Τα πρώτα κτυποκάρδια για τους τελειόφοιτους μαθητές/τριες, που ξεκίνησαν την περασμένη Παρασκευή, να χορεύουν στους γνώριμους ρυθμούς των Παγκύπριων Εξετάσεων. Μια γεύση από τα ίδια, με τις λέξεις της επιτυχίας και της αποτυχίας, να είναι σε ημερήσια διάταξη. Προσφέρονται σίγουρα αφορμές για κάποιες βαθύτερες προσεγγίσεις – διαπιστώσεις.
Το όλο εκπαιδευτικό μας σύστημα, και ειδικότερα οι Παγκύπριες Εξετάσεις, βρίσκονται εδώ και χρόνια στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου. Όλο και περισσότεροι παιδαγωγοί, όπως ο καθηγητής Γιώργος Μπαμπινιώτης, στην περίπτωση των Πανελλαδικών, επισημαίνουν πως το σύστημα αυτό δεν μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί ως έχει. Έτσι απλά γιατί είναι άδικο, σκληρό και τελικά αναξιόπιστο και ας βρεθεί κάποιος που να διαφωνεί…
Δεν είναι παιδαγωγικά δεοντολογικό αλλά και δίκαιο, να κρίνεται η πορεία ενός εφήβου μέσα σε λίγες ώρες εξέτασης. Το άγχος, η πίεση και η ψυχική εξουθένωση, καθόλου δεν είναι συμβατά με την ουσία της μόρφωσης. Πιο πολύ μπορεί να παραπέμπουν στα γρανάζια ψυχρών μηχανισμών που δίνουν υπέρμετρη βαρύτητα στην εξέταση και όχι στη συνολική μαθησιακή πορεία.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η εισαγωγή στα πανεπιστήμια βασίζεται κυρίως στον φάκελο επιδόσεων του μαθητή κατά τη διάρκεια της φοίτησής του στο Λύκειο. Αυτή είναι και η πρόταση, καλά μελετημένη από ειδικούς: ένα απολυτήριο με αξία, το οποίο θα αντικατοπτρίζει την συνολική πορεία του μαθητή και όχι την επίδοσή του σε μία και μόνο στιγμή.
Αυτό, βέβαια, δεν είναι δα και το πιο εύκολο εγχείρημα. Αντίθετα, προϋποθέτει μια πραγματική και τολμηρή αναβάθμιση του δημόσιου σχολείου και ειδικότερα του Λυκείου, σε σχέση με το σημερινό χαρακτήρα του. Σε φάση τολμηρής υπέρβασης. Παράγοντες, όπως η στήριξη της αντικειμενικότητας στην αξιολόγηση – όχι ως θεωρία αλλά πράξη – αλλά και η αποσυμπίεση των εκπαιδευτικών, καθώς και ο τερματισμός μια στείρας βαθμοθηρίας, που εξελίσσονται σαν μάστιγα, είναι εκ των ων ουκ άνευ για το τόλμημα.
Αυτά σίγουρα δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Το κυριότερο απ’ όλα είναι η βούληση για να επέλθουν ριζοσπαστικές αλλαγές, με ξεκάθαρες αποφάσεις, τομές και προπαντός η ετοιμότητα για σύγκρουση με όλα εκείνα τα κατεστημένα, που ενδεχομένως να βολεύονται με το υφιστάμενο μοντέλο.
Και όλα αυτά, χωρίς να λησμονούμε τον πραγματικό σκοπό της εκπαίδευσης. Το σχολείο δεν είναι μηχανή παραγωγής μορίων· είναι χώρος παιδείας, καλλιέργειας και αγωγής. Ο ρόλος και η αποστολή του δεν είναι μόνο η μετάδοση γνώσεων, αλλά η διαμόρφωση σκεπτόμενων, ελεύθερων και υπεύθυνων ανθρώπων. Ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων. Έχει στην περίπτωση την θέση της η διαπιστούμενη αλήθεια: «η μόρφωση και το ήθος, δεν είναι συνώνυμα. Μπορεί κάλλιστα να είσαι ταυτόχρονα, και σπουδαίος διανοούμενος, και σπουδαίο κάθαρμα» (Βασίλης Ραφαηλίδης).
Η ώρα για μια εκ νέου θεμελίωση του όλου εκπαιδευτικού μας συστήματος έχει προ πολλού σημάνει. Το οφείλουμε στους νέους μας, που είναι το ίδιο το μέλλον της κοινωνίας μας.
