Μπορεί να πέρασε περισσότερο από μισός αιώνας, αλλά τα βιώματα ενός πολέμου δεν ξεχνιούνται ποτέ. Ειδικά όταν ο πόλεμος αυτός επαναλαμβάνεται σήμερα, στα ίδια μέρη με τους ίδιους ανθρώπους.
Ήταν 5 Ιούνιου 1967, όταν ξέσπασε στη Μέση Ανατολή ο ‘Πόλεμος των 6 ημερών’. Πήρε το όνομα του γιατί ακριβώς τέλειωσε σε έξη μέρες. Βρισκόμαστε τότε στο Ισραήλ, 13 Κύπριοι φοιτητές της ιατρικής στην Ιατρική Σχολή Hadassah στην Ιερουσαλήμ. Τελειόφοιτοι οι Λάκης Αναστασιάδης, μ. Πανίκος Γεωργίου, μ. Γιώργος Κυριακίδης, Θεόδωρος Κουτσοφτίδης και Ερτέν Φικρί. Ακολουθούσαν στο τέταρτο έτος οι Κυριάκος Μιχαηλίδης, Ανδρέας Καζαντζής, Ηλίας Παρτέλλας και Μεχμέτ Ακέρ, στο τρίτο έτος οι Άγις Αντωνόπουλος, μ. Αχιλλέας Δημητρίου, Σωτηράκης Φωτίου και στο δεύτερο έτος η Ντιάνα Φυλακτού. Όλοι σήμερα γιατροί στο τέλος της επαγγελματικής τους διαδρομής στην Κύπρο και στο εξωτερικό*.
Στην Ιερουσαλήμ οι σειρήνες ήχησαν στις 8:15 πμ και ακολούθησαν οι οβίδες του Ιορδανικού πυροβολικού. Πρώτοι στόχοι η συνοικία της Ρεχάβια – όπου η προεδρική και η πρωθυπουργική κατοικία -, και το Νοσοκομείο Hadassah, που βρισκόταν στη κοιλάδα Εin Karem, περιτριγυρισμένο από λόφους, για να προστατεύεται από αεροπορικές επιδρομές! Οι περισσότεροι βρεθήκαμε στο Νοσοκομείο Ηadassah. Tα ιορδανικά σύνορα ήταν μόνο μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά, με το πυροβολικό του ιορδανικού στρατού να είναι ιδιαίτερα δραστήριο. Εκεί θαυμάσαμε την οργάνωση και την αποτελεσματικότητα των ιατρικών υπηρεσιών της μικρής γειτονικής χώρας Οι ασθενείς, αστραπιαία μεταφέρθηκαν στους τεράστιους υπόγειους χώρους του νοσοκομείου. Στήθηκαν χειρουργεία, μονάδες εντατικής περίθαλψης, θάλαμοι εγκαυμάτων, ακόμα και επείγουσες ψυχιατρικές υπηρεσίες για στήριξη των περιπτώσεων που έχρηζαν άμεσης αντιμετώπισης. Ο κάθε γιατρός και ο κάθε νοσηλευτής ήξεραν ακριβώς τι να κάνουν, γιατί η προηγούμενη εκπαίδευσή τους για ώρα πολέμου ήταν μακρόχρονη και συνεχής. Στους λιγοστούς φοιτητές που είχαν μείνει εθελοντικά στο νοσοκομείο – όλοι από Αφροασιατικές χώρες και την Κύπρο καθώς και Άραβες του Ισραήλ – ανατέθηκαν βοηθητικά καθήκοντα.
Οι κύπριοι φοιτητές που βρέθηκαν στα σπίτια τους, έτρεξαν στα υπόγεια καταφύγια των πολυκατοικιών τους ή της γειτονιάς τους. Εκεί ο υπεύθυνος του καταφυγίου, – συνήθως ηλικιωμένος και βετεράνος προηγούμενων πολέμων- έδινε τις οδηγίες στα γυναικόπαιδα και ανάθετε καθήκοντα. Με το τρανζίστορ στο χέρι ενημερωνόταν συνεχώς για τις στρατιωτικές εξελίξεις και ενημέρωνε τους συγκάτοικους του.
Τους προηγούμενους δυό μήνες είχε αρχίσει, σιγά σιγά, ο κόσμος να προετοιμάζεται για πόλεμο, αφού οι απειλές από τα γύρω αραβικά κράτη γίνονταν όλο ένα και πιο έντονες και σκληρές. Αποκορύφωμα των εξελίξεων ήταν η αποχώρηση των στρατευμάτων του ΟΗΕ – μετά από απαίτηση του Προέδρου Νάσσερ- από το Sharm El-Sheikh, ανοίγοντας έτσι, το δρόμο για τη μεγάλη εξόρμηση κατά του Ισραήλ.
Άκουγαν και παρακολουθούσαν με αγωνία οι δικοί μας στην Κύπρο τους αραβικούς ραδιοσταθμούς να προειδοποιούν ότι ‘θα ρίξουν τους εβραίους στη θάλασσα’ και ΄να καλούν τους ξένους να εγκαταλείψουν το Ισραήλ για να σωθούν’. Οι προτροπές, – με αυτές των Ηνωμένων Εθνών – να επιστρέψουμε οι φοιτητές στην Κύπρο, ‘οσο είναι καιρός’ δεν μας έπειθαν! Ούτε η τηλεφωνική επικοινωνία που είχε μαζί μας ο κ .Ρένος Σολομίδης, τότε υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Μακαρίου ήταν αρκετή για να πειστούμε να φύγουμε. Από τη μια η νεανική ανεμελιά και καπατσοσύνη, αλλά και η συνειδησιακή ταύτισή μας με τους φίλους, συμφοιτητές, γείτονες, καθηγητές μας και τον απλό κόσμο δεν μας επέτρεπαν να ‘αποδράσουμε’! Ήταν φυσικά και το αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης που νοιώθαμε στις ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ.
Οι τακτικές ασκήσεις ετοιμότητας, που γίνονταν στα νοσοκομεία μας, οι συχνές απουσίες συμφοιτητών και καθηγητών μας για πολυήμερες στρατιωτικές ασκήσεις, τα καταφύγια παντού σε κάθε σπίτι, μάς εντυπωσίαζαν. Οι συμφοιτητές και συμφοιτήτριες μας – όλοι είχαν ήδη υπηρετήσει τρία και δύο χρόνια στο στρατό αντίστοιχα – ήταν πιο ώριμοι από μας, που είχαμε ‘πάρει αναστολή για σπουδές’ ! Οι περισσότεροι ήταν αξιωματικοί στο στρατό, στο ναυτικό ή στην αεροπορία.
Οι αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ είχαν αρχίσει νωρίς, με το πρώτο φως της ημέρας, στις 5 Ιουνίου 1967. Σε λίγες ώρες είχαν εξουδετερωθεί οι αεροπορίες της Αιγύπτου και Συρίας στο έδαφος κρίνοντας ουσιαστικά την έκβαση του πολέμου, αφού χωρίς αεροπορική κάλυψη οι στρατιές του Νάσερ, Χουσείν και Άσσαντ υπερφαλαγγίστηκαν εύκολα, με τους ισραηλινούς να φθάνουν σε έξη μέρες, στη Διώρυγα του Σουέζ στην Αίγυπτο, και να καταλαμβάνουν ολόκληρη τη δυτική όχθη του Ιορδάνη ποταμού από την Ιορδανία, καθώς και τα υψώματα Γκολάν στη Συρία. Μάθαμε ότι την πιο σθεναρή αντίσταση συνάντησε ο στρατός του Ισραήλ από τον Ιορδανικό στρατό του βασιλιά Χουσείν στις μάχες για την Ιερουσαλήμ.
Ως τότε, το 1967, η Ιερουσαλήμ ήταν μοιρασμένη σε ανατολική – υπό την κατοχή της Ιορδανίας – και ανατολική, ως πρωτεύουσα του Ισραήλ. Το πέρασμα μεταξύ των δύο τομέων της πόλης ήταν γνωστό ως Mandelbaum Gate.
Παρά τις συνεχείς εχθροπραξίες και με τις συχνές διεισδύσεις των μαχητών fedayeen από τις γειτονικές αραβικές χώρες που μάχονταν εναντίον της ύπαρξης του κράτους του Ισραήλ, η ζωή μας στη πόλη της Ιερουσαλήμ κυλούσε ήρεμα. Η Ιερουσαλήμ, τότε ήταν μικρή πόλη, πανεπιστημιούπολη, αλλά και έδρα της κυβέρνησης και της Knesset. Kάθε Χριστούγεννα και Πάσχα περνούσαμε οι Κύπριοι – με ειδική άδεια- τη Mandelbaum Gate για να πάμε να προσκυνήσουμε στη Βηθλεέμ και στο Ναό της Αναστασέως αντίστοιχα.
Στα πλάισια της εκπαίδευσής μας είχαμε εργαστεί σε νοσοκομεία της περιφέρειας, κοντά στα σύνορα της Συρίας και Ιορδανίας ή της Αιγύπτου στη Γάζα. Προσωπικά εργάστηκα για ένα μήνα στο Νοσοκομείο Poriya, κοντά στην Τιβεριάδα, όπου είχα τη μοναδική ευκαιρία να δω από κοντά τον Moshe Dayan, τον ‘θρυλικό’ μονόφθαλμο υπουργό Άμυνας τότε. Ήταν γύρω στα μεσάνυχτα , όταν ήχησε συναγερμός στο νοσοκομείο και αμέσως μετά έφθασε στρατιωτικό ελικόπτερο, από το οποίο κατέβηκε ο Dayan. Τον παράλαβε ένα τζιπ και εξαφανίστηκε μέσα στη νύκτα. Το νοσοκομείο παρέμεινε σε αυξημένη επιφυλακή καθ’ όλη τη διάρκεια της νύκτας. Τα πρωί πληροφορηθήκαμε ότι το βράδυ είχε διενεργηθεί – εκεί κοντά μας – επιτυχημένη επιδρομή ισραηλινών κομμάντος σε συριακό έδαφος.
Τον Μα΄ι΄ο του 1967- ένα μήνα πριν την έναρξη του ‘Πόλεμου των έξη ημερών’ – είχα τοποθετηθεί στο Νοσοκομείο του Άσκελον, κοντά στα σύνορα με τη Γαζα- στο ίδιο νοσοκομείο που ακούσαμε τις προηγούμενες μέρες ότι κτυπήθηκε από ροκέτες της Χαμάς στον σημερινό πόλεμο!. Εκεί έζησα όλη την αύρα της προετοιμασίας ενός πολέμου- τόσο εντός όσο και εκτός του νοσοκομείου. Καθημερινά συσκέψεις στρατιωτικών με τη διεύθυνση και το προσωπικό του νοσοκομείου. Ασκήσεις ετοιμότητας με τη συμμετοχή και των…ασθενών! Αλλαγές στη διαρρύθμηση των θαλάμων. Νέοι θάλαμοι για επείγοντα περιστατικά. Τα χειρουργεία προστατευμένα από παντού. Μαθητές να καλύπτουν τα τζάμια για συσκότιση τη νύκτα.
Στην πόλη παντού στρατός – άνδρες και γυναίκες ντυμένοι στο χακί- να ασχολούνται, να καθοδηγούν, όλοι σαν μια καλοκουρδισμένη μηχανή. Όλοι ήρεμα και συγκεντρωμένοι στο στόχο τους, Οι μαθητές του λυκείου αντικαθιστούσαν τους ταχυδρόμους, οι οποίοι είχαν ήδη καταταγεί ως έφεδροι. Τα λεωφορεία οδηγούσαν ηλικιωμένες γυναίκες… Από τον κεντρικό δρόμο τα τεθωρακισμένα και κάθε λογής στρατιωτικά αυτοκίνητα και οπλισμός κατευθύνονταν νότια, προς την έρημο της Νεγκέβ, στα σύνορα με την Αίγυπτο. Συμπληρώνοντας την περίοδο εκπαίδευσης μου στο ακριτικό Άσκελον επέστρεψα στην Ιερουσαλήμ βέβαιος για τη θετική – για το Ισραήλ -έκβαση του πολέμου. Τέτοιος λαός δεν μπορούσε να νικηθεί!
Έκτοτε, το Ισραήλ συνεχίζει να απειλείται και να πολεμά. Ως τώρα, τα κατάφερε με τους στρατούς της Αιγύπτου, της Ιορδανίας, του Ιράκ, και της Συρίας. Σήμερα, οι στρατοί των γειτονικών αραβικών κρατών δεν πολεμούν πια το Ισραήλ. Αίγυπτος και Ιορδανία έχουν ήδη αναγνωρίσει την ύπαρξή του. Τρομοκρατικές οργανώσεις, όμως, όπως η Χαμάς και η Χεσμπολάχ , εξοπλίζονται και ελέγχονται πλήρως από το Ιράν και τη Τουρκία, έχουν καταστεί όργανα τουςήγια τις επεκτατικές επιδιώξεις τους στην περιοχή μας.
Ο παλαιστινιακός λαός αξίζει μια καλύτερη τύχη απ αυτή που οι άραβες ηγέτες εξ αρχής επέλεξαν γι αυτούς. Απέρριψαν τη δημιουργία δύο κρατών – όταν το 1948 τα Ηνωμένα Έθνη ψήφισαν για την ίδρυση του Κράτους του Ισραήλ, δίπλα από ένα Παλαιστινιακό Κράτος – και επέλεξαν τον πόλεμο. Ακολούθησε η ήττα των αραβικών στρατών και η δημιουργία του ‘Παλαιστινιακού και προσφυγικού προβλήματος’, το οποίο έκτοτε ταλανίζει την περιοχή με συνεχείς πολέμους. Μετά τον Πόλεμο του Yom Kippur το 1973, η Αίγυπτος και η Ιορδανία, οι οποίες και συνορεύουν με το Ισραήλ, αναγνώρισαν την ύπαρξη του Ισραήλ. Έκτοτε, ακολούθησαν και άλλες αραβικές χώρες του Κόλπου και τελευταία, ακόμα και το Μαρόκο.
Σήμερα, το Ισραήλ δεν αντιμετωπίζει τους στρατούς των γειτονικών του χωρών, αλλά τις τρομοκρατικές οργανώσεις, οι οποίες εξοπλίζονται και χρηματοδοτούνται από χώρες μακριά από την Παλαιστίνη, όπως το Ιράν και η Τουρκία. Αυτές οι χώρες, εκμεταλλευόμενες το όραμα και το πάθος των Παλαιστινίων για τη δημιουργία του δικού τους κράτους, τούς χρησιμοποιούν για τις δικές τους στρατηγικές και θρησκευτικές επιδιώξεις στην περιοχή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η τελική λύση θα πρέπει να είναι η δημιουργία και Παλαιστινιακού κράτους, δίπλα στο Ισραήλ. Αυτό όμως είναι ανέφικτο, όσο οι τρομοκρατικές αυτές οργανώσεις θέτουν ως όρο, να προηγηθεί πρώτα η διάλυση- εξαφάνιση του Ισραήλ!
*Καρδιολόγος
