Άρθρο στη ψηφιακή, συλλεκτική έκδοση του Φιλελευθέρου «Η ΚΥΠΡΟΣ ΤΟ 2024! ΕΤΟΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ» που διατίθεται δωρεάν μέσω του philenews.com
Καθώς οι γεωπολιτικές εξελίξεις και η παγκόσμια οικονομία μπαίνουν στο τέλος της δεκαπενταετίας με την οποία άρχισε η ανακατανομή πλούτου, κεφαλαίου, εισοδήματος και ισχύος, το 2024 φαντάζει ως ένα έτος κατά το οποίο θα δούμε μεγάλη πυκνότητα σημαντικών εξελίξεων.
Τόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία, όσο και ο πόλεμος στη Γάζα, πολύ πιθανό να φτάσουν σε ένα σημείο ωρίμανσης. Την ίδια ώρα, αναμένονται σημαντικές πολιτικές εξελίξεις σε κράτη-κλειδιά για την παγκόσμια οικονομία, όπως είναι οι ΗΠΑ, η Ινδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ταιβάν. Λιγότερες εκπλήξεις αναμένονται σε Ιράν, Ουκρανία και Ρωσία, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως η εκλογική διαδικασία δεν θα προκαλέσει εσωτερικές τριβές, ιδίως στις πρώτες δύο χώρες.
Η παγκόσμια οικονομία θα βιώσει επίσης την ωρίμανση της διαδικασίας ανακατανομής κεφαλαίου και ισχύος σε περιοχές όπως είναι η Λατινική Αμερική, ενώ οι εντάσεις στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας δεν αποκλείεται να φτάσουν επίσης σε σημείο καμπής, με νέες πιέσεις στο ήδη πιεσμένο εμπόριο όπου αυξάνονται τα ασφάλιστρα και οι κίνδυνοι λόγω αναταραχών, δυσκολιών στην αλυσίδα τροφοδοσίας και πειρατείας.
Μια χρονιά κατά την οποία αναμένουν οι επενδυτές σημαντική μείωση του πληθωρισμού, μικρή υποχώρηση των επιτοκίων και αναιμική ανάπτυξη των οικονομιών, η διαδικασία εισαγωγής νέων τεχνολογιών μπορεί να φέρει νέα δεδομένα τα οποία σήμερα δεν μπορούν καν να προβλεφθούν, με προεκτάσεις τόσο στην παραγωγή και κατανάλωση, όσο και στην αγορά εργασίας.
Κάτω από συνθήκες τόσο υψηλής αβεβαιότητας, κάτω από την πίεση της ωρίμανσης πολιτικών, γεωπολιτικών, τεχνολογικών και οικονομικών εξελίξεων, η κυπριακή οικονομία θα κληθεί να ανταποκριθεί με δικές της αλλαγές και προσαρμογές.
Η εικόνα για την Κύπρο, νοουμένου ότι δεν θα υπάρξουν νέες γεωπολιτικές εξελίξεις, είναι μια εικόνα ομαλοποίησης του πληθωρισμού, σε συνδυασμό με επιτόκια τα οποία υποχωρούν πολύ αργά. Η ανάπτυξη αναμένεται πως θα παραμείνει ικανοποιητική, κάτω από τις περιστάσεις, και η ανεργία δεν φαντάζει ως σοβαρή απειλή.
Την ίδια ώρα, η Κύπρος μπαίνει στο 2024 με δημόσια οικονομικά τα οποία είναι υγιή στο βραχύ διάστημα και με υψηλή προοπτική για μείωση του χρέους παρά την ομαλοποίηση που αναμένεται στα κρατικά έσοδα. Ωστόσο, το 2024 θα πρέπει να είναι το έτος κατά το οποίο η χώρα μας κοιτάζει, για πρώτη φορά, τις ανισορροπίες που σοβούν και οι οποίες προκαλούν εύλογη ανησυχία για τα χρόνια που θα ακολουθήσουν.
Σε αυτές περιλαμβάνονται τα προφανή προβλήματα της ψηφιακής και της πράσινης μετάβασης. Η μεν ψηφιακή μετάβαση έχει προχωρήσει, με σημαντικές εξελίξεις. Δεν έχει όμως σημειωθεί αξιόλογη πρόοδος στην ψηφιοποίηση και την γενικότερη μεταρρύθμιση της ίδιας της κρατικής μηχανής, η οποία πάσχει από σοβαρές ανεπάρκειες στην παραγωγικότητα της.
Έτσι, σε συνδυασμό και με την γενικότερη απουσία πραγματικής μεταρρύθμισης στην κρατική μηχανή, οι ανελαστικές δαπάνες της Δημοκρατίας απορροφούν ένα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό των κρατικών δαπανών και αθροιστικά στερούν από την Εκτελεστική Εξουσία την ευχέρεια να ασκήσει πολιτική. Ήδη, οι ανελαστικές δαπάνες απορροφούν το 30% του ΑΕΠ της χώρας και το 70% των εσόδων της κυβέρνησης. Η αύξησή τους δεν μπορεί να συνεχιστεί, ιδίως σε περίπτωση που δεν θα αυξηθεί και η παραγωγικότητα της κρατικής μηχανής. Αυτή πρέπει να είναι κεντρική ατζέντα για το 2024.
Πέρα από την μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας, εκκρεμεί επίσης η πράσινη μετάβαση, η οποία θα απαιτήσει σημαντικές επενδύσεις, ιδίως στην ενέργεια. Η αναζήτηση εύκολων, μεγαλεπήβολών λύσεων, σε συνδυασμό με διαρθρωτικές στρεβλώσεις και επιχειρησιακή αδράνεια στην βελτίωση της παραγωγής και διανομής ενέργειας, έχουν οδηγήσει σε σημαντικές ελλείψεις. Είναι όμως πλέον σαφές πως δεν μπορεί να αναβληθεί άλλο η εν λόγω δαπάνη.
Την ίδια ώρα, η αντιμετώπιση των φυσικών κινδύνων που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή θα πρέπει να αποτελέσει σημαντικό θέμα προβληματισμού, με τις πρώτες απτές αποφάσεις να λαμβάνονται εντός του 2024. Αυτές πρέπει να αφορούν στη σημαντική, όπως αναμένεται, αύξηση της ζήτησης για ηλεκτρισμό, κυρίως από επιχειρήσεις όλων των μεγεθών, στον αυξημένο κίνδυνο πλημμυρών για τις οποίες απαιτείται νέα υποδομή αλλά και στην πλήρη μετατόπιση της αγροτικής παραγωγής.
Το 2024 μπορεί να είναι έτος μεταστροφής για την κυπριακή οικονομία, καθώς περίσταση του 2024 -άμεση άνεση με μεσοπρόθεσμους κινδύνους- δημιουργεί τις εξαιρετικές συνθήκες για λήψη σημαντικών διαρθρωτικών αποφάσεων. Ακόμα περισσότερο από το 2023, το 2024 θα είναι ένα έτος, είτε μεταρρύθμισης, είτε αποτυχίας, τόσο για την Εκτελεστική, όσο και για την Νομοθετική Εξουσία.
Πρόεδρος Δημοσιονομικού Συμβουλίου
