Θα ήταν παράλειψη αυτή η στήλη η οποία αναφέρεται στην οικοδομική βιομηχανία/ακίνητα για πέραν των 40 ετών, να μην αναφερθεί στον αξιόλογο εκείνο developer που άφησε εποχή στην βιομηχανία και που μας άφησε πριν λίγες ημέρες.
Με την επιστροφή μου στην Κύπρο από το Η.Β. και αναζητώντας εργασία (έτος 1972) συνάντησα τον Μιχαλάκη Λεπτό και συζητήσαμε το θέμα πιθανής εργοδότησης μου. Ξεναγήθηκα στα έργα του της εποχής στην Κερύνεια και με είχε εντυπωσιάσει το μέγεθος της δραστηριότητας του στον τομέα, ιδιαίτερα στην πρωτοπόρα αρχιτεκτονική που στόχευε κυρίως σε Βρετανούς αγοραστές για κατοικίες εξοχής/αφυπηρέτησης. Θυμάμαι την περιήγηση στο έργο Καμάρες (Κερύνεια) που είχε κάνει χρήση ψαθαριών στα ταβάνια και όπου μου υπέδειξε ότι έκανε λάθος σε αυτό το στοιχείο, διότι μέσα στα καλάμια των ψαθαριών αναπτύσσονται κουνούπια και μύγες και θα έπρεπε η χρήση των ψαθαριών να αποφεύγεται σε εσωτερικούς χώρους.
Μετά την εισβολή και για ένα διάστημα αφού δραστηριοποιήθηκε στις Αραβικές χώρες (όπως και οι πλείστοι Κύπριο της εποχής), επέστρεψε στην Κύπρο με το πρώτο του έργο κλίμακας να είναι το Kamares Village στην περιοχή Αγίου Νεοφύτου (Πάφος). Τότε ήμουν ο εκτιμητής της Arab Bank και επέβλεπα σε τακτά χρονικά διαστήματα την εξέλιξη του έργου εκ μέρους της τράπεζας. Η πρώτη μου εντύπωση ήταν πως αυτή η απότομη σε τοπογραφία περιοχή, που ήταν γεμάτη φίδια, πως θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε ένα αξιόλογο έργο διεθνούς εμβέλειας – και όμως αποδείχθηκα λανθασμένος από το αποτέλεσμα, ενώ είναι ένα βραβευμένο έργο, όχι μόνο από πλευράς ανάπτυξης σε οικοδομές, αλλά και από πλευράς δημιουργίας χώρων πρασίνου (τώρα αναγκάστηκα όχι τότε) και μάλιστα με την κατασκευή κοινού κέντρου για τους κατοίκους, την ύπαρξη υπηρεσίας συντήρησης κλπ που και αυτά αποτελούν τώρα ρουτίνα στην ύπαρξη τέτοιων υπηρεσιών, τότε δεν το λαμβάναμε υπόψη ιδιαίτερα. Αυτή ήταν η αρχή και μετά ακολούθησαν πολυάριθμα άλλα έργα στην Πάφο, στοχεύοντας πλέον εκτός από το αρχικό έργο του Αγίου Νεοφύτου, στην Κάτω Πάφο και στο παραλιακό μέτωπο (και ποιο πρόσφατα σε έργα της Λεμεσού).
Πέτυχε με το επιχειρηματικό του δαιμόνιο, αλλά πάντοτε μας έκανε εντύπωση η χρήση της Κυπριακής αρχιτεκτονικής και της τοπικής πέτρας, ενώ είχε αγοράσει κατά δεκάδες πελεκητές πέτρες της Πάφου, πιθάρια και άλλα παρόμοια αντικείμενα και που έκανε χρήση για τα έργα του. Μάλιστα κατά την ανέγερση της δική μου κατοικίας στα Λατσιά το έτος 1980, αγόρασα αρκετή πέτρα που με δυσκολία μου παραχώρησε (2 φορτηγά αυτοκίνητα). Μου υπέδειξε ότι θα πρέπει να προσέχουμε στην αγορά πιθαριών να έχουν ημερομηνία κατασκευής και τυχόν διακοσμητικά στοιχεία διότι αυτά έχουν ιδιαίτερη αξία. Σοφή συμβουλή διότι τότε ένα μεγάλο Κυπριακό πιθάρι χωρίς ημερομηνία κλπ πωλείτο προς £100/ένα, ενώ ένα που είχε αυτά τα δεδομένα ήταν £250/ένα, ήταν δε πολέμιος στην χρήση των πιθαριών αυτών για διάφορους εμπορικούς σκοπούς (μπογιάτισμα και εγγραφή ονομασίας κλπ από πάνω – ίδε τι υπάρχει και σήμερα από άσχετους στην χρήση και του αρχαίου αυτού αντικειμένου.
Η επιχειρηματική δράση του κ. Λεπτού δεν ήταν πάντοτε ρόδινη και πέρασε πολλές δυσκολίες (εκτός Κερύνειας) ιδιαίτερα με την κρίση του 2013 του Bail In όπου ζητούσε αναθεώρηση των δανείων του. Σε τυχαία μας συνάντηση στα κεντρικά γραφεία της Τράπεζας Κύπρου μου εξέφρασε τις ανησυχίες του και του υποσχέθηκα όντας σύμβουλος της τράπεζας στα θέματα ακινήτων θα προσπαθούσα να βοηθήσω (και όμως δεν μπόρεσα προς λύπη μου).
Οι σχέσεις μου με τον Μ. Λεπτό δεν ήταν πάντοτε ρόδινες, με τις αντιδράσεις του για τις εκτιμήσεις μου, ιδιαίτερα για σκοπούς τραπεζών και αγοραστών του (που ζητούσαν ανεξάρτητο εκτιμητή).
Στο τέλος όμως δεν μπορεί κάποιος να μην αναγνωρίζει ότι η Πάφος ιδιαίτερα, αλλά και η οικοδομική βιομηχανία γενικά ωφελήθηκε τα μέγιστα από αυτόν τον πρωτοπόρο επιχειρηματία ακινήτων. Ένας ολίγον ιδιόμορφος άνθρωπος που ευτύχησε να έχει δύο ικανά παιδιά (Παντελής και Γιώργος) να τον διαδεχθούν, ως επίσης και μια πολύ χαμηλών τόνων σύζυγο (Κική), διαμένοντας σε ένα συντηρητικό σπίτι στο Kamares, χωρίς φανφάρες και επίδειξη πλούτου.
Ο Μ. Λεπτός κατ’ εμάς είναι ένας από τους developers εκείνους και άφησε το στίγμα του στην ανάπτυξη της οικοδομικής βιομηχανίας στην Κύπρο, όπως οι Λόρδοι για τα Βαρώσια, ο Πιερής (Estates) που ανακάλυψε το παραλιακό μέτωπο της Λεμεσού, τα θέρετρα, τον Αρχάγγελο και τόσα άλλα που ίσως οι νεότεροι του επαγγέλματος τους έχουν ξεχάσει, δυστυχώς. Άλλοι επιχειρηματίες όπως είναι και ο Ε. Λανίτης για το έργο Aphrodite (Golf) και ο πρωτοπόρος Ν. Σιακόλας για το πρώτο εμπορικό κέντρο στην Λευκωσία που ακολούθησαν και άλλοι.
Τελειώνοντας θα ήθελα να υποδείξω ότι θα ήταν λάθος να μην αναφερθώ στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις που είναι δική του δημιουργία, που ενώ είχαμε διαφορές με τον κ. Μ. Λεπτό για διάφορα θέματα, εκείνο το πανεπιστήμιο έβαλε την σφραγίδα του στον τομέα των ακινήτων (και όχι μόνο), ενώ η επέκταση των δραστηριοτήτων του στην Ελλάδα με ανέγερση εξοχικών κατοικιών, είναι ένα πρόσθετο συν στην σταδιοδρομία του.
Ευχόμαστε λοιπόν στους διαδόχους του κάθε επιτυχία και στην συνέχεια του πρωτοπόρου αυτού ανθρώπου του τομέα.
