Όπως είναι γνωστό με τη δεσμευτική κρίση του Ανώτατου Δικαστηρίου της 10.4.2020 όλοι οι σχετικοί Νόμοι που επέβαλαν μείωση σε μισθούς, συντάξεις, προσαυξήσεις, τιμαριθμικό κ.λπ. στο βαθμό που εξετάστηκαν, ήταν σύμφωνοι προς το Σύνταγμα. Αυτό είναι έκτοτε και το δεδικασμένο.
Όμως όρος «ευρύτερος δημόσιος τομέας» όπως και άλλοι ορισμοί που περιέχει π.χ. ο Νόμος 192(Ι)/11 εμφανίστηκαν και ερμηνεύθηκαν για πρώτη φορά με τη Νομοθεσία που ψηφίστηκε προς αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης του 2011-2013 που απέβλεψε στη διασφάλιση περιορισμού των κρατικών δαπανών. Τελικά όμως όπως ρυθμίστηκαν οι επηρεασμοί διά της Νομοθεσίας αυτής, δεν αφορούσαν μόνο στη Δημόσια Υπηρεσία και τους Ημικρατικούς Οργανισμούς.
Συγκεκριμένα η Εκτελεστική και Νομοθετική Υπηρεσία περιέλαβαν στον νέο αυτό όρο, προφανώς καθ’ υπέρβαση εξουσίας και/ή αντίθετα στο σύνταγμα, ονομαστικά δώδεκα Οργανισμούς ή Ιδρύματα, που δεν ανήκουν στη δημόσια υπηρεσία και δεν ιδρύθηκαν διά Νόμου ως Ημικρατικοί Οργανισμοί!
Οι δώδεκα αυτοί Οργανισμοί ή Ιδρύματα είναι ίδρυμα Διαχείρισης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Δια Βίου Μάθησης, 2. Ίδρυμα Ενέργειας Κύπρου, 3. Ίδρυμα Πολιτισμού Κύπρου, 4. Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας, 5. Ίδρυμα Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου, 6. Ίδρυμα Χρίστου Στέλιου Ιωάννου, 7. Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου, 8. Κυπριακό Ερευνητικό και Ακαδημαϊκό Δίκτυο, 9. Κυπριακή Ολυμπιακή Επιτροπή, 10. Ογκολογικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου, 11. Παγκύπριο Συντονιστικό Συμβούλιο Εθελοντισμού και Επαρχιακά Συντονιστικά Συμβούλια Εθελοντισμού και 12. Συμβουλευτική Επιτροπή για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια.
Οι Ημικρατικοί Οργανισμοί, (κατά τη Νομική ορολογία τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου), κρίθηκαν δικαστικά, σύμφωνα προς τη Νομική θεώρηση ότι, είναι το τρίτο μάτι, χέρι και βούληση του Κράτους γι’ αυτό και:
«… είναι δημιουργήματα του Νόμου. Ιδρύονται και λειτουργούν κάτω από τον οικείο νόμο και την έκταση της εποπτείας την οποία μπορεί να ασκήσει η εκάστοτε κυβέρνηση… Η όλη φιλοσοφία της δημιουργίας και τρόπου λειτουργίας των Νομικών αυτών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου είναι η ανεξαρτησία τους και η απαγκίστρωση των υπηρεσιών που προσφέρουν από τον Κυβερνητικό μηχανισμό, χάριν της αποτελεσματικότερης λειτουργίας των με τόση βέβαια εποπτεία όση ο οικείος νόμος επιτρέπει…».
Συνεπώς οι δώδεκα αυτοί οργανισμοί δεν είναι δημιουργήματα Νόμου, δεν ανήκαν και ούτε λειτουργούν κατά το δημόσιο δίκαιο, η δε σχέση με τους εργοδοτούμενους τους ήταν σχέση στα πλαίσια του δικαιώματος εργασίας κατά το δικαίωμα της ελευθερίας των συμβάσεων. Σχέση καθαρά ιδιωτικού δικαίου. Όμως ο Νόμος αυτός (192(Ι)/11 και άλλοι) πρόβλεψε ρητά ότι: «ιδιωτικός τομέας περιλαμβάνει ότι δεν περιλαμβάνει στον ορισμό της κρατικής υπηρεσία και του ευρύτερου δημόσιου τομέα».
Παράλληλα ένας άλλος ορισμός στο ίδιο Νόμο, πρόβλεψε ότι: «Θέση σημαίνει νόμιμη θέση στην κρατική υπηρεσία και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα». Δηλαδή «μετατράπηκαν» νομοθετικά οι ιδιωτικοί υπαλλήλοι αυτών των Ιδρυμάτων σε κατέχοντες «θέση στον ευρύτερο δημόσιο τομέα» που έπρεπε να στερηθούν των συμφωνηθέντων μισθοδοτικών και άλλων δικαιωμάτων τους.
Τούτο δε όχι μόνο για τα δώδεκα προαναφερθέντα ιδρύματα αλλά και για όσους υπηρετούν στον «ευρύτερο δημόσιο τομέα» με σύμβαση ιδιωτικού δικαίου αφού ο όρος «εργοδοτούμενος» κατά το Νόμο 192(Ι)/11 περιλαμβάνει και όσους εργάζονται «…είτε ως ωρομίσθιος εργάτης, είτε δυνάμει σύμβαση εργασίας, είτε κάτω από τέτοιες περιστάσεις από τις οποίες μπορεί να συναχθεί η ύπαρξη σχέσης μεταξύ εργοδότη και εργοδοτούμενου»!
Θα μπορούσα να καταγράψω χάριν πληρότητας και άλλες έννοιες που ερμηνεύονται στο Νόμο αυτό, όπως και σε άλλους μεταγενέστερους σχετικούς Νόμους που προέκτειναν τις μειώσεις μισθών και σε άλλες σχέσεις ιδιωτικού δικαίου, πλην όμως θα ήταν νομική επιχειρηματολογία που δεν είναι ο στόχος αυτής της αναφοράς, ιδιαίτερα αφού δεν αποβλέπει να ανάδειξη κενό ή σφάλμα στη Δικαστική κρίση.
Πρέπει όμως να τονιστεί η σοβαρότατη και προέχουσα σημασία εκ του διαμορφωθέντος δεδικασμένου, μετά την κρίση ότι η νομοθεσία αυτή είναι συνταγματική: Τα μέτρα περί την οικονομική κρίση του 2011-2013, δεν αφορούσαν και δεν εκτείνονται ως επιβλήθηκαν σε στέρηση δικαιωμάτων ιδιοκτησίας μόνο για όσους ανήκουν στην «Κρατική Υπηρεσία» και στους «Ημικρατικούς Οργανισμούς», αντίθετα επεκτάθηκαν και σε εργοδοτήσεις που συμφωνήθηκαν κατά το ιδιωτικό δίκαιο.
Ας αναλογιστεί λοιπόν ο κάθε ένας ατομικά και ως οργανωμένα σύνολα, την πραγματική διάσταση και τη σημασία του προηγούμενου που δημιούργησε το δεδικασμένο της 10.4.2020!
Όμως όρος «ευρύτερος δημόσιος τομέας» όπως και άλλοι ορισμοί που περιέχει π.χ. ο Νόμος 192(Ι)/11 εμφανίστηκαν και ερμηνεύθηκαν για πρώτη φορά με τη Νομοθεσία που ψηφίστηκε προς αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης του 2011-2013 που απέβλεψε στη διασφάλιση περιορισμού των κρατικών δαπανών. Τελικά όμως όπως ρυθμίστηκαν οι επηρεασμοί διά της Νομοθεσίας αυτής, δεν αφορούσαν μόνο στη Δημόσια Υπηρεσία και τους Ημικρατικούς Οργανισμούς.
Συγκεκριμένα η Εκτελεστική και Νομοθετική Υπηρεσία περιέλαβαν στον νέο αυτό όρο, προφανώς καθ’ υπέρβαση εξουσίας και/ή αντίθετα στο σύνταγμα, ονομαστικά δώδεκα Οργανισμούς ή Ιδρύματα, που δεν ανήκουν στη δημόσια υπηρεσία και δεν ιδρύθηκαν διά Νόμου ως Ημικρατικοί Οργανισμοί!
Οι δώδεκα αυτοί Οργανισμοί ή Ιδρύματα είναι ίδρυμα Διαχείρισης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Δια Βίου Μάθησης, 2. Ίδρυμα Ενέργειας Κύπρου, 3. Ίδρυμα Πολιτισμού Κύπρου, 4. Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας, 5. Ίδρυμα Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου, 6. Ίδρυμα Χρίστου Στέλιου Ιωάννου, 7. Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου, 8. Κυπριακό Ερευνητικό και Ακαδημαϊκό Δίκτυο, 9. Κυπριακή Ολυμπιακή Επιτροπή, 10. Ογκολογικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου, 11. Παγκύπριο Συντονιστικό Συμβούλιο Εθελοντισμού και Επαρχιακά Συντονιστικά Συμβούλια Εθελοντισμού και 12. Συμβουλευτική Επιτροπή για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια.
Οι Ημικρατικοί Οργανισμοί, (κατά τη Νομική ορολογία τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου), κρίθηκαν δικαστικά, σύμφωνα προς τη Νομική θεώρηση ότι, είναι το τρίτο μάτι, χέρι και βούληση του Κράτους γι’ αυτό και:
«… είναι δημιουργήματα του Νόμου. Ιδρύονται και λειτουργούν κάτω από τον οικείο νόμο και την έκταση της εποπτείας την οποία μπορεί να ασκήσει η εκάστοτε κυβέρνηση… Η όλη φιλοσοφία της δημιουργίας και τρόπου λειτουργίας των Νομικών αυτών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου είναι η ανεξαρτησία τους και η απαγκίστρωση των υπηρεσιών που προσφέρουν από τον Κυβερνητικό μηχανισμό, χάριν της αποτελεσματικότερης λειτουργίας των με τόση βέβαια εποπτεία όση ο οικείος νόμος επιτρέπει…».
Συνεπώς οι δώδεκα αυτοί οργανισμοί δεν είναι δημιουργήματα Νόμου, δεν ανήκαν και ούτε λειτουργούν κατά το δημόσιο δίκαιο, η δε σχέση με τους εργοδοτούμενους τους ήταν σχέση στα πλαίσια του δικαιώματος εργασίας κατά το δικαίωμα της ελευθερίας των συμβάσεων. Σχέση καθαρά ιδιωτικού δικαίου. Όμως ο Νόμος αυτός (192(Ι)/11 και άλλοι) πρόβλεψε ρητά ότι: «ιδιωτικός τομέας περιλαμβάνει ότι δεν περιλαμβάνει στον ορισμό της κρατικής υπηρεσία και του ευρύτερου δημόσιου τομέα».
Παράλληλα ένας άλλος ορισμός στο ίδιο Νόμο, πρόβλεψε ότι: «Θέση σημαίνει νόμιμη θέση στην κρατική υπηρεσία και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα». Δηλαδή «μετατράπηκαν» νομοθετικά οι ιδιωτικοί υπαλλήλοι αυτών των Ιδρυμάτων σε κατέχοντες «θέση στον ευρύτερο δημόσιο τομέα» που έπρεπε να στερηθούν των συμφωνηθέντων μισθοδοτικών και άλλων δικαιωμάτων τους.
Τούτο δε όχι μόνο για τα δώδεκα προαναφερθέντα ιδρύματα αλλά και για όσους υπηρετούν στον «ευρύτερο δημόσιο τομέα» με σύμβαση ιδιωτικού δικαίου αφού ο όρος «εργοδοτούμενος» κατά το Νόμο 192(Ι)/11 περιλαμβάνει και όσους εργάζονται «…είτε ως ωρομίσθιος εργάτης, είτε δυνάμει σύμβαση εργασίας, είτε κάτω από τέτοιες περιστάσεις από τις οποίες μπορεί να συναχθεί η ύπαρξη σχέσης μεταξύ εργοδότη και εργοδοτούμενου»!
Θα μπορούσα να καταγράψω χάριν πληρότητας και άλλες έννοιες που ερμηνεύονται στο Νόμο αυτό, όπως και σε άλλους μεταγενέστερους σχετικούς Νόμους που προέκτειναν τις μειώσεις μισθών και σε άλλες σχέσεις ιδιωτικού δικαίου, πλην όμως θα ήταν νομική επιχειρηματολογία που δεν είναι ο στόχος αυτής της αναφοράς, ιδιαίτερα αφού δεν αποβλέπει να ανάδειξη κενό ή σφάλμα στη Δικαστική κρίση.
Πρέπει όμως να τονιστεί η σοβαρότατη και προέχουσα σημασία εκ του διαμορφωθέντος δεδικασμένου, μετά την κρίση ότι η νομοθεσία αυτή είναι συνταγματική: Τα μέτρα περί την οικονομική κρίση του 2011-2013, δεν αφορούσαν και δεν εκτείνονται ως επιβλήθηκαν σε στέρηση δικαιωμάτων ιδιοκτησίας μόνο για όσους ανήκουν στην «Κρατική Υπηρεσία» και στους «Ημικρατικούς Οργανισμούς», αντίθετα επεκτάθηκαν και σε εργοδοτήσεις που συμφωνήθηκαν κατά το ιδιωτικό δίκαιο.
Ας αναλογιστεί λοιπόν ο κάθε ένας ατομικά και ως οργανωμένα σύνολα, την πραγματική διάσταση και τη σημασία του προηγούμενου που δημιούργησε το δεδικασμένο της 10.4.2020!
*Δικηγόρος
