Η Κύπρος χρειάζεται μια ολοκληρωμένη φορολογική μεταρρύθμιση, που θα συνάδει με τα σημερινά διεθνή και τοπικά οικονομικά δεδομένα και γεγονότα.
Χρειαζόμαστε μια φορομεταρρύθμιση που θα είναι προϊόν σοβαρού κοινωνικού διαλόγου και θα βρίσκεται μέσα στα πλαίσια των οικονομικών δυνατοτήτων του τόπου.
Επείγει η εκπόνηση μιας τέτοιας μεταρρύθμισης για να αρθούν αδικίες και στρεβλώσεις που δημιουργήθηκαν στο παρελθόν, κυρίως σε βάρος των οικογενειών. Είναι καλά γνωστό πως η μεγάλη φορομεταρρύθμιση που έγινε το 2002 ευνόησε τους άγαμους και αδίκησε τις οικογένειες.
Τούτων εισαγωγικώς λεχθέντων, είναι με ιδιαίτερη ικανοποίηση που ακούσαμε τον πρόεδρο του Δημοκρατικού Συναγερμού Αβέρωφ Νεοφύτου να υποστηρίζει τη φορολόγηση με βάση το οικογενειακό εισόδημα.
Η θέση, που είναι ορθή, διατυπώθηκε στη συζήτηση των τριών υποψηφίων από την τηλεόραση του ΡΙΚ στις 5 Οκτωβρίου 2022. Το αισιόδοξο σκηνικό συμπληρώνεται από το γεγονός πως οι υπόλοιποι υποψήφιοι (Χριστοδουλίδης και Μαυρογιάννης) συμφώνησαν με τη θέση αρχής που διατύπωσε ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ.
Κάλλιο αργά παρά ποτέ. Ο γράφων και άλλα κοινωνικά σύνολα, όπως είναι π.χ. η ΣΕΚ και η Παγκύπρια Οργάνωση Πολυτέκνων, έχει χρόνια που υποστηρίζουν πως πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στη φορολογία το οικογενειακό εισόδημα.
Συζητώντας για το θέμα αυτό, οφείλουμε να πούμε πως η κυβέρνηση Αναστασιάδη και το κυβερνών κόμμα είχαν την ευκαιρία να έκαναν εδώ και αρκετό καιρό τη φορολογική μεταρρύθμιση, όμως, είτε από ατολμία, είτε από αδράνεια ή και αναβλητικότητα, έχασαν τη χρυσή ευκαιρία.
Κάποια στιγμή, όταν στο Υπουργείο Οικονομικών ήταν ο Χάρης Γεωργιάδης, το Υπουργικό Συμβούλιο έλαβε και σχετική απόφαση να αρχίσει κοινωνικός διάλογος, με στόχο τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος, ενώ ο νυν υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης, στις 9 Δεκεμβρίου 2021 έλεγε από το βήμα της Βουλής πως, σύντομα, με έναν ολιστικό τρόπο, στο πλαίσιο μιας ευρείας φορολογικής μεταρρύθμισης, θα εξετάζονταν φορολογικά θέματα και προσέθετε τα εξής: «Δέσμευσή μου είναι ότι εντός του 2022 θα οριστικοποιηθούν οι διαβουλεύσεις με τους εμπλεκόμενους φορείς, κοινωνικά σύνολα και κοινοβουλευτικά κόμματα, έτσι ώστε να υποβληθούν οι σχετικές προτάσεις. Στόχος, επαναλαμβάνω, θα είναι μια πιο δίκαιη, δημοσιονομικά ουδέτερη μεταρρύθμιση, που θα οριστικοποιηθεί εντός του 2022».
Κανένας διάλογος δεν έγινε. Οι υποσχέσεις ήταν τελικά επιταγή χωρίς αντίκρισμα.
Στο μεταξύ, πριν τη δέσμευση του Κωνσταντίνου Πετρίδη, προηγήθηκε δέσμευση του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη. Μιλώντας στις 20 Μάϊου 2015 στην ετήσια Γενική Συνέλευση της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) δήλωσε πως θα πρέπει να μειωθούν οι φορολογίες που επιβλήθηκαν στο παρελθόν και πρόσθεσε ότι «οι βαριές φορολογίες ακρωτηριάζουν το εισόδημα των πολιτών και των επιχειρήσεων και προκαλούν ασφυξία στην οικονομία».
Βεβαίως, οι φόροι που επιβλήθηκαν στο παρελθόν, πριν το 2015, είναι αυτοί που μας φόρτωσε η κυβέρνηση της Αριστεράς, π.χ. αύξηση του ΦΠΑ από το 15% στο 19%, φόροι κατανάλωσης στα καύσιμα και στα καπνικά προϊόντα κλπ, δηλαδή φόροι που ισχύουν και σήμερα και μας προκαλούν πραγματική ασφυξία, αφού παρά τις ποικίλες δεσμεύσεις κανένας δεν φρόντισε να τους μειώσει.
Και κάτι τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό: οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις και οι μεγάλες αλλαγές δεν γίνονται στο τέλος της θητείας μιας Κυβέρνησης ή όταν κορυφώνεται ο προεκλογικός αγώνας.
Οι σοβαρές μεταρρυθμίσεις γίνονται στην αρχή της κυβερνητικής θητείας, ώστε να υπάρχει χρόνος να απορροφηθούν τυχόν αντιδράσεις, κραδασμοί και κόστος.
Το 2018 ήταν καλή χρονιά για μια ολοκληρωμένη φορομεταρρύθμιση. Η ευκαιρία όμως χάθηκε. Ο νέος Πρόεδρος, όποιος και αν είναι, θα πρέπει να προσεγγίσει το θέμα με προτεραιότητα και με φορο-άξονα το οικογενειακό εισόδημα, όσον αφορά τα φυσικά πρόσωπα. Για όλα τα υπόλοιπα, να γίνει ποιοτικός κοινωνικός διάλογος.
Υ.Γ.: Το 2020, το Υπουργείο Οικονομικών κατάθεσε στη Βουλή νομοσχέδιο για ποινικοποίηση της μη καταβολής του φόρου εισοδήματος. Λόγω αντιδράσεων από διάφορες ομάδες συμφερόντων, το νομοσχέδιο αποσύρθηκε, με την υπόσχεση του Υπουργείου Οικονομικών ότι θα επανακατατεθεί. Μέχρι σήμερα δεν έγινε αυτό. Τι άραγε συμβαίνει; Ποιους εξυπηρετεί αυτή η κατάσταση; Ποιους συμφέρει η μη ποινικοποίηση της μη καταβολής του φόρου εισοδήματος;
* Οικονομολόγος – Δημοσιογράφος
