Πότε μια οικονομική δραστηριότητα μπορεί να χαρακτηριστεί ως περιβαλλοντικά βιώσιμη; Μέχρι πρότινος υπήρχε ένα σημαντικό στοιχείο υποκειμενισμού στoν τρόπο αξιολόγησης και στην απάντηση που θα δινόταν.
Συχνά, επενδυτές θέλουν να υλοποιήσουν «πράσινες», κατά αυτούς, αναπτύξεις μεγάλης κλίμακας σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές ή να υλοποιήσουν εκ πρώτης «πράσινες» αναπτύξεις π.χ μεγάλα φωτοβολταικά πάρκα, οι οποίες όμως με μια πιο προσεκτική ματιά έχουν αμφιλεγόμενα περιβαλλοντικά στοιχεία.
Την απάντηση στο ερώτημα αυτό ήρθε να δώσει με δομημένο τρόπο ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός (ΕΕ) 2020/852 της 18ης Ιουνίου 2020, σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων. Σύμφωνα με τον Κανονισμό, μια οικονομική δραστηριότητα χαρακτηρίζεται περιβαλλοντικά βιώσιμη, όταν η εν λόγω οικονομική δραστηριότητα:
(α) συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη ενός ή περισσοτέρων από τους πιο κάτω αναφερόμενους περιβαλλοντικούς στόχους,
μετριασμό της κλιματικής αλλαγής·
προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή·
βιώσιμη χρήση και προστασία των υδάτινων και των θαλάσσιων πόρων·
μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία·
πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης·
προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων.
και (β) δεν επιβαρύνει σημαντικά κανέναν από τους ίδιους (πιο πάνω αναφερόμενους) περιβαλλοντικούς στόχους
Ο Κανονισμός αναπτύσσει επαρκώς κάθε μία από τις ενότητες που παρουσιάζονται πιο πάνω με λατινικούς χαρακτήρες. Συναφώς, μεταξύ άλλων, ο Κανονισμός καθορίζει ένα πλαίσιο για το πότε υπάρχει σημαντική συμβολή στην επίτευξη των στόχων αυτών και πότε παρατηρείται σημαντική επιβάρυνση στους περιβαλλοντικούς στόχους.
Για παράδειγμα, σύμφωνα και με τον Κανονισμό, μια ανάπτυξη έχει σημαντική επιβάρυνση σε ό,τι αφορά την προστασία και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων, όταν η εν λόγω δραστηριότητα είναι σε σημαντικό βαθμό επιβαρυντική για την καλή κατάσταση και την ανθεκτικότητα των οικοσυστημάτων ή είναι επιβαρυντική για την κατάσταση διατήρησης οικοτόπων και ειδών, συμπεριλαμβανομένων όσων είναι ενωσιακού ενδιαφέροντος. Δηλαδή, η ανέγερση ενός ξενοδοχείου μηδενικής κατανάλωσης, με πράσινα χαρακτηριστικά κλπ, εντός περιοχής Νατούρα, μάλλον δεν θα ικανοποιήσει τα κριτήρια του Κανονισμού.
Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2020/852 αποκτά ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθώς έχει συνδεθεί και είναι ένα εκ των κριτηρίων αξιολόγησης των Σχεδίων Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που εκπόνησαν τα Κράτη Μέλη για να λάβουν τη χρηματοδότηση των 672.5 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα υπόλοιπα κριτήρια αφορούν την ποσόστωση στην ψηφιακή μετάβαση, δημιουργία θέσεων εργασίας, ποσόστωση σε δράσεις κατά της κλιματικής αλλαγής κλπ.
Σε κάθε περίπτωση, ο Κανονισμός μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο στα Κράτη Μέλη, περιλαμβανομένης και της Κύπρου, για την αξιολόγηση δημόσιων ή ιδιωτικών επενδύσεων μεγάλης κλίμακας από περιβαλλοντική σκοπιά, κυρίως όταν αυτές δεν καλύπτονται από τα σε ισχύ σχέδια ανάπτυξης και ζητούν κάποιου είδους παρέκκλιση.
Και μια τελευταία σκέψη, αν και μάλλον το ερώτημα είναι μάλλον θεωρητικό. Ποια θα ήταν η τρέχουσα κατάσταση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος (πολιτογράφηση έναντι επένδυσης) εάν έγκαιρα και προνοητικά καθορίζαμε πως οι επενδύσεις θα είχαν για σκοπούς επιλεξιμότητας τα ίδια κριτήρια αξιολόγησης με αυτά που καθόρισε η Κομισιόν για τα εθνικά Σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας;
* Μηχανολόγος Μηχανικός Dipl. Eng, MBA
Οι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές
