο, δεν υπάρχει ούτε μία υπηρεσία [των Βρετανικών Ενόπλων Δυνάμεων] που να είναι πλήρως έτοιμη». Εξήγησε ότι οι ανεπάρκειες «δεν συνέβησαν από τη μία μέρα στην άλλη». Υποθέτοντας τη φρασεολογία του πρώην Υπουργού Άμυνας Ben Wallace, οι ανεπάρκειες αποτελούν «το αποκορύφωμα» του «βαθουλώματος των Δυνάμεών μας τα τελευταία 14 χρόνια…». Επομένως, σύμφωνα με τη Lewell-Buck, στην Έκθεσή της υπό τον τίτλο «Έτοιμοι για Πόλεμο;», η Επιτροπή Άμυνας κατέληξε σε ωμό συμπέρασμα. «Δεν είμαστε έτοιμοι για πόλεμο».
Από την πλευρά του, ο James Cartlidge, Υφυπουργός Προμηθειών Άμυνας και Συντηρητικός βουλευτής, παρουσίασε διαφορετική εικόνα. Σύμφωνα με αυτόν, οι Βρετανικές Ένοπλες Δυνάμεις «είναι κάτι παραπάνω από έτοιμες» και «είναι εκεί έξω, έχοντας αναπτύξει σε όλο τον κόσμο, διατηρώντας την ασφάλεια μας και προασπίζοντας τα συμφέροντά μας». Τι άλλο θα μπορούσε να πει ο κακομοίρης;«Οι απειλές που αντιμετωπίζουμε θα αυξηθούν»
Κατά τη διάρκεια της βουλευτικής συζήτησης της 21ης Μαρτίου 2024, κανένας βουλευτής δεν άγγιξε ευθέως τα ζητήματα που θέσαμε στην Επιτροπή Άμυνας μέσω της δημοσιευμένης κατάθεσης μας της 5ης Ιουνίου 2023 και της ανοιχτής επιστολής μας της 6ης Μαρτίου 2024. Ωστόσο, ορισμένοι βουλευτές έριξαν περαιτέρω φως επάνω στις πολλαπλασιαζόμενες απειλές που πηγάζουν από τη σύγχρονη γεωστρατηγική σκηνή.
Για παράδειγμα, ο προαναφερόμενος Sir Jeremy Quin διαπίστωσε ότι «αν και η απειλή από τη Ρωσία είναι σοβαρή, δεν είναι η μόνη απειλή που αντιμετωπίζουμε». Έστησε την προσοχή των βουλευτών στους κινδύνους που προκύπτουν από τον «αυξανόμενο αριθμό αυταρχικών κρατών που ενεργούν κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου».
Ως «πρόσφατο παράδειγμα», παρουσίασε την «εκτόξευση απειλών» (‘sabre-rattling’) της Βενεζουέλας κατά της Γουιάνας, «μια χώρα της Κοινοπολιτείας». Όμως, όπως όλους τους υπόλοιπους βουλευτές που μίλησαν κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο Sir Jeremy Quin δεν είπε τίποτα για τον ελέφαντα στο βήμα της Βουλής – την Τουρκία. Ούτε παραδέχθηκε ρητά ότι μια άλλη χωρά της Κοινοπολιτείας όχι μόνο αντιμετωπίζει «εκτόξευση απειλών» αλλά βιώνει μια συνεχιζόμενη κατοχή – την Κυπριακή Δημοκρατία.
Από την πλευρά του, ο John Healey, Σκιώδης Υπουργός Άμυνας του Εργατικού Κόμματος, πρόβλεψε ότι «οι απειλές που αντιμετωπίζουμε θα αυξηθούν» και «γι’ αυτό απαιτείται μια νέα εποχή για την άμυνα».
