10 χρόνια Oxygono… στην παραγωγή πολιτικής στην Κύπρο

Σε μια ιδιαίτερα δύσκολη αλλά συνάμα σημαντική συγκυρία υπό το βάρος της συνεχούς αμφισβήτησης των θεσμών και του πολιτικού συστήματος εντός και εκτός συνόρων, δημιουργήθηκε το Οxygono από μία ομάδα νέων ανθρώπων. Αρχικά εμφανίστηκε ως ένα blog που φιλοξενούσε απόψεις και θέματα δημόσιου ενδιαφέροντος και στη συνέχεια μετεξελίχθηκε σε μια πλατφόρμα άσκησης θετικής πίεσης για τη βελτίωση του τρόπου παραγωγής πολιτικής. Έναυσμά τους ήταν ο προβληματισμός για τα τεκταινόμενα στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι αλλά και το γεγονός ότι αρκετοί από τους δρώντες στον δημόσιο διάλογο αδυνατούν να αφουγκραστούν και να συζητήσουν εποικοδομητικά.

Από το 2014 και εντεύθεν το Οxygono είναι ένας εγγεγραμμένος μη κυβερνητικός οργανισμός. Το 2015 δηλώνει για πρώτη φορά την παρουσία του στον δημόσιο διάλογο σε εκδήλωση με θέμα τη διαφθορά. Έκτοτε έχει διοργανώσει πλειάδα εκδηλώσεων με στόχο τη βελτίωση του τρόπου παραγωγής πολιτικής. Κορωνίδα των προσπαθειών του οργανισμού είναι η ετήσια διοργάνωση του Cyprus Forum αλλά και η ίδρυση και λειτουργία του Nomoplatform, ενός ανεξάρτητου νομοθετικού παρατηρητηρίου. 

H πρόεδρος του Οργανισμού, Γεωργία Αθανασίου, σε συνέντευξή της στον «Φ» κάνει μια ανασκόπηση της δράσης του οργανισμού, των σημαντικών στιγμών αλλά και των μελλοντικών στόχων τους. 

-Φέτος το Oxygono κλείνει 10 χρόνια δράσης στα κοινά. Πώς ξεκίνησε αυτή η προσπάθεια;

-Η ιδέα για τo Oxygono γεννήθηκε τέλος του 2011, σε μια περίοδο που η οικονομική και κοινωνική κρίση στην Ελλάδα και στην Κύπρο ήταν στο απόγειό της και ξεκινούσε μία ταραχώδης περίοδος αμφισβήτησης του πολιτικού συστήματος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό λοιπόν πυροδότησε τον προβληματισμό μας για την έκβαση των πραγμάτων, καθώς και τον τρόπο παρέμβασης και την ποιότητα της συμμετοχής των πολιτών στα τότε κοινωνικώς κείμενα. Είχαμε πολλά να πούμε αλλά δεν είχαμε τρόπους να τα εκφράσουμε. Έτσι στις 13.02.2012, το Oxygono ξεκίνησε ως ένα blog που φιλοξενούσε άρθρα με θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος με απώτερο σκοπό να εξελιχθεί σε μια δεξαμενή σκέψης, που θα εξέφραζε συγκεκριμένη άποψη σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Ωστόσο, στη συνέχεια, παρατηρώντας την αδυναμία πολλών δρώντων του δημοσίου λόγου να αφουγκραστούν και να συζητήσουν εποικοδομητικά, προχωρήσαμε το 2014 με την εγγραφή του ως μη κυβερνητικού οργανισμού και συγκεκριμένα σωματείου.  

Το Oxygono δήλωσε την παρουσία του με την πρώτη του παρέμβαση στον δημόσιο διάλογο τον Δεκέμβριο του 2015 με το πάντοτε επίκαιρο θέμα της διαφθοράς. Έκτοτε το Oxygono εξελίχθηκε σε μία πλατφόρμα άσκησης θετικής πίεσης για τη βελτίωση του τρόπου παραγωγής πολιτικής στην Κύπρο με projects όπως το Cyprus Forum και το Nomoplatform.  

-Ποιες είναι οι πιο σημαντικές στιγμές στη μέχρι τώρα πορεία;

-Οι σημαντικές στιγμές είναι πολλές και ούσα στην πρώτη γραμμή του οργανισμού δυσκολεύομαι να επιλέξω τις πιο σημαντικές. Ξεχωρίζω ωστόσο τις δεκάδες παραγωγικές συζητήσεις, την υπογραφή πολύ σημαντικών μνημονίων συνεργασίας με τα οποία διευρύναμε τις συνεργασίες μας και τη θεματολογία μας, την υλοποίηση του πρώτου State of the Republic στο οποίο φιλοξενήθηκε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, την πραγματοποίηση του Cyprus Forum αλλά και τη δημιουργία του Nomoplatform. 

-Τι θα λέγατε στους ανθρώπους που δεν γνωρίζουν σήμερα το Oxygono. Ποιοι είναι οι σκοποί του;

-Στρατηγικός σκοπός και δέσμευση του Oxygono είναι η βελτίωση και αναβάθμιση της ποιότητας του δημοσίου διαλόγου στην Κύπρο, η ενημέρωση και κινητοποίηση των πολιτών για τη συμμετοχή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι και κατ’ επέκταση του τρόπου λήψης αποφάσεων (decision making/policy making), η επίτευξη μεταρρυθμίσεων και ο εκσυγχρονισμός της χώρας μας για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών σε όλες τις πτυχές της δημόσιας ζωής, όπως την υγεία, την οικονομία, την παιδεία, τη δικαιοσύνη, την εξωτερική πολιτική, την έρευνα και την επιχειρηματικότητα.

Έχουμε διαπιστώσει ότι υπάρχει τεράστια ανάγκη στην Κύπρο για ποιοτικό διάλογο. Αυτό που γίνεται τις πιο πολλές φορές στις τηλεοπτικές συζητήσεις, στις προεκλογικές εκστρατείες και στη Βουλή δεν έχει καμία σχέση με συζήτηση ουσίας και ιδίως με τα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Το Oxygono θέλει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για αυτόν τον διάλογο. 

Περαιτέρω, η δημοκρατία όπως την έχουμε γνωρίσει, πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε αρκετές ώριμες δημοκρατίες υπάρχει τάση περισσότερης συμμετοχικότητας, κάτι το οποίο φαίνεται ότι λείπει από την κυπριακή κοινωνία. Ως εκ τούτου, το Oxygono προσπαθεί να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του λεγόμενου “democracy fixing” μέσω των δημόσιων συζητήσεων, του νομοθετικού παρατηρητηρίου, Nomoplatform, την άσκηση πίεσης για βελτίωση των δημοσίων διαβουλεύσεων και της σωστής ρύθμισης του lobbying.

Η πανδημία οδήγησε στην αλλαγή πορείας προς πιο βιώσιμες πολιτικές, διαφάνεια, ισότητα, ανανεώσιμες πηγές, περιβάλλον και το Oxygono πρωτοστατεί στο να θυμίζει στους policy makers μέσω των επίκαιρων δημόσιων συζητήσεων να ακολουθούν και να παρακολουθούν τις εξελίξεις.

Το Oxygono δεν εκφέρει συγκεκριμένη άποψη, αλλά λειτουργεί ως forum για συζήτηση των διαφόρων θεμάτων επιδιώκοντας να φέρει κοντά αξιωματούχους, τεχνοκράτες, ακαδημαϊκούς, ακτιβιστές και ενεργούς πολίτες. Με τις υφιστάμενες δομές στην Κυπριακή κοινωνία δεν υπάρχει αυτή η αλληλεπίδραση στον βαθμό που πρέπει, κυριαρχεί ο ατομικισμός και η συγκρουσιακή ρητορική και δεν μπορεί να επιτευχθεί αυτό που αποκαλούμε inclusive growth (συλλογική πρόοδος) κάτι που συμβαίνει σε υγιείς κοινωνίες.

Με το σωστό follow up με τη χρήση των συμπερασμάτων που προκύπτουν από τις συζητήσεις και άλλες δράσεις, είναι εφικτή η άσκηση θετικής πίεσης στα κέντρα λήψης αποφάσεων για την επίτευξη αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, λαμβάνοντας υπόψη απόψεις εμπειρογνωμόνων αλλά και όλες τις λογικές ανησυχίες που διατυπώνονται.

Αυτή η διαδικασία μπορεί να ξεκινά τόσο από τους πολίτες που θέλουν να δουν κάποιες αλλαγές, όσο και από πολιτικούς που θέλουν να κάνουν αλλαγές και χρειάζονται τη στήριξη της κοινωνίας των πολιτών. Επίσης, τo Oxygono δεν ανήκει σε κανέναν, αλλά ταυτόχρονα ανήκει σε όλους. Η ιδέα και το όραμα που υπηρετεί, είναι υπεράνω των εκάστοτε ατόμων που το απαρτίζουν.

Καλώ λοιπόν τους αναγνώστες σας να επισκεφτούν την ιστοσελίδα μας στο oxygono.org για να ενημερωθούν για τις δράσεις μας και να γνωρίσουν καλύτερα τον οργανισμό μας.

ΟΞΥΓΟΝΟ= ΖΩΗ

-Ποιο είναι το νόημα πίσω από την επιλογή του ονόματος «Οxygono»;

-Η επιλογή του ονόματος δεν είναι καθόλου τυχαία. Οξυγόνο, άχρωμο, άοσμο, αόρατο, αλλά και ταυτόσημο ζωής. Το οξυγόνο της δημοκρατίας, της επιστημονικής σκέψης, και γενικότερα κάθε ανθρώπινης πνευματικής εκδήλωσης είναι δίχως άλλο ο ελεύθερος διάλογος και το πνεύμα του ορθολογισμού. Αυτό είναι το πολύτιμο οξυγόνο που συνοδεύει την ανθρώπινη σκέψη από την αρχαία Ελλάδα, την Αναγέννηση, τον Διαφωτισμό ως και τις μέρες μας.

Αλλαγή κουλτούρας και κοινωνικός διάλογος

-Τι διαφορετικό έχει να προσθέσει στο πλαίσιο των ΜΚΟ το Oxygono;

-Το Oxygono είναι ένας εναλλακτικός οργανισμός που θέλει να αλλάξει την πολιτική κουλτούρα της χώρας μας, να συμβάλει στον κοινωνικό διάλογο, χωρίς κομματικές αποχρώσεις και χωρίς απώτερους σκοπούς. Όπως είπα και προηγουμένως, ο οργανισμός μας, δεν εκφέρει συγκεκριμένη άποψη αλλά λειτουργεί ως forum για συζήτηση των διαφόρων θεμάτων, όπου περισσότερες από μία απόψεις μπορεί να είναι σωστές. Μέσα από την ανταλλαγή απόψεων αλλά και τη σύγκλισή τους, προσπαθούμε να κάνουμε τη δημόσια συζήτηση πιο επιστημονική, ενδιαφέρουσα και προσιτή για όλους τους πολίτες προκειμένου να θέσουν ως πρώτιστή τους έγνοια την παραγωγή πολιτικής όπως συμβαίνει στις προηγμένες δημοκρατίες.

To Oxygono δεν ανήκει σε κανέναν, αλλά ταυτόχρονα ανήκει σε όλους. Η ιδέα και το όραμα που υπηρετεί, είναι υπεράνω των εκάστοτε ατόμων που το απαρτίζουν. 

Τονίζω ότι ο οργανισμός μας είναι μη κερδοσκοπικός και πλήρως ανεξάρτητος. Τα μέλη της Συντονιστικής Ομάδας είναι κατά κύριο λόγο νεαρά άτομα, διαφόρων ειδών επαγγελματίες που ασχολούνται αφιλοκερδώς με το Oxygono και έχουν μοναδικό σκοπό να συνεισφέρουν όσο μπορούν για την αλλαγή της κυπριακής κοινωνίας προς το καλύτερο.

Οι κλειστές πόρτες άνοιξαν και συνεχίζουμε

-Ποιες είναι οι δράσεις που έχει διοργανώσει το Oxygono μέχρι τώρα;

-Το Oxygono έχει πραγματοποιήσει αρκετές δημόσιες συζητήσεις τύπου debate είτε informal conversations. Φιλοξενήσαμε αρκετές προσωπικότητες μεταξύ άλλων τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, στο πρώτο State of the Republic, τον πρώην Γενικό Εισαγγελέα, Κώστα Κληρίδη, τη διευθύντρια των Κεντρικών Φυλακών Άννα Αριστοτέλους, τον νομπελίστα οικονομολόγο Χριστόφορο Πισσαρίδη, την κορυφαία Ελληνίδα βυζαντινολόγο και πρώην πρύτανη του πανεπιστημίου της Σορβόννης, Ελένη Γλυκατζή Αρβελέρ.

Το Oxygono φιλοδοξεί να δημιουργήσει μόνιμους θεσμούς στην κυπριακή δημόσια συζήτηση όπως το «State of the Republic», στο οποίο φιλοξενείται ο εκάστοτε Πρόεδρος της Δημοκρατίας (αντίστοιχο του State of the Union σε ΗΠΑ και ΕΕ), τη σειρά συζητήσεων «Μπορεί ένας άνθρωπος να αλλάξει τη νοοτροπία ενός λαού;» οπού φιλοξενούνται προσωπικότητες που εκ της θέσεως ή της ιδιότητάς τους μπορούν να συμβάλουν στο να αλλάξουν κάποια πράγματα στη χώρα μας, τη σειρά Ideas2Parliament με τη συνεργασία της Βουλής των Αντιπροσώπων, τη σειρά 2040 όπου γίνονται τοπικές συζητήσεις με στόχο τη δημιουργία μακροπρόθεσμου πλάνου για την κάθε πόλη και το Cyprus Forum στο οποίο κορυφώνονται οι εκδηλώσεις της χρονιάς οι οποίες συνήθως διαρκούν από Σεπτέμβριο μέχρι Ιούνιο. 

Σ’ αυτό το σημείο θα ήθελα να τονίσω ότι το Oxygono σ’ όλες τις συζητήσεις που διεξάγει διατηρεί τις ισορροπίες μεταξύ των ομιλητών και ομιλητριών ως προς τη διάσταση του φύλου, στέλνοντας ηχηρά μηνύματα στη κοινωνία όσον αφορά την ισότητα. 

-Προσπαθήσατε όλα αυτά τα χρόνια να φέρετε, στο πλαίσιο των συζητήσεων, όλους τους παίκτες–κλειδιά, στο ίδιο τραπέζι και μέσα από συμπεράσματα να ασκηθεί θετική πίεση στα κέντρα λήψης αποφάσεων προς την κατεύθυνση απαραίτητων κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών. Είδατε αυτή την προσπάθεια να ευοδώνεται; 

-Στην αρχή αυτό ήταν μια ουτοπία. Πολλοί μας χαρακτήριζαν ως μοναχικούς καβαλάρηδες και ότι αυτό που κάναμε ήταν δονκιχωτισμός. Δυσκολευτήκαμε πολύ να πείσουμε για αυτό που κάναμε, αλλά με μεγάλη ευχαρίστηση είμαι σήμερα σε θέση να πω ότι ναι είδα κατά κάποιο τρόπο την προσπάθειά μας να ευοδώνεται. Οι παίχτες-κλειδιά στο παρελθόν δύσκολα αποδέχονταν προσκλήσεις για δημόσια συζήτηση και ήταν κάπως απρόσιτοι. Νομίζω πως με τις προσπάθειές μας καταφέραμε να αλλάξουμε τη νοοτροπία γύρω από τη δημόσια συζήτηση. Η ίδια η δημόσια συζήτηση είναι αυτή που ασκεί τη θετική πίεση και φέρνει στο προσκήνιο τις επιθυμητές αλλαγές.

-Ποια εμπόδια αντιμετωπίσατε στην πορεία σας; Πόσο εφικτό είναι για μια ομάδα νέων ανθρώπων στη χώρα μας να ξεκινήσει μια τέτοια προσπάθεια και να πετύχει αρχικά να κατακτήσει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας και κατά δεύτερο να φέρει κοινωνικές αλλαγές. 

-Αντιμετωπίσαμε πολλά προβλήματα. Αρκετές φορές αναρωτηθήκαμε εάν τελικά αξίζει να συνεχίσουμε να προσπαθούμε. Όμως το πάθος και η αγάπη μας για τον οργανισμό μας αλλά και για την αλλαγή μάς οδήγησε στο να πεισμώσουμε και να συνεχίσουμε δυναμικά. 

Πρώτα απ’ όλα ήρθαμε αντιμέτωποι με την καχυποψία και αμφισβήτηση. Πολλοί θεωρούσαν ότι πίσω από όλο αυτό υπάρχουν αλλότρια συμφέροντα και κίνητρα. Αυτά τα 10 χρόνια αποδείξαμε περίτρανα ότι οι προθέσεις μας είναι καθαρές και στόχος μας είναι να προσφέρουμε στην κοινωνία. Προηγουμένως, έκανα αναφορά σε μοναχικούς καβαλάρηδες. Στην αρχή δεν υπήρχε η απαιτούμενη υποστήριξη σιγά-σιγά αυτό το σκηνικό άρχισε να αλλάζει. Επιπλέον, σε τοπικό επίπεδο δεν υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες χρηματοδότησης και βρήκαμε μπροστά μας πολλές κλειστές πόρτες. Σίγουρα αυτό δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικό και σε καμία περίπτωση δεν βοηθά τα νέα άτομα να προωθήσουν νέες δράσεις και προσπάθειες. 

Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω, μια ομάδα νέων μπορεί να φέρει την αλλαγή στη χώρα μας φτάνει όμως να πιστέψει στο όραμά της και να υπερπηδήσει τα εμπόδια και τις όποιες δυσκολίες προκύπτουν στον δρόμο της. Η αλλαγή αρχίζει από διάλογο και εξελίσσεται σε πράξεις. Αρχίζει με το Oxygono.

Παράδειγμα προς όλους

-Μια πολύ νεαρή γυναίκα στην προεδρία του οργανισμού. Είναι ένα μήνυμα από το Oxygono;

-Ανέλαβα την προεδρία του οργανισμού σε μια πολύ μικρή ηλικία και ευχαριστώ θερμά την οικογένεια του Oxygono που πίστεψε σ’ εμένα. Το Oxygono είναι ένας οργανισμός που πιστεύει πολύ στην ισότητα των φύλων και μια γυναικεία παρουσία στην προεδρία αποδεικνύει περίτρανα ότι τα όσα διακηρύττουμε δεν μένουν μόνο στη θεωρία, αλλά ενσαρκώνονται σε πράξεις.  

-Τι λέτε; Μπορεί μια ΜΚΟ να αλλάξει τη νοοτροπία ενός λαού; 

– Μια ΜΚΟ δεν μπορεί από μόνη της να αλλάξει νοοτροπίες. Εάν όμως παράγει έργο και λειτουργεί με τρόπο υποδειγματικό και σωστό μπορεί να ασκήσει θετική επιρροή στον τρόπο χάραξης και παραγωγής πολιτικής και να δώσει το παράδειγμα το οποίο να ωθήσει και τις άλλες ΜΚΟ, τους φορείς, κρατικούς αξιωματούχους και πολίτες στην αλλαγή νοοτροπίας και επίτευξη μεταρρυθμίσεων.