Η επικείμενη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αγγίζει κάθε σπίτι, κάθε νοικοκυριό, κάθε πολίτη, κάθε επαγγελματικό υποστατικό. Εξ’ αρχής έχω ταχθεί υπέρ της μεταρρύθμισης και ως ένας από τους βασικούς υποστηρικτές της, θεωρώ ότι έχω υποχρέωση να εκφράζω τις σκέψεις και ανησυχίες μου, ως προς την επίτευξη ή όχι του βασικού στόχου της. Ποιος είναι ο στόχος και το στοίχημα της μεταρρύθμισης; Η απάντηση είναι ξεκάθαρη: Η προσφορά ποιοτικότερων υπηρεσιών στους δημότες με πιο χαμηλό τιμολόγιο.
Δυστυχώς, όπως εξελίσσονται τα πράγματα και τα ζούμε έντονα μέσα από το στάδιο των προετοιμασιών λειτουργίας του νέου δημοτικού σχήματος Λευκωσίας, το στοίχημα δεν αναμένω να κερδηθεί. Το συνολικό κόστος για το δημότη δεν πρόκειται να μειωθεί ενώ η παροχή αναβαθμισμένων και πιο ποιοτικών υπηρεσιών στον κόσμο, θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί, λόγω σειράς παραγόντων που θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο (ετήσια κρατική χορηγία, προβληματικό υλικό εξοπλισμού των δήμων, σοβαρότατες και πιεστικές ανάγκες ανανέωσης οχηματικών στόλων, εκσυγχρονισμός υπηρεσιών σκυβάλων με πολύ μεγάλο κόστος, πιεστικές ανάγκες βελτίωσης υποδομών, συντεχνιακές αιτιάσεις, εμπεδωμένες κακές νοοτροπίες, κ.α.). Από το νέο ενοποιημένο δήμο Λευκωσίας έχει υπολογισθεί ότι μόνο για την αγορά 15 καινούριων σκυβαλοφόρων που είναι απολύτως απαραίτητα για την απρόσκοπτη και ποιοτική εξυπηρέτηση των πολιτών, απαιτούνται αμέσως 3 εκατομμύρια ευρώ.
Ο χρόνος φεύγει
Ειδικά, στο μεγάλο σχήμα του νέου μεγάλου δήμου Λευκωσίας των 110 χιλιάδων δημοτών και 689 εργατοϋπαλλήλων, στο μεγάλο δήμο που θα κρίνει εν πολλοίς το συνολικό στοίχημα μεταρρύθμισης, τα πράγματα είναι ανησυχητικά ως προς το οικονομικό. Πληθώρα σοβαρών θεμάτων παραμένουν ακόμη ανοικτά ενώ ο χρόνος φεύγει ταχύτατα. Τα οικονομικά δεδομένα που θα συνοδεύσουν τη συνένωση τεσσάρων μεγάλων αστικών δήμων της πρωτεύουσας (Λευκωσίας, Έγκωμης, Αγλαντζιάς, Αγίου Δομετίου), είναι αδύνατο να ικανοποιήσουν τις μεγάλες προσδοκίες της μεταρρύθμισης. Οι τέσσερις δήμοι έχουν τεράστια ανομοιογένεια σε οικονομικά δεδομένα (χρέη, ρευστότητα, υποχρεώσεις αλλά και σημερινές τιμές τιμολόγησης – επιβολής φορολογιών). Δίνω ένα παράδειγμα: Για συγκεκριμένη προσφερόμενη υπηρεσία συγκεκριμένος Δήμος (Έγκωμη) χρεώνει σήμερα ετήσιο τέλος 164 ευρώ και άλλος δήμος (Λευκωσίας) 220 ευρώ. Είναι εύκολο να υποθέσει κάποιος, ποια θα είναι η αντίδραση του δημότη εάν κληθεί στις ενοποιημένες φορολογίες του 2025 να πάει από τα 164 στα 220 ευρώ, στο πλαίσιο λειτουργίας του μεγάλου ενοποιημένου δήμου. Κανονικά, το αντίθετο θα πρέπει να γίνει. Λόγω μεταρρύθμισης, το υψηλό τέλος να κατέβει και να συναντήσει το χαμηλότερο. Αλλά ως έχουν τώρα τα οικονομικά δεδομένα, δεν το αναμένω.
Οι αριθμοί μιλούν
Επισημαίνω ότι η τεράστια μεταρρυθμιστική προσπάθεια, θα καλύπτεται από το κράτος με ετήσια χορηγία στους δήμους ύψους 117 εκατομμυρίων ευρώ που ήταν η χορηγία προ του 2012, δηλαδή πριν την επιβολή αυστηρών μνημονιακών μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εντεύθεν οδυνηρών περικοπών στις παροχές προς δήμους. Μάλιστα, στην περίπτωση 4 μεγάλων δήμων της Λευκωσίας που θα ενωθούν, οι αριθμοί μιλούν μόνοι τους: Οι 4 δήμοι λάμβαναν το 2011 (πριν τα μνημόνια) συνολική ετήσια κρατική χορηγία 24 εκατομμυρίων ευρώ. Το 2025 ο νέος ενοποιημένος δήμος θα λαμβάνει κρατική χορηγία 20 εκατομμυρίων ευρώ. Κι’ αυτό, τη στιγμή που έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τα πάντα που σχετίζονται με τη λειτουργία των δήμων, ειδικά τα καύσιμα και η ηλεκτρική ενέργεια/ οδικός φωτισμός. Με βάση τον τωρινό πληθωρισμό, για να έχει ο δήμος την ίδια αγοραστική δύναμη με το 2011, θα πρέπει να λαμβάνει το 2025 κρατική χορηγία 28,800,000 ευρώ. Θα είναι πολύ οδυνηρή εξέλιξη για τους πολίτες, εάν η πολυαναμενόμενη μεταρρύθμιση καταλήξει σε απορρύθμιση επειδή θ’ ασφυκτιά μέσα σε οικονομικά αδιέξοδα.
Σ’ αυτό το ενδεχόμενο, τα σπασμένα θα πληρώσουν οι πολίτες. Πέραν των ανωτέρω, επισημαίνω ότι στο νέο ενοποιημένο μεγάλο δήμο Λευκωσίας, το Συμβούλιο Κοινών Υποθέσεων, πέραν των αρχικών εξαιρετικών παρουσιάσεων που έκανε και αφορούσαν τα πλάνα πορείας προς τη συνένωση, το Συμβούλιο δεν έχει, ακόμη, λάβει τελικές και επίσημες αποφάσεις (ως προνοεί η νομοθεσία) για πολύ σημαντικά ζητήματα, όπως: κτιριακές εγκαταστάσεις, στέγαση προσωπικού, διαχείριση χρεών/ ελλειμμάτων ταμείων συντάξεων, σωστή λειτουργία ενιαίου λογισμικού «Ευαγόρας», αρχεία, Πολυδύναμα, και πολλά άλλα. Αναφέρω ενδεικτικά ότι μόνο για τη σωστή στέγαση του προσωπικού, τη συντήρηση εγκαταστάσεων και κτηριακών επιδιορθώσεων απαιτείται επείγουσα χρηματοδότηση ύψους 3 εκατομμυρίων ευρώ.
Τι θέλουν οι πολίτες
Έχω, επανειλημμένα, εκφράσει τους προβληματισμούς μου για την ανάγκη να κινηθούμε όλοι οι εμπλεκόμενοι πολύ πιο αποφασιστικά και πρακτικά με ταχύτερους ρυθμούς, διότι το μεγάλο εγχείρημα της μεταρρύθμισης δεν σηκώνει ολιγωρίες και πειραματισμούς. Δεν έχει κανένας το δικαίωμα να θέσει σε κίνδυνο τη σωστή εφαρμογή της νέας νομοθεσίας, που ψηφίστηκε για ν’ αποβεί προς όφελος του πολίτη. Ο χρόνος όμως που απομένει μέχρι την 1η Ιουλίου 2024 είναι πολύ λίγος και η δουλειά που απαιτείται τεράστια. Οι πολίτες που ακούν για μεταρρύθμιση εδώ και χρόνια, αναμένουν και θέλουν μόνο ένα πράγμα: Να εξυπηρετούνται πολύ καλύτερα και με χαμηλότερο τιμολόγιο. Εάν αυτό δεν επιτευχθεί, θα μιλάμε για τεράστια αποτυχία της Πολιτείας και εκτιμώ ότι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, δεν είμαστε μακριά από αυτή.
Για να μη συμβεί αυτό στο νέο μεγάλο δήμο της Λευκωσίας και να μη προκύψει απορρύθμιση, οι συζητήσεις που γίνονται τώρα για μετάβαση στα νέα σχήματα, πρέπει να έχουν σαν άξονα περιστροφής ένα και μόνο προαπαιτούμενο και στόχο: Πως το νέο σύστημα θα εξασφαλίσει και θα εγγυηθεί στην πράξη την ποιοτικότερη και οικονομικότερη προσφορά υπηρεσιών στους πολίτες. Εκτελεστική και νομοθετική εξουσία έχουν τον πρώτο λόγο για λήψη και κατοχύρωση σημαντικών αποφάσεων, που επείγουν. Αρχής γενομένης από το ύψος της κρατικής χορηγίας, με βάση τις πραγματικές ανάγκες του σήμερα. Εκτελεστική και νομοθετική εξουσία ας δουν, επιτέλους, τη μεγάλη εικόνα και ας κινηθούν δραστήρια για να δώσουν στους 20 νέους δήμους όλα τα οικονομικά και άλλα μέσα που χρειάζονται, ώστε να εξυπηρετούν καλύτερα τους πολίτες.
