Σπίτι δίχως Γιάννη προκοπή δεν κάνει: Δεν είναι κάθε μέρα τ’ Άι-Γιαννιού –κάθε άλλο, σήμερα είναι Χριστούγεννα- ωστόσο θα αποτολμήσουμε μια παράθεση από τις αμέτρητες γιαννικές και αντιγιαννικές παροιμίες, για να τιμήσουμε και τον υφυπουργό μας που έγινε πάλι πρόσωπο των ημερών με τη «σωτήρια» παρέμβασή του στο ελεύθερο θέατρο.

Φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον Γιάννη: Πιστεύω ότι όλοι μπορούν να κατανοήσουν ότι η θέση του ήταν δύσκολη και λεπτή. Από τη μια, δεν ήθελε επ’ ουδενί να λερώσει το κοστούμι του, να έχει στο παθητικό του τον λεκέ του κλεισίματος ενός θεάτρου. Διότι ανεξάρτητα από το πόσο ευθύνεται ή πόσο αισθάνεται ότι ευθύνεται για μια τέτοια εξέλιξη, το να χρεωθεί κανείς κάτι τόσο συντριπτικό στην -ολιγόμηνη, θεωρητικά- βάρδιά του, είναι βαρύ και θα τον καταδιώκει για πάντα. Από την άλλη, όμως, η παρέμβαση με τον τρόπο που έγινε περνά το παρερμηνεύσιμο μήνυμα ότι όποιος σκούζει δύναται να λάβει έκτακτη επιχορήγηση κι ότι οι φρόνιμοι είναι κορόιδα.

Να σε κάψω Γιάννη, να σ’ αλείψω λάδι: Οι θεατρικοί φορείς τη μια μέρα έκαναν λόγο για «Υφυπουργείο κατώτερο των περιστάσεων», για «ιστορία που επαναλαμβάνεται», για «τιμωρία από την πολιτεία» και ζήτησαν μέχρι και την απομάκρυνση του υφυπουργού, ενώ το Θέατρο Ένα πριν λίγα χρόνια είχε καρφωμένη πινακίδα στην είσοδο που κατεφερόταν ονομαστικά κατά του Τουμαζή –τότε προέδρου του ΘΟΚ. Ωστόσο, μετά την ανακοίνωση για την έκτακτη στήριξη, ευγνώμονες όλοι, έκαναν ειδική μνεία στην παρέμβασή του. Μάλιστα, το Θέατρο Versus τα «έριξε» στη συνέχεια στην τριμελή Επιτροπή, η οποία εξέθεσε, λέει, τον υφυπουργό (ο οποίος τη διόρισε). Εκεί που θέλω να καταλήξω είναι ότι η ψυχραιμία και η σύνεση είναι χρήσιμες αρετές κι ότι είναι κρίσιμο για τον αυτοσεβασμό μας να λάβουμε υπόψη ότι τα γραπτά μένουν κι ότι είναι κάπως άκομψο και ασυνεπές να γυρίζουμε αυτά που λέγαμε λίγα μόλις 24ωρα πριν.

Ακόμα δεν τον είδαμε Γιάννη τόνε βγάλαμε: Δεν πρόλαβε καλά- καλά το Υφυπουργείο Πολιτισμού ν’ ανακοινώσει τα πρώτα του αποτελέσματα στο εξαμηνιαίο πρόγραμμα Θυμέλη, έχοντας επίσημα πάρει τη σκυτάλη από τον ΘΟΚ, κι ευθείς άρχισαν τα όργανα. Τον περασμένο Οκτώβριο που οι νέοι αρμόδιοι ανακοίνωσαν τη μερική αναθεώρηση του σχεδίου εκφράζοντας και την ετοιμότητά τους να ανταποκριθούν στην ιστορική αυτή μετάβαση, δεν είδα κάποιον να βγει να διαμαρτυρηθεί. Ο Γιάννης Τουμαζής είχε πει τότε ότι το πνεύμα και το γράμμα του Σχεδίου δεν έχει αλλάξει, αλλά πρόσθεσε κιόλας ότι σκοπός είναι εντός του 2023 να γίνουν περαιτέρω αλλαγές. Και στη διευκρινιστική ανακοίνωση που ακολούθησε τις αντιδράσεις από κάποιους θιάσους το υφυπουργείο κατέστησε ξανά σαφές ότι «η διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς συνεχίζεται». Καλό είναι λοιπόν να ξέρουμε τι μας φταίει και να μη λειτουργούμε μπακαλίστικα, αναμένοντας τα ποσά που θα πάρουμε για να αντιδράσουμε αναλόγως. Αντιλαμβάνομαι ότι ο καθένας κόπτεται για το «μαγαζί» του, αλλά δεν γίνεται το Σχέδιο να είναι καλό όταν δίνει λεφτά σε μένα κι όχι στον άλλο και κακό όταν συμβαίνει το αντίθετο. Οι παθογένειες είναι παθογένειες.

Τι είχες Γιάννη, τι είχα πάντα: Πριν από δέκα και πλέον χρόνια, στην προ-Θυμέλης εποχή, όταν στη θεατρική επικαιρότητα κυριαρχούσε η περίφημη συζήτηση περί «καυτής πατάτας» και περί «αναχρονιστικής ευθύνης» του ΘΟΚ για τις επιχορηγήσεις, σημείωνα μέσα από αυτή τη στήλη ότι οι πρώτοι που θα βγουν να διαμαρτυρηθούν όταν μετακινηθεί το κονδύλι από τον ΘΟΚ, θα είναι οι ίδιοι που επιδιώκουν την απαγκίστρωσή του. Σκέφτηκα να το παίξω και στο στοίχημα, αλλά δεν πλήρωνε πολλά… Δεν είναι παράδοξο, όμως; Εκείνοι που καταλόγιζαν στον ΘΟΚ «αθέμιτο ανταγωνισμό», να καταφέρονται σήμερα εναντίον της αρχής που ανέλαβε την αρμοδιότητα, αντί να αγκαλιάσουν τη μετάβαση και να δείξουν συγκατάβαση; Από τότε λέγαμε ότι η πρόκληση γι’ αυτόν που θα κληρονομήσει την «καυτή πατάτα» θα είναι να την κρυώσει. Η ιστορία και η εξέλιξη του κυπριακού θεάτρου, αυτή η δημιουργική άνοιξη που προέκυψε την προηγούμενη δεκαετία –εν μέρει και χάρη στο Σχέδιο Θυμέλη- «φώναζε» και «φωνάζει» μέχρι σήμερα ένα πράγμα: ότι ο μόνος τρόπος για να κρυώσεις την πατάτα είναι να την αυγατίσεις. Ερχόμαστε έτσι στη ρίζα του προβλήματος, που αποδείχτηκε ότι είναι… λογιστικό. Το μεγαλύτερο ελάττωμα που έχει το Σχέδιο Θυμέλη είναι ότι το κονδύλι είναι πεπερασμένο και χρειάζεται να αυξηθεί δραστικά για να στηρίξει τις ανάγκες των ομάδων. Μικρών και μεγάλων.

Όχι Γιάννης… Γιαννάκης: Κάθε έξι μήνες θα είμαστε στον ίδιο παρονομαστή και θα συζητούμε τα ίδια πράγματα, θα λέμε τα ίδια με άλλα λόγια. Στην επόμενη ανακοίνωση κιόλας που θα αφορά το Β’ Εξάμηνο του 2023 ενδεχομένως ο Γιάννης Τουμαζής να μη βρίσκεται στη θέση του, αλλά το ζήτημα θα παραμένει καυτό και θα διαμαρτύρεται όποιος μένει εκτός νυμφώνος. Δεν λέω ότι πρέπει να ανοίξουμε την κάνουλα με το δημόσιο χρήμα και να την αφήσουμε να αιμοδοτεί ακατάπαυστα τα επιχορηγούμενα θέατρα, όσο κι αν συμφωνούμε ότι η στήριξη του πολιτισμού συνιστά επένδυση, όσο κι αν συμφωνούμε ότι στη μικρή και ατελή κοινωνία μας η κρατική αρωγή είναι εκ των ων ουκ άνευ. Απλά να έχουμε υπόψη πως ούτε το δημόσιο χρήμα φέρνει πάντα την ευτυχία. 

Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει: Με το θεατρικό -και όχι μόνο- τοπίο να είναι υπό διαμόρφωση, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η θεατρική ανάπτυξη συνολικά, ως μέρος μιας γενικότερης, «ολιστικής» πολιτικής για τον πολιτισμό. Ο ΘΟΚ δεν μπορεί να είναι εκτός αυτής της εξίσωσης. Είναι προβεβλημένο στέλεχος της θεατρικής πραγματικότητας και δεν μπορεί να σφυρίζει αδιάφορα όταν οι άλλοι, εξαιτίας και της φιλοσοφίας του Σχεδίου Θυμέλη, τρώνε τα μουστάκια τους πάνω από την πίτα και μένουν περιχαρακωμένοι στα μικροσύμπαντά τους. Ο στόχος (πρέπει να) είναι κοινός και άρα πρέπει να δημιουργηθούν συνθήκες «θεμιτού συναγωνισμού» μακριά από μονοπωλιακές λογικές.

Ελεύθερα, 25.12.2022