Μαθητές ξυλοκοπούν καθηγητές. Τα σχολεία αποκαλύπτονται γυμνά στον τομέα της ασφάλειας. Ο υπουργός Παιδείας ομολογεί ότι έχουμε ακατάλληλους εκπαιδευτικούς. Οι εκπαιδευτικοί δηλώνουν πιεσμένοι και απελπισμένοι σ’ ένα καταπιεστικό εκπαιδευτικό σύστημα. Το ίδιο δηλώνουν και οι μαθητές. Που χωρίς ανάσα τρέχουν να προλάβουν σχολείο και φροντιστήρια. Ακόμη πιο αγχωμένοι είναι οι γονείς, που αγωνιούν για το μέλλον των παιδιών τους. Σε τέτοιο καταθλιπτικό τοπίο, η παραβατικότητα είναι αναπόφευκτη.
Σ’ αυτό το μαύρο σκηνικό, χθες, εμφανίστηκε μια αχτίδα φωτός. Προσφέροντας μικρή ελπίδα. Στην εκπομπή της Πέρσας Σάσιου στο TVONE, φιλοξενήθηκαν εκπρόσωποι από το Λύκειο Αγίου Ιωάννη Λεμεσού και εκπρόσωπος της Ομάδας Άμεσης Παρέμβασης (Ο.Α.Π.) του υπουργείου Παιδείας. Ανέλυσαν ένα πρόγραμμα που εφαρμόζουν τα τελευταία τέσσερα χρόνια στο εν λόγω σχολείο για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα παραβατικότητας, το οποίο ήταν τεράστιο.
Όπως εξήγησαν εκπαιδευτικοί και μαθητής, το πρόγραμμα έγκειται στην αξιοποίηση των μαθητών που παρουσίαζαν πρόβλημα παραβατικότητας σε διάφορες δραστηριότητες, αθλητικές, καλλιτεχνικές και άλλες. Αναλόγως του ενδιαφέροντος κάθε μαθητή και αξιοποιώντας το όποιο ταλέντο του. Οι καθηγητές, που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, αγκαλιάζουν τους μαθητές με αγάπη και στοργή. Τους δείχνουν ενδιαφέρον. Τους δραστηριοποιούν σε θέματα που αγαπούν. Απλά πράγματα δηλαδή. Τα αποτελέσματα, όμως, όπως όλοι επιβεβαίωσαν, είναι καταπληκτικά!
Ένιωσα συγκίνηση. Άκουσα με πόση αγάπη μιλούσαν αυτοί οι εκπαιδευτικοί. Ήταν εξόφθαλμο το πάθος τους. Η αναφορά της εκπαιδευτικού της Ο.Α.Π. όλη η αξία: «Σώζουμε μαθητές, σώζουμε και τους εαυτούς μας»! Ένα δάκρυ δεν άντεξε το βαθύ νόημα πίσω από το πρόγραμμα αυτό. Πάθος για να σωθούν οι νέοι. Όπως λένε και οι στίχοι του Λευτέρη Παπαδόπουλου, «Υπερασπίσου το παιδί γιατί αν γλυτώσει το παιδί υπάρχει ελπίδα».
Αμέσως μετά, προέκυψε η φυσιολογική απορία. Γιατί ένα τόσο απλό αλλά επιτυχημένο πρόγραμμα δεν εφαρμόζεται σε όλα τα σχολεία; Γιατί δεν αποφασίζει το υπουργείο Παιδείας να σώσει όλους τους νέους; Την απάντηση την εντόπισα στην κατάληξη του εκπαιδευτικού Τάκη Ονησιφόρου. Κάλεσε το Υπουργείο να αυξήσει τα κονδύλια για την εφαρμογή του προγράμματος…
Ποια είναι η ουσία στο πρόγραμμα που σώζει νέους; Τους δίνει στιγμές ευτυχίας, περισσή προσοχή ως μονάδες και κίνητρα για να δείξουν κάποιο ταλέντο. Θυμήθηκα την ανάλυση που είχα διαβάσει για την πεμπτουσία του φινλανδικού εκπαιδευτικού μοντέλου, κορυφαίου στην Ευρώπη. «Τα παιδιά μπαίνουν σε τάξη με διαδραστικό πίνακα, πιάνο και προτζέκτορα. Μαθαίνουν μέσω βίντεο, εμπειρικών δράσεων και υψηλού επιπέδου διδασκαλία από εκπαιδευτικούς, κάτοχους (τουλάχιστον) μεταπτυχιακού τίτλου. Έχουν όλο το απόγευμα στη διάθεσή τους επειδή το σχολείο καλύπτει τις εκπαιδευτικές ανάγκες και δεν τους φορτώνει με εργασίες».
Βασικός στόχος του εκπαιδευτικού συστήματος, αναφερόταν στην ανάλυση, να προετοιμάσει τα παιδιά για τη ζωή. Οι Φιλανδοί επένδυσαν στην εκπαίδευση, όχι μόνο σε υλικά και χρήμα, αλλά σε φιλοσοφία και στάση ζωής. Θέλουν οι καλύτεροι να εκπαιδεύουν τα παιδιά τους, ανεξαιρέτως ικανοτήτων, χωρίς να υπάρχει εκπαίδευση διαφορετικών ταχυτήτων.
Στην τάξη, τα παιδιά κάνουν πλάκα, χαχανίζουν ή ονειροπολούν. Το σύνθημα των δασκάλων είναι «Ας αφήσουμε τα παιδιά να είναι παιδιά». Ενώ σε πολλές χώρες μειώνουν τα διαλείμματα, στη Φινλανδία κάνουν υποχρεωτικά 15λεπτο διάλειμμα κάθε ώρα. Τα παιδιά δεν είναι υποχρεωμένα να κάθονται στο θρανίο. Μπορούν να κάτσουν στον καναπέ ή στο πάτωμα, αν νιώθουν άνετα. Παιδιά με διαφορετικές ικανότητες διαβάζουν μαζί. Αν ένας μαθητής δεν μπορεί να κάνει κάτι, οι καθηγητές κανονίζουν ξεχωριστό μάθημα μόνο για εκείνον.
Οι δάσκαλοι ξέρουν, συνέχιζε η ανάλυση, ότι οι μαθητές χρειάζονται ξεκούραση και χρόνο για να περάσουν με την οικογένειά τους. Τα μαθήματα για το σπίτι καταλαμβάνουν πολύ λίγο χρόνο. Οι μαθητές διδάσκονται μόνο όσα θα χρειαστούν στην ζωή τους. Ο σημαντικότερος στόχος είναι να μάθουν να προσαρμόζονται σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς. Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινάει από την ηλικία των επτά ετών.
Άκρως σημαντικό: Οι μαθητές εκεί δεν αντιμετωπίζονται σαν ένα «κοπάδι», που οφείλει να στέκεται παθητικά απέναντι από τον δάσκαλο και να ακούει την παράδοση ή να περιμένει πότε θα κληθούν να απαντήσουν σε ερωτήσεις. Αντίθετα, το μάθημα γίνεται σε μια λογική αλληλεπίδρασης, δουλεύοντας σε μικρές ομάδες για να λύσουν προβλήματα και να αναπτύξουν τις επικοινωνιακές δεξιότητές τους.
Στην Κύπρο είναι δεδομένο ότι το εκπαιδευτικό σύστημα έχει αποτύχει. Τα σχολεία όνειρα της Φινλανδίας μπορεί να είναι απομακρυσμένη προσδοκία. Το πρόγραμμα στο Λύκειο Αγίου Ιωάννη, ωστόσο, δείχνει πως αν θελήσουμε, υπάρχει ελπίδα… Απαιτείται restart, όπως σε όλα στην Κύπρο. Απαιτείται πολιτική τόλμη και πού να βρεθεί. Όμως, είναι ο μόνος τρόπος να υπάρξει ελπίδα. Διαφορετικά, η αγαπημένη πατρίδα θα συνεχίσει να αργοπεθαίνει…
