Κρανίου τόπος. Στάχτες και αποκαΐδια. Η κατερείπωση μιας ολόκληρης ζωής, που παραδόθηκε στη λαίλαπα των φλογών. Απελπισία. Οργή. Θυμός. Στων καμένων χωριών της Λεμεσού, την ολόμαυρη ράχη, κάλπασε ακόμα μια φορά και όχι για πρώτη φορά, η κυβερνητική ανευθυνότητα, η ανοργανωσιά, η ανικανότητα υπηρεσιών και υπευθύνων, η έλλειψη συντονισμού την κρίσιμη ώρα.
Μια πυρκαγιά που ξέσπασε στο χωριό Μαλιά, επεκτάθηκε και κατέκαψε σαρώνοντας κυριολεκτικά ολόκληρα χωριά, τα κρασοχώρια μας. Χάθηκαν δάση, πανέμορφες κοιλάδες, δρυμοί, αμπέλια, περιβόλια, ποταμάκια και ρυάκια, η πανίδα και η χλωρίδα της περιοχής. Μια τρομακτική σιωπή τάφου και οσμή θανάτου κυριαρχεί στις καμένες βουνοπλαγιές και στα χωριά που έγιναν στάχτη.
Κάποιοι ευθύνονται για το νέο έγκλημα σε βάρος του τόπου, του περιβάλλοντος, της περιουσίας αλλά και για τον φρικτό θάνατο δύο ηλικιωμένων, που δεν πρόλαβαν να σωθούν. Σε διάγγελμά του, ο Κύπριος Πρόεδρος παραδέχτηκε ότι «απαιτείται βελτίωση αδυναμιών του συστήματος και των σχετικών μηχανισμών για να μπορούμε ν’ ανταποκρινόμαστε σε τέτοια κρίσιμα περιστατικά. Άρα, πρέπει να δούμε τι δεν λειτούργησε, γιατί δεν λειτούργησε και να γίνουν οι όποιες αναγκαίες διορθωτικές κινήσεις. Ως Πολιτεία, οφείλουμε να εντοπίσουμε όλα τα κενά, παραλείψεις και ν’ αναγνωρίσουμε ότι, σε μια κρίσιμη στιγμή όπως αυτή, δεν ανταποκριθήκαμε όπως έπρεπε. Εκ μέρους της Πολιτείας απολογούμαι».
Ο Ν. Χριστοδουλίδης εξήγγειλε 12 μέτρα για τους πυρόπληκτους. Μένει να φανεί πότε και πώς θα υλοποιηθούν, διότι όλοι γνωρίζουμε πόσο αναποτελεσματικό, ανίκανο και βραδυκίνητο είναι το κυπριακό κράτος. Στο μεταξύ, καμία έρευνα από ανεξάρτητη Ερευνητική Επιτροπή και καμία υποβολή παραίτησης.
Βέβαια, είδαμε και σε άλλες καταστροφές ότι σοβαρά πορίσματα και εκθέσεις Επιτροπών πετάχτηκαν στον κάλαθο και καθυβρίστηκαν από εκείνους που όφειλαν να συμμορφωθούν. Να πούμε, λοιπόν, τα πράγματα με τ’ όνομά τους. Πρώτος υπεύθυνος, ο πρώην Πρόεδρος, Γ. Βασιλείου.
Όταν εξελέγη στην προεδρία, και στο πλαίσιο της ενταξιακής πορείας της Κύπρου στην ΕΕ, αποφάσισε ότι οι πολυχιλιόχρονοι κυπριακοί αμπελώνες έπρεπε να ξεριζωθούν και να φυτευτούν ξένες, γαλλικές ποικιλίες για παραγωγή κρασιών ποιότητας. Ο Βασιλείου νόμισε ότι το κυπριακό cabernet sauvignon ή το merlot ή ακόμα το shiraz θα μπορούσαν να συναγωνιστούν τα αντίστοιχα γαλλικά ή και ιταλικά. Ολόκληροι αμπελώνες ξεριζώθηκαν, φυτεύτηκαν ελάχιστοι με ξένες ποικιλίες, αλλά…
Στη θέση τους βλάστησαν άγρια χόρτα, χαμηλή βλάστηση, θάμνοι, πρώτη και καλύτερη εύφλεκτη καύσιμη ύλη. Οι αμπελουργοί ήταν οι πρώτοι αντίπαλοι της φωτιάς. Γιατί δεν υπήρχαν πυρκαγιές όταν τα βουνά και τα ημιορεινά ήταν καλυμμένα με αμπέλια; Διότι το αμπέλι είναι φυσικό ανάχωμα στην πυρκαγιά και λειτουργεί ως αντιπυρική ζώνη.
Το ξερίζωμα των αμπελιών οδήγησε και στο ξερίζωμα των κατοίκων από τη γη και τη μετατροπή τους σε… «γκαρσόνια» σε ξενοδοχεία και σε ταβέρνες στις πόλεις. Όπως έλεγε με πίκρα ένας κοινοτάρχης καμένου χωριού: «Οι τότε κρατούντες έδωσαν σημασία στον τουρισμό και στις υπηρεσίες και εγκατέλειψαν την ύπαιθρο». Αργότερα, απαγόρευσαν τη βοσκή από κοπάδια, τα οποία έτρωγαν τη χαμηλή χορτολιβαδική βλάστηση, δηλ. την πρώτη καύσιμη ύλη για πυρκαγιές.
Στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές της Κύπρου χτίστηκαν με πέτρα δόμες που άλλοτε ήταν καλυμμένες με αμπέλια και σήμερα γεμάτες με θάμνους, αγριόχορτα. Τραγική εικόνα εγκατάλειψης… Τα τελευταία χρόνια, νέοι αμπελουργοί και οινοποιοί έδωσαν μιαν ανάσα ζωής, που κάηκε και αυτή από την πρόσφατη πύρινη καταστροφή.
Κατά καιρούς, αγροτικές οργανώσεις έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου για την απερήμωση της υπαίθρου και ειδικά τους φοβερούς κινδύνους για τα ημιορεινά και τα ορεινά. Διαδοχικές κυβερνήσεις κλήθηκαν να δώσουν κίνητρα, να αξιοποιήσουν κοινοτικά κονδύλια, να ενθαρρύνουν νέους να παραμείνουν στα χωριά τους και ν’ ασχοληθούν είτε με την αμπελουργία είτε με τοπικές βιοτεχνίες.
Φωνή βοώντος… Πέρα από κάποιες εποχικές αποφάσεις, δεν μεθοδεύτηκε ένα μακράς πνοής σχέδιο για ανασυγκρότηση και δημογραφική αναζωογόνηση των ορεινών κοινοτήτων. Έναν χρόνο πριν από την καταστροφική πυρκαγιά που ξέσπασε στον Αρακαπά και επεκτάθηκε σε κοινότητες της Λάρνακας, υπάλληλοι του Τμήματος Δασών προειδοποίησαν, με επιστολή, τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Ν. Αναστασιάδη, για τους κινδύνους που απειλούσαν τα δάση, το περιβάλλον και τους ανθρώπους.
Ουδεμία ανταπόκριση υπήρξε. Ανάλογη στάση είχε τηρήσει και ο τότε Υπουργός Περιβάλλοντος. Η πρόσφατη πυρκαγιά, με καμένη έκταση 120 τ. χλμ., είναι η χειρότερη μετά από εκείνην που ξέσπασε στην περιοχή Λεύκας, το 1974, και κατέκαψε 216 τ. χλμ. Την τελευταία 10ετία είχαμε την πυρκαγιά στη Σολιά, που έκαψε 18,5 τ. χλμ. μιας πανέμορφης περιοχής, και το 2021 την πυρκαγιά στον Αρακαπά, που έκαψε έκταση 52 τ. χλμ.
Σε διάστημα 10 χρόνων χάσαμε σχεδόν 200 τ. χλμ. από δάση, περιβόλια, φυτείες, βιοτεχνίες, σπίτια, ζώα, προπάντων ανθρώπινες ζωές. Πρόσφατα διατυπώθηκαν ισχυρισμοί για σχέδιο εμπρηστών να κάψουν ό,τι έχει απομείνει. Κάθε πολίτης τρομάζει και μόνο στην πιθανότητα να πάρει φωτιά το πανέμορφο δάσος του Τροόδους με τις δεκάδες μοναδικά χωριά του.
Οι πυρκαγιές οφείλονται κατά 95% και πλέον στον ανθρώπινο παράγοντα: Από καψάλισμα, εργαλεία, εργασίες, από σύρματα της ΑΗΚ, ακόμα και από πυρομανείς ή άλλους εγκληματίες. Η τελευταία φονική πυρκαγιά φαίνεται πως είναι έργο εμπρηστών.
Νόμοι υπάρχουν, αλλά… δεν εφαρμόζονται από εκείνους που είναι εντεταλμένοι και ακριβοπληρωμένοι να τους επιβάλουν. Ο Πρόεδρος της Κύπρου προκαλείται: Ποιος θα διερευνήσει τι και γιατί ΔΕΝ λειτούργησε την κρίσιμη ώρα; Γιατί τώρα αυτή η ανίκανη, ανεπρόκοπη, δυσλειτουργική, γραφειοκρατική, δηλ. ανάξια Πολιτεία ΘΑ αναζητήσει κενά και παραλείψεις;
Γιατί παρατηρείται ακόμα αυτός ο ολέθριος διαχωρισμός υπηρεσιών, που μάχονται τον ίδιο εχθρό; Γιατί δεν δημιουργείται ΜΙΑ υπηρεσία πολιτικής προστασίας και να συμμαζέψει όλες τις συναρμόδιες υπηρεσίες υπό έναν φορέα και υπό έναν υπεύθυνο; Απορούμε: Αυτοί που κατ’ ισχυρισμόν απέτυχαν ν’ αντιμετωπίσουν τη φωτιά, θα εκδώσουν πόρισμα για την ανεπάρκειά τους;
Στις 3/6/2025, ο Κυβ. Εκπρόσωπος κόμπαζε: «Η φετινή αντιπυρική περίοδος βρίσκει την Κυπριακή Δημοκρατία περισσότερο προετοιμασμένη και ενισχυμένη από ποτέ. Το κράτος διαθέτει πλέον: – Τον μεγαλύτερο αριθμό δασοπυροσβεστών που υπήρξε ποτέ. – Τον πιο ισχυρό στόλο επίγειων μέσων δασοπυρόσβεσης. – Τον πληρέστερο και πολυπληθέστερο στόλο εναέριων μέσων στην Ιστορία του κράτους πολύ νωρίτερα από άλλες χρονιές». Η πυρκαγιά κατέκαψε και έκανε στάχτη και αποκαΐδια την κυβερνητική αλαζονεία, υπεροψία και μέθη.
