«Ένας δάσκαλος δεν μπορεί να διδάξει σωστά εκτός και αν εξακολουθεί να μαθαίνει ο ίδιος (διά βίου μάθηση), όπως ένα κερί δεν μπορεί να μεταδώσει τη φλόγα του εκτός και αν είναι το ίδιο αναμμένο. Αν ο δάσκαλος δεν επιμορφώνεται συνεχώς στο γνωστικό του αντικείμενο, αλλά επαναλαμβάνει αυτά που έχει μάθει κάποτε, τότε απλά ξεφορτώνει πληροφορίες, δεν αφυπνίζει, δεν εκπαιδεύει το μυαλό των μαθητών του».
Τα πιο πάνω είναι τα λόγια (σε ελεύθερη μετάφραση) του Rabindranath Tagore (1861-1941), ενός Ινδού πολυμαθούς, ποιητή, μουσικού και καλλιτέχνη που πήρε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1913.
Ο Tagore καταγόταν από πλούσια οικογένεια, ο μικρότερος γιος από τα δεκατρία παιδιά του ηγέτη μιας θρησκευτικής ομάδας Ινδουιστών. Η αρχική του εκπαίδευση ήταν στη χώρα του. Σε ηλικία 17 ετών, ο φιλόδοξος πατέρας του τον έστειλε στην Αγγλία να συνεχίσει τις σπουδές του, τις οποίες τελικά εγκατέλειψε. Επέστρεψε πίσω και ασχολήθηκε με τη διαχείριση της οικογενειακής περιουσίας, γεγονός που τον βοήθησε να γίνει ανθρωπιστής και να ενδιαφερθεί για κοινωνικές αλλαγές.
Χρησιμοποίησε τα χρήματα του βραβείου Νόμπελ για την ίδρυση ενός πειραματικού σχολείου διαφορετικού από τα παραδοσιακά που, όπως έλεγε, πρόσφεραν «εκπαίδευση παπαγάλου», δηλαδή όπως ένα πουλί στο κλουβί που το «ταΐζουν» γνώσεις όλη μέρα. Στο σχολείο του, που άρχισε τη λειτουργία του το 1921, ο κάθε μαθητής είχε τον μέντορά του και διδασκόταν από σημειώσεις που έγραφε ο Tagore.
Ο πολιτικός πατέρας της Ινδίας, Gandhi, ήταν προσωπικός φίλος του Tagore, ο οποίος ασχολήθηκε και με την πολιτική και εισηγήθηκε κοινωνικές αλλαγές. Το 1915 παρασημοφορήθηκε από τη Βρετανική Κυβέρνηση, αλλά αποποιήθηκε την τιμή ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την πολιτική της Βρετανίας απέναντι στη χώρα του.
Ο Tagore ήταν επιτυχημένος συγγραφέας στην Ινδία, αλλά με τις μεταφράσεις έγινε γνωστός και στη Δύση. Η φήμη του εξαπλώθηκε στις διάφορες ηπείρους όπου ταξίδευε για διαλέξεις. Μεταξύ του 1878 και του 1932 ο Tagore ταξίδευσε σε 30 χώρες σε πέντε ηπείρους. Συνέθεσε πολλά τραγούδια και σε ηλικία εξήντα ετών άρχισε να ζωγραφίζει εκθέτοντας τα έργα του σε διάφορες χώρες.
Μεγαλώνοντας άρχισαν να τον απασχολούν επιστημονικά θέματα φυσικής, βιολογίας, αστρονομίας, τα οποία ενσωμάτωνε στα διηγήματά του. Στις 14 Ιουλίου 1930 ο Tagore συνάντησε τον Albert Einstein στο σπίτι του τελευταίου στο Βερολίνο και συζήτησαν για τη σχέση της επιστήμης και θρησκείας. Όταν ο Einstein ρώτησε τον Tagore για τη σχέση ανθρώπου-σύμπαντος, αυτός απάντησε με ένα παράδειγμα φυσικής: «… η ύλη αποτελείται από πρωτόνια και ηλεκτρόνια και παρόλο που υπάρχει μεγάλο κενό μεταξύ τους, μακροσκοπικά δημιουργούν την εντύπωση του συμπαγούς. Με ανάλογο τρόπο η ανθρωπότητα αποτελείται από ξεχωριστά άτομα, αλλά υπάρχει διασύνδεση μέσω ανθρώπινων σχέσεων, που δίνει την ενότητα στον κόσμο. Όλο το σύμπαν συνδέεται με μας με παρόμοιο τρόπο, είναι ένα ανθρώπινο σύμπαν. Αυτή είναι η σκέψη μου για την τέχνη, τη λογοτεχνία και τη θρησκευτική συνείδηση του ανθρώπου….».
Μερικά άλλα λόγια του:
«Έχουμε λανθασμένη αντίληψη του κόσμου και μετά λέμε ότι μας εξαπάτησε.»
«Αξίζει σε κάθε άνθρωπο άπειρος πλούτος αγάπης –η ομορφιά της ψυχής δεν έχει όρια.»
«Όπου το μυαλό είναι χωρίς φόβο και το κεφάλι κρατιέται ψηλά˙ όπου η γνώση είναι ελεύθερη˙ όπου ο κόσμος δεν έχει διαχωριστεί, δεν έχει διαλυθεί σε θραύσματα από στενά σύνορα˙ όπου τα λόγια βγαίνουν από το βάθος της αλήθειας˙ όπου η ακούραστη προσπάθεια απλώνει τα χέρια προς την τελειότητα˙ όπου η καθαρή ροή του λόγου δεν έχει χάσει τον δρόμο της στην πελώρια έρημο της νεκρής συνήθειας˙ όπου ο νους οδηγείται από το ίδιο το άτομο σε ολοένα διευρυνόμενη σκέψη και δράση στον ουρανό της ελευθερίας …»
Στις 4 Σεπτεμβρίου ο Πρόεδρος της Ινδίας Rashtrapatiji, που βρισκόταν στην Κύπρο σε επίσημη επίσκεψη, έκαμε τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Tagore στην αυλή του Πανεπιστημίου Κύπρου. Στην ομιλία που προηγήθηκε, τόνισε ότι ο ρυθμός ανάπτυξης και ριζικών αλλαγών θα είναι άνευ προηγουμένου την επόμενη δεκαετία. Ο μισός πληθυσμός του κόσμου είναι κάτω των τριάντα την ίδια στιγμή που ο τρόπος μάθησης υποβοηθάται από την τεχνολογία. Χρειάζεται επανεκπαίδευση της κοινωνίας.
Υ.Γ.: Έχω κουραστεί να παρακολουθώ τον κάθε άσχετο με την εκπαίδευση πολιτικό να αναμασά τις ίδιες γενικότητες «αναβάθμιση του δημόσιου σχολείου» μπλα, μπλα, μπλα. Αν σέβεστε τον εαυτό σας, ρωτήστε, διαβάστε, μάθετε πριν να βγαίνετε στις τηλεοράσεις.
