Ιδού, λοιπόν, πεδίον δόξης λαμπρόν. Ας δεχθούμε, για χάριν της συζήτησης, ότι αυτό που προκύπτει από την περιβόητη διάσκεψη του Προέδρου που κατέθεσε τους προβληματισμούς του (!) και περιμένει, λέει, εισηγήσεις ώστε να συνδιαμορφώσει την από εδώ και πέρα πολιτική του στο Κυπριακό, είναι το συμπέρασμα το οποίο ήδη έχει εξαχθεί από πολλούς αρθογράφους και έχει επισημανθεί από τα κόμματα της αντιπολίτευσης: Η «πεπατημένη» έχει αποτύχει. Κατά τα λεγόμενα του Προέδρου, απέτυχαν και οι ενδοτικοί, απέτυχαν και οι απορριπτικοί (ένεκα, πάντα, της τουρκικής αδιαλλαξίας) – κάποιοι άλλοι, αυτοί που τόσο καιρό καλούσαν για αλλαγή της «πεπατημένης» χωρίς, ωστόσο, να υποδεικνύουν συγκεκριμένη διαφορετική οδό, ισχυρίζονται ότι απέτυχε η «πεπατημένη» των τελευταίων δέκα χρόνων. Όσο, όμως, δεν έχουμε συγκεκριμένη πρόταση από τα πολιτικά μας κόμματα -πέρα από την προθυμία της Ελένης Θεοχάρους να αυτοπυρποληθεί για την «Ένωση»- δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε ασφαλές συμπέρασμα, αν απέτυχαν τα 44 χρόνια ή τα 10 τελευταία χρόνια.
Ξέρω, θα μου πείτε ότι συγκεκριμένη πρόταση είναι και το «ενιαίο κράτος» του Μαρίνου Σιζόπουλου, αλλά ας κρατήσουμε μια κάποια σοβαρότητα επιχειρημάτων. Άλλωστε, το είχε ξεκαθαρίσει από το 2001 ο Τάσσος Παπαδόπουλος προς τον Νίκο Κουτσού που ζητούσε αλλαγή πλεύσης, απόρριψη της διζωνικής και πρόταξη του ενιαίου. «Η εγκατάλειψη της πολιτικής για λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας και πρόταξη του ενιαίου κράτους, θα οδηγήσει είτε στη μονιμοποίηση της σημερινής ντε φάκτο κατάστασης, είτε στη στήριξη της απαίτησης της τουρκικής πλευράς για τη δημιουργία δύο ισότιμων χωριστών κρατών στην Κύπρο», του απαντούσε στις 16 Μαΐου του 2001. Κι αυτό το έλεγε ο Τάσσος, ο οποίος δεν ήταν μεν της πεπατημένης, ωστόσο -και παρόλο που είχε στη φαρέτρα του το 76% του 2004 και ήταν ο μόνος που «νομιμοποιείτο» να προχωρήσει σε «αλλαγή πλεύσης»- λίγα χρόνια μετά, το 2008, επανεπιβεβαίωσε με τη Συμφωνία της 8ης Ιουλίου, την προσήλωση της πλευράς μας στη ΔΔΟ. Γιατί; Γιατί ο Τάσσος ήταν έξυπνος, όχι σαν μερικούς-μερικούς σημερινούς. Ο Τάσσος ήταν της σχολής Δούντα: «Να αφεθεί η υπόθεση να εκφυλισθεί, ώστε να καταλήξουμε σε χρονίζουσα de facto διχοτόμηση».
Τι πλέον γενέσθαι, λοιπόν; Υποθέτω ότι δεν έχουμε παρά να ανατρέξουμε στους τολμηρούς. Σ’ εκείνους που κατά καιρούς προέβηκαν σε συγκεκριμένες -αιρετικές ή μη- προτάσεις, οι οποίες έλεγαν κάτι περισσότερο από το αόριστο «να δημιουργήσουμε στην Τουρκία πολιτικό, οικονομικό και διπλωματικό κόστος», του ΔΗΚΟ. Ο Νίκος Κοτζιάς, για παράδειγμα, είχε εισηγηθεί σε σύγγραμμα το 2007 και σε βιβλίο το 2010 -δηλαδή πολύ πριν γίνει υπουργός Εξωτερικών και φύλακας των Θερμοπυλών- «δημιουργία μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας η οποία θα στηρίζεται σε δύο συνιστώντα κράτη, τα οποία θα υποδιαιρούνται σε οκτώ με εννέα περιοχές, συν η Λευκωσία, ένα άλλο κράτος, η οποία θα υποδιαιρείται σε δύο υποσυστήματα». Ακούγεται πολύπλοκο (πόσο μάλλον αν διαβάσετε ολόκληρο το σύγγραμμα), αλλά ήταν μια συγκεκριμένη πρόταση. Στο τέλος της, μάλιστα, πρόσθετε πως «εάν δεν γίνει δεκτή η διζωνική ομοσπονδία με τρία κράτη και πολυφερειακό χαρακτήρα, η άλλη επιλογή είναι αυτή του βελούδινου διαζυγίου».
Το «βελούδινο διαζύγιο» το είχε εισηγηθεί παλαιότερα και ο δημοσιογράφος Σταύρος Λυγερός. «Κυπριακό, η αιρετική λύση», ήταν ο τίτλος του βιβλίου του και στην παρουσίαση του είχε πει ότι θέλει να παντρέψει τα θέλω των Ε/κ με εκείνα των Τ/κ. «Οι Ε/κ θέλουν να τους επιστραφούν όσο το δυνατόν περισσότερα κατεχόμενα εδάφη… Τι θέλουν οι Τουρκοκύπριοι; Το πρώτον, θέλουν διεθνή αναγνώριση του δικού τους κράτους. Το δεύτερον, θέλουν ενσωμάτωση στην ΕΕ… και το τρίτον θέλουν αξιόπιστες εγγυήσεις για την ασφάλειά τους…». Οπόταν; «Η Κυπριακή Δημοκρατία μετεξελίσσεται σε δύο κυπριακά κράτη. Και εκχωρεί σ’ αυτά την κυριαρχία της… Τα δύο κυπριακά κράτη θα έχουν δική τους διεθνή προσωπικότητα, δική τους ιθαγένεια, δική τους κυριαρχία και κατ’ επέκτασιν τα προβλεπόμενα από το διεθνές δίκαιο, κυριαρχικά δικαιώματα, χωρικά ύδατα, ΑΟΖ κλπ…».
Τη δημιουργία δύο χωριστών κρατών, προέκρινε τον Απρίλη του 2014 και ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος σε συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο». «Ποια λύση προτείνετε;», τον ρώτησε η Αντιγόνη Σολομωνίδου Δρουσιώτου: «Από μια λύση τύπου σχεδίου Ανάν, είναι προτιμότερο να δημιουργηθούν στο έδαφος της Κύπρου δύο κράτη, που θα είναι μέλη στην ΕΕ. Προϋποθέσεις; Να επιστραφούν στο ε/κ κράτος τα εδάφη που θα παίρναμε με το σχέδιο Ανάν, να αναγνωριστούν τα περιουσιακά δικαιώματα και στις δύο πλευρές και να επιτραπεί να ασκούνται τα δικαιώματα εγκατάστασης. Να εκμεταλλεύεται κάθε πλευρά τους δικούς της ενεργειακούς πόρους, ανάλογα με τη γεωγραφική της θέση. Δεν θα έχουμε έτσι μια επισφαλή συγκατοίκηση με ρατσιστικούς διαχωρισμούς εις βάρος της πλειοψηφίας».
Ο Άγγελος Συρίγος ήταν, αν θυμάστε, ο ομιλητής στο μνημόσυνο του Τάσσου Παπαδόπουλου το 2016 στο οποίο είχε πει ότι τυχόν προσάρτηση των κατεχομένων από την Τουρκία θα βοηθούσε να δούμε κατάματα την πραγματικότητα – ότι δεν συνομιλούμε με τους Τ/κ, ότι είναι η Τουρκία που κατέχει την Κύπρο και αυτός είναι ο συνομιλητής μας. Το γεγονός ότι ο καθηγητής εμφανίστηκε να θεωρεί ότι υπήρχε όφελος από τυχόν προσάρτηση, εξόργισε τον Νίκο Αναστασιάδη ο οποίος είχε κάνει την περιβόητη (και άκομψη για πολιτειακό άρχοντα) δήλωση περί εξ Ελλάδος επισκεπτών που μας πουλούν πατριωτισμό και τον κάλεσε «να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι το δικό του χωριό, η δική του κωμόπολη, η δική του πόλη που είναι υπό κατοχή».
Ιδού η Ρόδος, λοιπόν, ιδού και οι μέχρι τώρα δημόσιες εισηγήσεις για αλλαγή πλεύσης. Τι προάλλες, πάντως, στις 26 Σεπτεμβρίου, μιλώντας ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος σε εκπομπή της ΕΡΤ, είχε δηλώσει πως το μόνο νέο που υπάρχει στο Κυπριακό που να διαφοροποιεί όσα έλαβαν χώρα στην Ελβετία, «…είναι οι δηλώσεις που έγιναν από τον Αναστασιάδη σε κάποια φάση που μίλησε για δύο κράτη, και μετά για συνομοσπονδία τις τελευταίες μέρες». Αυτή τη φορά, ο πρόεδρος Αναστασίαδης δεν εξοργίστηκε όπως στο παρελθόν.
Ξέρω, θα μου πείτε ότι συγκεκριμένη πρόταση είναι και το «ενιαίο κράτος» του Μαρίνου Σιζόπουλου, αλλά ας κρατήσουμε μια κάποια σοβαρότητα επιχειρημάτων. Άλλωστε, το είχε ξεκαθαρίσει από το 2001 ο Τάσσος Παπαδόπουλος προς τον Νίκο Κουτσού που ζητούσε αλλαγή πλεύσης, απόρριψη της διζωνικής και πρόταξη του ενιαίου. «Η εγκατάλειψη της πολιτικής για λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας και πρόταξη του ενιαίου κράτους, θα οδηγήσει είτε στη μονιμοποίηση της σημερινής ντε φάκτο κατάστασης, είτε στη στήριξη της απαίτησης της τουρκικής πλευράς για τη δημιουργία δύο ισότιμων χωριστών κρατών στην Κύπρο», του απαντούσε στις 16 Μαΐου του 2001. Κι αυτό το έλεγε ο Τάσσος, ο οποίος δεν ήταν μεν της πεπατημένης, ωστόσο -και παρόλο που είχε στη φαρέτρα του το 76% του 2004 και ήταν ο μόνος που «νομιμοποιείτο» να προχωρήσει σε «αλλαγή πλεύσης»- λίγα χρόνια μετά, το 2008, επανεπιβεβαίωσε με τη Συμφωνία της 8ης Ιουλίου, την προσήλωση της πλευράς μας στη ΔΔΟ. Γιατί; Γιατί ο Τάσσος ήταν έξυπνος, όχι σαν μερικούς-μερικούς σημερινούς. Ο Τάσσος ήταν της σχολής Δούντα: «Να αφεθεί η υπόθεση να εκφυλισθεί, ώστε να καταλήξουμε σε χρονίζουσα de facto διχοτόμηση».
Τι πλέον γενέσθαι, λοιπόν; Υποθέτω ότι δεν έχουμε παρά να ανατρέξουμε στους τολμηρούς. Σ’ εκείνους που κατά καιρούς προέβηκαν σε συγκεκριμένες -αιρετικές ή μη- προτάσεις, οι οποίες έλεγαν κάτι περισσότερο από το αόριστο «να δημιουργήσουμε στην Τουρκία πολιτικό, οικονομικό και διπλωματικό κόστος», του ΔΗΚΟ. Ο Νίκος Κοτζιάς, για παράδειγμα, είχε εισηγηθεί σε σύγγραμμα το 2007 και σε βιβλίο το 2010 -δηλαδή πολύ πριν γίνει υπουργός Εξωτερικών και φύλακας των Θερμοπυλών- «δημιουργία μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας η οποία θα στηρίζεται σε δύο συνιστώντα κράτη, τα οποία θα υποδιαιρούνται σε οκτώ με εννέα περιοχές, συν η Λευκωσία, ένα άλλο κράτος, η οποία θα υποδιαιρείται σε δύο υποσυστήματα». Ακούγεται πολύπλοκο (πόσο μάλλον αν διαβάσετε ολόκληρο το σύγγραμμα), αλλά ήταν μια συγκεκριμένη πρόταση. Στο τέλος της, μάλιστα, πρόσθετε πως «εάν δεν γίνει δεκτή η διζωνική ομοσπονδία με τρία κράτη και πολυφερειακό χαρακτήρα, η άλλη επιλογή είναι αυτή του βελούδινου διαζυγίου».
Το «βελούδινο διαζύγιο» το είχε εισηγηθεί παλαιότερα και ο δημοσιογράφος Σταύρος Λυγερός. «Κυπριακό, η αιρετική λύση», ήταν ο τίτλος του βιβλίου του και στην παρουσίαση του είχε πει ότι θέλει να παντρέψει τα θέλω των Ε/κ με εκείνα των Τ/κ. «Οι Ε/κ θέλουν να τους επιστραφούν όσο το δυνατόν περισσότερα κατεχόμενα εδάφη… Τι θέλουν οι Τουρκοκύπριοι; Το πρώτον, θέλουν διεθνή αναγνώριση του δικού τους κράτους. Το δεύτερον, θέλουν ενσωμάτωση στην ΕΕ… και το τρίτον θέλουν αξιόπιστες εγγυήσεις για την ασφάλειά τους…». Οπόταν; «Η Κυπριακή Δημοκρατία μετεξελίσσεται σε δύο κυπριακά κράτη. Και εκχωρεί σ’ αυτά την κυριαρχία της… Τα δύο κυπριακά κράτη θα έχουν δική τους διεθνή προσωπικότητα, δική τους ιθαγένεια, δική τους κυριαρχία και κατ’ επέκτασιν τα προβλεπόμενα από το διεθνές δίκαιο, κυριαρχικά δικαιώματα, χωρικά ύδατα, ΑΟΖ κλπ…».
Τη δημιουργία δύο χωριστών κρατών, προέκρινε τον Απρίλη του 2014 και ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος σε συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο». «Ποια λύση προτείνετε;», τον ρώτησε η Αντιγόνη Σολομωνίδου Δρουσιώτου: «Από μια λύση τύπου σχεδίου Ανάν, είναι προτιμότερο να δημιουργηθούν στο έδαφος της Κύπρου δύο κράτη, που θα είναι μέλη στην ΕΕ. Προϋποθέσεις; Να επιστραφούν στο ε/κ κράτος τα εδάφη που θα παίρναμε με το σχέδιο Ανάν, να αναγνωριστούν τα περιουσιακά δικαιώματα και στις δύο πλευρές και να επιτραπεί να ασκούνται τα δικαιώματα εγκατάστασης. Να εκμεταλλεύεται κάθε πλευρά τους δικούς της ενεργειακούς πόρους, ανάλογα με τη γεωγραφική της θέση. Δεν θα έχουμε έτσι μια επισφαλή συγκατοίκηση με ρατσιστικούς διαχωρισμούς εις βάρος της πλειοψηφίας».
Ο Άγγελος Συρίγος ήταν, αν θυμάστε, ο ομιλητής στο μνημόσυνο του Τάσσου Παπαδόπουλου το 2016 στο οποίο είχε πει ότι τυχόν προσάρτηση των κατεχομένων από την Τουρκία θα βοηθούσε να δούμε κατάματα την πραγματικότητα – ότι δεν συνομιλούμε με τους Τ/κ, ότι είναι η Τουρκία που κατέχει την Κύπρο και αυτός είναι ο συνομιλητής μας. Το γεγονός ότι ο καθηγητής εμφανίστηκε να θεωρεί ότι υπήρχε όφελος από τυχόν προσάρτηση, εξόργισε τον Νίκο Αναστασιάδη ο οποίος είχε κάνει την περιβόητη (και άκομψη για πολιτειακό άρχοντα) δήλωση περί εξ Ελλάδος επισκεπτών που μας πουλούν πατριωτισμό και τον κάλεσε «να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι το δικό του χωριό, η δική του κωμόπολη, η δική του πόλη που είναι υπό κατοχή».
Ιδού η Ρόδος, λοιπόν, ιδού και οι μέχρι τώρα δημόσιες εισηγήσεις για αλλαγή πλεύσης. Τι προάλλες, πάντως, στις 26 Σεπτεμβρίου, μιλώντας ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος σε εκπομπή της ΕΡΤ, είχε δηλώσει πως το μόνο νέο που υπάρχει στο Κυπριακό που να διαφοροποιεί όσα έλαβαν χώρα στην Ελβετία, «…είναι οι δηλώσεις που έγιναν από τον Αναστασιάδη σε κάποια φάση που μίλησε για δύο κράτη, και μετά για συνομοσπονδία τις τελευταίες μέρες». Αυτή τη φορά, ο πρόεδρος Αναστασίαδης δεν εξοργίστηκε όπως στο παρελθόν.
