- Τα πρωτοφανή ακραία καιρικά φαινόμενα σπρώχνουν, καθημερινά, περισσότερα παιδιά στη φτώχεια, στην εξαθλίωση, στον κοινωνικό αποκλεισμό, στη μετανάστευση
- Οι ευθύνες της Πολιτείας δεν περιορίζονται μόνο στη λήψη διορθωτικών μέτρων, αλλά επεκτείνονται στην ανάπτυξη πολιτικών πρόληψης που θα εξυπηρετούν έγκαιρα τις ανάγκες των παιδιών σε επείγουσες και έκτακτες συνθήκες
Οι πολλαπλές, ταυτόχρονες κρίσεις που ταλανίζουν την ανθρωπότητα δημιουργούν νέες πραγματικότητες, οι οποίες απειλούν την ανθεκτικότητα των κοινωνιών μας. Η πρόκληση που τίθεται ενώπιον μας είναι πώς θα μπορέσουν τα Κράτη να χαράξουν πολιτικές αντιμετώπισης αυτής της δύσκολης και αβέβαιης περιόδου, βάζοντας, πάντοτε στο επίκεντρο την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τα παιδιά, λόγω των αυξημένων τους αναγκών, αποτελούν μια ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα σε ό,τι αφορά την απόλαυση των δικαιωμάτων τους. Πιο εκτεθειμένα βέβαια σε κινδύνους να παραβιαστούν τα δικαιώματά τους, βρίσκονται τα παιδιά που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, που διαβιούν σε υποβαθμισμένο περιβάλλον, που βρίσκονται σε καταστάσεις πολεμικής σύγκρουσης ή φυσικής καταστροφής, παιδιά αιτητές ασύλου, ασυνόδευτοι ανήλικοι, παιδιά πρόσφυγες, οποιαδήποτε άλλη ομάδα παιδιών με μεταναστευτική βιογραφία, παιδιά θύματα οικογενειακής βίας και κάθε μορφής βίας, παιδιά με αναπηρίες, παιδιά σε μονογονεϊκές οικογένειες, παιδιά υπό τη φροντίδα του Κράτους.
Η κλιματική κρίση εξελίσσεται ως το καθοριστικό ζήτημα της εποχής, με αντίκτυπο σε όλες τις πτυχές της ζωής των παιδιών, συνιστώντας μια άνευ προηγουμένου πρόκληση για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων τους σε όλο τους το εύρος. Τα πρωτοφανή ακραία καιρικά φαινόμενα (έντονες ξηρασίες, παρατεταμένοι καύσωνες, ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, λιώσιμο παγετώνων, πλημμύρες) σπρώχνουν, καθημερινά, περισσότερα παιδιά στη φτώχεια, στην εξαθλίωση, στον κοινωνικό αποκλεισμό, στη μετανάστευση.
Φέτος, ως Ευρωπαϊκό Δίκτυο Επιτρόπων για το Παιδί (ENOC), διακρίνοντας τους κινδύνους που ελλοχεύουν λόγω της κλιματικής κρίσης και λαμβάνοντας υπόψη τις εισηγήσεις του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ομάδων Εφήβων Συμβούλων (ENYA) και τις δράσεις παιδιών ανά το παγκόσμιο υπέρ του μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, θέσαμε ως ύψιστη προτεραιότητα την ανάγκη λήψης αποφάσεων που θα κατοχυρώνουν το δικαίωμα του παιδιού σε ένα υγιές περιβάλλον, με ιδιαίτερη προσοχή στην πρόσβαση στην κλιματική δικαιοσύνη ως μέσο διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους.
Το Γραφείο μου, αφουγκραζόμενο τις απαιτήσεις των παιδιών και την ανάγκη τους για στροφή σε ένα νέο φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο ζωής, κάλεσε τα μέλη της Ομάδας Εφήβων Συμβούλων της Επιτρόπου (ΟΕΣ) για να λάβει τις απόψεις και τις εισηγήσεις τους. Τα παιδιά κατέγραψαν την ανθρώπινη ενέργεια ως την κύρια αιτία που προκαλεί την κλιματική κρίση, υπογράμμισαν τον άμεσο αντίκτυπό της στα δικαιώματα και στην ποιότητα της ζωής τους και εξέφρασαν τον θυμό που τους προκαλεί η απερισκεψία των ανθρώπων για το περιβάλλον. Θυμός δικαιολογημένος για το πώς οι προηγούμενες γενιές οδήγησαν τα πράγματα λίγο πριν το σημείο μηδέν. Θυμός που σύμφωνα με τα ίδια τα παιδιά, είναι εποικοδομητικός και μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστικές παρεμβάσεις και δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Γι’ αυτό και προτρέπουμε όλες τις αρμόδιες Αρχές να διασφαλίσουν στα παιδιά το δικαίωμα της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι και του συνέρχεσθαι ειρηνικώς.
Όπως συμβαίνει με όλες τις κρίσεις, κάποιες περιοχές και κοινότητες θα πληγούν περισσότερο από άλλες. Συνεπώς, στο πλαίσιο της μη διάκρισης, επιβάλλεται η αξιολόγηση των εξειδικευμένων αναγκών της κάθε ομάδας παιδιών, προκειμένου να τους παρέχεται αποτελεσματική στήριξη και να τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης, σε ισότιμη βάση. Επισημαίνω ότι οι ευθύνες της Πολιτείας δεν περιορίζονται μόνο στη λήψη διορθωτικών μέτρων, αλλά επεκτείνονται στην ανάπτυξη πολιτικών πρόληψης που θα εξυπηρετούν έγκαιρα τις ανάγκες των παιδιών σε επείγουσες και έκτακτες συνθήκες.
Επιτρέψτε μου να θεωρώ ότι δεν υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω καθυστέρηση. Σημαντικό εργαλείο που θα βοηθήσει τα Κράτη να λάβουν αποφάσεις στη βάση του καλύτερου συμφέροντος του παιδιού είναι η καθιέρωση της διεξαγωγής Αξιολογήσεων Αντικτύπου στα Δικαιώματα του Παιδιού (CRIA).
Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, κατοχυρώνει στο παιδί, το δικαίωμα να διαμορφώνει και να εκφέρει ελεύθερα άποψη, για κάθε θέμα που το αφορά, και αυτή να λαμβάνεται υπόψη, ανάλογα με την ηλικία και τον βαθμό της ωριμότητάς του. Όταν αναπτυχθούν μηχανισμοί που δίνουν την ευκαιρία στα παιδιά να ακουστούν και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, μπορούμε να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής όλων μας. Όταν διασφαλίσουμε ότι, για κάθε απόφαση για την υγεία, το περιβάλλον, την παιδεία, την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, λαμβάνεται υπόψη το συμφέρον του παιδιού, τότε μπορούμε να προσβλέπουμε σε καλύτερες μέρες.
*Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού
