Αντιδράσεις σε μερίδα γονέων, αλλά και εκπαιδευτικών, προκαλεί το περιεχόμενο και η θεματολογία του παραμυθιού του Ευγένιου Τριβιζά με τίτλο «ΟΧΙ δεν θα μας μπείτε στη μύτη», που έχει διανεμηθεί δωρεάν σε μαθητές της Α’, της Β’ και της Γ’ τάξης Δημοτικών Σχολείων. Το βιβλίο του γνωστού παραμυθά παρουσιάζει με έναν… αλλιώτικο τρόπο το θέμα των ημερών, την πανδημία. Το ερώτημα για το αν και κατά πόσο το συγκεκριμένο βιβλίο βοηθάει στην προστασία των παιδιών από την πανδημία, είναι δύσκολο να απαντηθεί. Σίγουρα όμως, αξίζει να διερευνηθεί…
Όπως σε κάθε παραμύθι, έτσι και σε αυτήν την ιστορία του Ευγένιου Τριβιζά, η συνθήκη της πανδημίας και η απειλή του κορωνοϊού επιχειρείται να αποτυπωθεί μέσα από μια αλληγορία. Ο κορωνοϊός παρουσιάζεται ως μια εξωγήινη εισβολή που θέλει να αφανίσει μικρούς και μεγάλους και μέσα από τη διαδικασία αναχαίτισης αυτής της εχθρικής επίθεσης, στόχος είναι οι μικροί μαθητές να μάθουν να τηρούν τα μέτρα υγιεινής και να προστατεύουν τους εαυτούς τους και τους γύρω τους από τον Covid-19. Πόσο όμως το επιτυγχάνει;
Το παραμύθι, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς μερίδας γονέων και δασκάλων, χρησιμοποιεί ασύμμετρες μεθόδους ενημέρωσης και δημιουργεί κλίμα τρόμου και φρίκης στα παιδιά σε σχέση με τον κορωνοϊό και την κοινωνική ζωή. Το συγκεκριμένο βιβλίο, σύμφωνα πάντα με τους ισχυρισμούς, είναι προβληματικό, αντιπαιδαγωγικό και δεν συνιστά το ενδεδειγμένο σχολικό εγχειρίδιο για να εξοικειωθούν οι μαθητές με την πανδημία.
Το βιβλίο εικονογραφήθηκε από τον Παναγιώτη Ράππα, ενώ την επιμέλεια του εκδοτικού εγχειρήματος είχε η Μαρία Κουτσιούμπα. Εκδόθηκε από τα Υπουργεία Υγείας και Παιδείας της Ελλάδος σε ένα εκατομμύριο αντίτυπα και πρόσφατα διανεμήθηκε και στην Κύπρο.
Οι βασικές προβληματικές
Οι πρώτες ενστάσεις περιστρέφονται γύρω από την εικονογράφηση του παραμυθιού. Σύμφωνα με τις επικρίσεις γονέων και εκπαιδευτικών σε αρκετά σημεία οι ζωγραφιές του παραμυθιού είναι αρκετά τρομακτικές (νεκροκεφαλές, σκελετοί κ.α.) και σίγουρα όχι οι ενδεδειγμένες για παιδιά μικρών τάξεων του Δημοτικού. Για να πάρουμε μια πρώτη γεύση… ο στρατηγός του εξωγήινου στρατού είναι ο «φριχτός Κόβιντ ο μικροπρεπής», ο οποίος σκιαγραφείται και απεικονίζεται ως υπερβολικά μοχθηρός και φρικιαστικός.
Ακολούθως σειρά παίρνει το περιεχόμενο του βιβλίου, με τους επικριτές να σημειώνουν ότι η θεματολογία δεν έχει καμία επιστημονική βάση και εισάγει το παιδί σε φαντασιακές επιβλαβείς κατευθύνσεις, ωθώντας το να γίνει φοβικό, πράγμα που είναι καταστροφικό τόσο για τη σωματική του υγεία όσο και για την ψυχολογία του. «Το σχήμα της εισβολής εξωγήινων στη γη που παραπέμπει άμεσα σε μια ακραία συνθήκη πολέμου και έντασης δεν μπορεί να αποτελεί παιδαγωγικό πρότυπο», λένε χαρακτηριστικά. Όπως σημειώνουν γονείς και εκπαιδευτικοί «τα μικρά παιδιά ακόμα και μέσα στην πανδημία δεν χρειάζεται να πολεμήσουν για κάτι. Δεν είναι στρατιώτες και δεν γίνεται να ζουν συνεχώς με τον φόβο μήπως κολλήσουν».
Ο τρίτος άξονας της κριτικής εστιάζει στα θέματα της κοινωνικής αποστασιοποίησης. Οι πολέμιοι του βιβλίου αναφέρουν πως είτε σκόπιμα είτε άθελα του, το εν λόγω παραμύθι παρουσιάζει ως φυσιολογική και σχεδόν επιβραβεύει την έκτακτη συνθήκη της κοινωνικής αποστασιοποίησης. Ιδιαίτερα τα σημεία, τα οποία συμβουλεύουν τους μαθητές για το πώς να συμπεριφέρονται σε παππούδες και γιαγιάδες, έχουν προκαλέσει πραγματικό σάλο. Τονίζουν δε ότι το βιβλίο κατευθύνει το παιδί στην αντικοινωνικότητα, καθώς οποιοδήποτε ανθρώπινο άγγιγμα, ιδιαίτερα από αλλά παιδιά της ηλικίας του, καλείται να το αντιμετωπίσει ως απειλή.
Ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν
Η πανδημία του κορωνοϊού είναι μια εξαιρετικά δύσκολη πραγματικότητα που ζούμε εδώ και δύο χρόνια, μια κατάσταση πρωτοφανής και έκτακτη.
Μπορούμε τελικά να μιλήσουμε με παραμύθια στα παιδιά για τον κορωνοϊό; Πώς απηχεί η δυστοπική συνθήκη της πανδημίας στην ψυχολογία των παιδιών και πώς αντιλαμβάνονται σύνθετες έννοιες όπως αρρώστια, απώλεια, μέτρα προφύλαξης, καραντίνα, ατομική ευθύνη; Τα ερωτήματα το δίχως άλλο θα πρέπει να απαντηθούν.
Το βιβλίο προλογίζει ο Σωτήρης Τσιόδρας
Το βιβλίο προλογίζει ο Σωτήρης Τσιόδρας, καθηγητής Παθολογίας Λοιμώξεων Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ με το εξής μήνυμα:
«Αγαπημένο μου παιδί.
Την τελευταία περίοδο όλοι μαζί μικροί και μεγάλοι περάσαμε δύσκολες μέρες μένοντας σπίτι, ώστε να μειωθεί η μετάδοση του κορωνοϊού. Ελπίζω ως γενναίο παιδί που είσαι να μη φοβήθηκες καθόλου τότε. Ούτε σήμερα πρέπει να φοβάσαι! Γιατί, όπως θα δεις και σε τούτη εδώ την ιστορία έχουμε τρόπους να αντιμετωπίσουμε και είναι στο χέρι μας να κατατροπώσουμε τον δόλιο και αόρατο ιό. Και τώρα που έχουμε και το εμβόλιο αλίμονο του! Σίγουρα θα κρυφτεί τρέμοντας από τον φόβο του ίσως… και να εξαφανιστεί.
Και όταν βρίσκεσαι στο σχολείο με τους αγαπημένους σου φίλους και δασκάλους, κάνε όλα όσα μπορείς απ’ τον ύπουλο εχθρό να φυλαχτείς. Ευτυχώς εσύ, όπως και όλα τα παιδιά, κινδυνεύεις λιγότερο. Πρέπει, όμως, να προσέχεις πολύ για να προστατεύσεις τον εαυτό σου και όλους τους δικούς σου. Να είσαι σίγουρος ότι όλοι μαζί με την ΑΓΑΠΗ μας θα νικήσουμε κάτι πολύ πιο επικίνδυνο και από το ιό: τον ΦΟΒΟ του»!
