Μαύροι, άσχημοι, με κόκκινα μάτια και τριχωτό σώμα. Δαιμόνια, σκανδαλιάρικα πνεύματα που σουλατσάρουν στον κόσμο των ζωντανών κατά το Δωδεκαήμερο, από την ημέρα των Χριστουγέννων μέχρι τα Θεοφάνια. Το καθένα από αυτά τα ενοχλητικά πλάσματα έχει ένα ελάττωμα που το καθιστά ξεχωριστό. Πιθανόν να είναι κουτσοί, στραβοί, με ένα μάτι, ένα πόδι ή πλατιά πόδια. Κάπως έτσι η λαϊκή φαντασία φρόντισε να σκιαγραφήσει τους καλικάντζαρους (στα κυπριακά σκαλαπούνταρους).
Υπάρχει διάσταση απόψεων αναφορικά με την καταγωγή των καλικαντζάρων. Ορισμένοι λαογράφοι υποστηρίζουν πως ο λαός δαιμονοποίησε τους μεταμφιεσμένους που τριγύριζαν τις ημέρες των Καλάντων καθώς πολλοί εξ αυτών ήταν ενοχλητικοί. Άλλοι, υποστηρίζουν πως προέρχονται από την Ελληνική μυθολογία και είναι η μοντέρνα μορφή των αρχαίων Κήρων, υποχθόνιων πνευμάτων που σχετίζονταν με το θάνατο και την εκδίκηση.
Στόχος των Καλικάντζαρων είναι να ταράξουν την ησυχία των ανθρώπων, κάνοντας όσες περισσότερες σκανταλιές μπορούν εντός του δωδεκαημέρου.
Ωστόσο, έστω και εάν οι Καλικάντζαροι χαρακτηρίζονται ως όντα ανεξέλεγκτα, ύπουλα και βλαπτικά, μπορούν να δαμαστούν. Σύμφωνα με την παράδοση όποιος άνθρωπος κατορθώσει να δέσει στο πόδι ενός Καλικάντζαρου μια κόκκινη κλωστή, ο συγκεκριμένος Καλικάντζαρος γίνεται πιστός του υπηρέτης.
Αντιπαραβάλλοντας τη λαϊκή παράδοση, με την Κυπριακή πολιτική πραγματικότητα, καθίσταται αναγκαία η αναφορά, στους δικούς μας, ημεδαπούς καλικάντζαρους. Τους γνωστούς σε όλους μας ως σκαλαπούνταρους ή κακούταρους για τις περιοχές Μαραθάσας και Καρπασίας.
Όπως οι Καλικάντζαροι, έτσι και αυτοί, παρά την κακοφημία που τους συνοδεύει, συχνά θεωρούνται περισσότερο αστείοι παρά απειλητικοί, καθότι, σε πολλές από τις ιστορίες που αναφέρονται σε αυτούς προσδίδετε χιουμοριστικός χαρακτήρας.
Μερικές από τις σημαντικότερες διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ του κυπριακού γένους των σκαλαπούνταρων και των παραδοσιακών καλικάντζαρων και οποίες διαφορές τους καθιστούν ξεχωριστούς, είναι ο πολιτικοποιημένος τους χαρακτήρας και το ακριβό τους ντύσιμο.
Έστω και αν κατά βάση οι Καλικάντζαροι δρουν 12 ημέρες τον χρόνο, στην Κύπρο, οι σκαλαπούνταροι δρουν ολόχρονα, συχνά έχοντας πλάνο πενταετίας.
Οι παραδοσιακοί καλικάντζαροι ζουν κάτω από τη γη, στο σκοτάδι. Οι πολιτικοί σκαλαπούνταροι της βασανισμένης ετούτης νήσου, φαίνεται να έχουν μια ιδιαίτερη προτίμηση σε κλειστά γραφεία, πολυτελείς επαύλεις, πεντάστερα ξενοδοχεία και “offshore” παραδεισένια νησιά.
Παρά ωστόσο τις όποιες διαφορές προαναφέρθηκαν, στόχος και των δύο παραμένει πάντα ο ίδιος, με τις απαιτούμενες φυσικά διαφοροποιήσεις, αναλόγως περίπτωσης.
Όπως οι καλικάντζαροι προσπαθούν να κόψουν το “Δέντρο του Κόσμου”, έτσι και οι πολιτικοί σκαλαπούνταροι, άοκνα, κόβουν το “Δέντρο του Κράτους Δικαίου και Πρόνοιας”, πετσοκόβοντας και εν τέλει κατακρεουργώντας τους θεσμούς και την αξιοπιστία των πολιτών προς το Κράτος.
Και, όπως οι καλικάντζαροι αφήνουν το έργο τους μισό, έτσι και οι πολιτικοί, ανά τακτά διαστήματα, υπόσχονται έργα που είτε δεν ολοκληρώνονται ποτέ, είτε καταρρέουν με την πρώτη ευκαιρία (κάτι σαν δημόσια έργα στην Κύπρο, αν με πιάνεις…).
Ωστόσο, μόλις οι ηλιαχτίδες του ανατέλλοντος φωτός της διαφάνειας εξεύρουν τη πρώτη χαραμάδα και ξεκινήσουν να λάμπουν, φωτίζοντας το σκοτεινό δωμάτιο πίσω απ’ τα ερμητικά κλειστά παραθυρόφυλλα, εξαφανίζονται κι αυτοί σαν τους καλικάντζαρους που αποχωρούν από την επιφάνεια, στα έγκατα της Γης.
Δικηγόρος – Νομικός Σύμβουλος
