Ένα πρόβλημα με τις θεωρίες συνωμοσίας είναι το ότι έχουν και στοιχεία αλήθειας, τα οποία όμως χάνονται μέσα στο χάος της εξόφθαλμης γελοιότητας. Μπορεί, π.χ., να λέγονται εξωφρενικά πράγματα για τον Μπιλ Γκέιτς, είναι όμως γεγονός ότι, μεταξύ άλλων, ελέγχει τον ΠΟΥ (ο μεγαλύτερος χορηγός του μετά τις ΗΠΑ που δεν πληρώνουν πια) και μια σειρά πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιρειών που κάνουν σήμερα χρυσές δουλειές. Το θέμα δεν είναι τα λεφτά (τι να τα κάνει κι άλλα δισ.) όσο η δύναμη: Είναι σαν ναρκωτικό, ποτέ δεν παραιτείσαι άπαξ και το δοκιμάσεις. Από την άλλη, έχουμε το Δόγμα του Σοκ, το οποίο διατύπωσε εξαιρετικά η Καναδή συγγραφέας Ναόμι Κλάιν στο ομότιτλο βιβλίο της το 2007, σε σχέση με τον «Καταστροφικό Καπιταλισμό»: Είναι ο τρόπος που μεγάλες ιδιωτικές βιομηχανίες αρπάζουν την ευκαιρία να κερδοσκοπήσουν σε περιόδους μεγάλων κρίσεων όπως πόλεμοι, φυσικές καταστροφές, οικονομικά κραχ.
Η κρίση της πανδημίας με τον τρόπο που (κακο)διαχειρίζεται εξελίσσεται σε σύνθετη (πολιτική, οικονομική κ.λπ.). Για τον Τραμπ π.χ. είναι πιθανό εμπόδιο στην επανεκλογή του· δεν είναι θέμα δημόσιας υγείας αλλά η δική του ιδιόμορφη αντίληψη της πραγματικότητας. Στις κρίσεις οι άνθρωποι εστιάζουν στην επιβίωση και εμπιστεύονται ευκολότερα την εξουσία, παραβλέποντας τις βαθύτερες επιδιώξεις της, λιγότερο ή περισσότερο φανερές. Οι ανισότητες διευρύνονται και η ελίτ πλουτίζει, ενώ οι πολίτες πιστεύουν πως όλοι πλήττονται το ίδιο: Θεωρούν λογικό και αναπόφευκτο να τους απολύσει μια επιχείρηση, χωρίς να σκεφτούν ότι μπορεί να έχει μεν προβλήματα, όμως δεν θα ήταν τίποτα χωρίς τους υπαλλήλους της, τους οποίους πετά στον δρόμο χωρίς δεύτερη σκέψη, απλώς για να μη βάλει το χέρι στην τσέπη και ξοδέψει λίγα από τα κέρδη που συσσώρευσε χάρη στη δουλειά τους.
Οι αεροπορικές εταιρίες, λόγου χάρη, ανακοινώνουν πόσα δισ. «έχασαν», κάτι πολύ παραπλανητικό: Είναι αυτά που ΘΑ εισέπρατταν, όχι όμως αληθινή ζημιά, αφού όσο δεν πετούν γλιτώνουν φόρους και καύσιμα – αυτά είναι το μεγαλύτερο κόστος τους και όχι οι μισθοί. Και μπορεί να μην ταξιδεύουν τα αεροπλάνα, ταξιδεύουν όμως τα κεφάλαια σε φορολογικούς παραδείσους, χωρίς τους περιορισμούς του κορωνοϊού – όπως λόγου χάρη η κρατική βοήθεια που πήρε ο Μπράνσον για τη Virgin· την τσέπωσε και έδιωξε δεκάδες χιλιάδες υπαλλήλους του. Το Δόγμα του Σοκ φροντίζει επίσης να λειτουργεί ως φραγμός σε ενδεχόμενες λειτουργικές αλλαγές και προοδευτικές πολιτικές μεταρρυθμίσεις, σαν αυτές που αποκαλύπτονται σε μια τέτοια κρίση (ανάγκη βελτιστοποίησης του συστήματος υγείας, εργατικά θέματα κ.ά.).
Τι να κάνουμε λοιπόν; Πώς αντιμετωπίζεται η ζημιά του «Καταστροφικού Καπιταλισμού»; Να προετοιμαστούμε, λέει η Ναόμι Κλάιν, για μια ανάλογη μελλοντική κρίση, συνειδητοποιώντας την άμεση εξάρτηση μεταξύ μας. Η ασφάλεια που θεωρούμε πως έχουμε είναι απατηλή, αν δεν έχει την ίδια και το άτομο π.χ. που ετοιμάζει το φαγητό μας: «Εάν δεν φροντίσουμε ο ένας τον άλλο, κανείς μας δεν θα έχει φροντίδα. Είμαστε όλοι αλληλο-συνδεδεμένοι», λέει, «πολύ περισσότερο από όσο το βάρβαρο οικονομικό σύστημα θέλει να μας κάνει να πιστεύουμε».
chrarv@phileleftheros.com
