Ο Σεπτέμβρης αποτελεί εδώ και δεκαετίες μια κομβική χρονική περίοδο για τις εξελίξεις στο Κυπριακό. Η πραγματοποίηση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών προσφέρει την ευκαιρία να γίνουν συναντήσεις και διαβουλεύσεις οι οποίες σηματοδοτούν την πάρα πέρα πορεία. Μετά την περσινή Γενική Συνέλευση η οποία λόγω της μη προσέλευσης των ηγετών των κρατών/κυβερνήσεων πέρασε απαρατήρητη, ο φετινός Σεπτέμβρης αναμένεται πολιτικά να είναι ιδιαίτερα θερμός. 

Εδώ και δεκαετίες αυτό που κερδίζει το ενδιαφέρον σε σχέση με τη Νέα Υόρκη την περίοδο του Σεπτεμβρίου είναι οι επαφές που διεξάγονται τόσο με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών όσο και με άλλες προσωπικότητες. Οι ομιλίες ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης, καλώς ή κακώς, εδώ και δεκαετίες έπαψε να αποτελεί αντικείμενο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, όχι μόνο για την περίπτωση της Κύπρου αλλά διεθνώς. Στην περίπτωση της Κύπρου, από τη δεκαετία του ’80 και μετά οι ομιλίες των εκάστοτε Προέδρων της Δημοκρατίας απευθύνονταν πρώτα και κύρια στο εσωτερικό ακροατήριο και πολύ λιγότερο στη διεθνή κοινότητα. 

Στη Νέα Υόρκη δεν πάει μόνο ο Πρόεδρος της Κύπρου που θα προσφωνήσει τη Γενική Συνέλευση. Πάει και ο εκάστοτε ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας, ο οποίος διεξάγει τις δικές του επαφές στο περιθώριο της ΓΣ. Κοινό σημείο αναφοράς οι συναντήσεις αμφοτέρων με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. 

Ο Νίκος Αναστασιάδης θα βρίσκεται φέτος στη Νέα Υόρκη την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου. Το ταξίδι είναι προγραμματισμένο να αρχίσει στις 21 Σεπτεμβρίου και κρατήσει μέχρι και τις 28 του ερχόμενου μήνα. Την ίδια περίοδο θα βρεθεί στην αμερικανική μεγαλούπολη και ο Ερσίν Τατάρ. Αμφότεροι θα έχουν χωριστές συναντήσεις με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ο πρώτος στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης και ο δεύτερος όταν θα έχουν τελειώσει οι επίσημες εργασίας της φετινής συνόδου. 

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Από πλευράς Ηνωμένων Εθνών υπήρξε εδώ και καιρό βολιδοσκόπηση για μια κοινή συνάντηση του Αντόνιο Γκουτέρες με τους Νίκο Αναστασιάδη και Ερσίν Τατάρ. Η ανταπόκριση από πλευράς Προέδρου Αναστασιάδη ήταν άμεση, αφού και ο ίδιος κατ’ επανάληψη είχε ταχθεί υπέρ μιας κοινής συνάντησης του ιδίου με τον Ερσίν Τατάρ στην παρουσία του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. 

Στις 25 περασμένου Ιουνίου, μετά τη συνάντηση που είχε με τον Αντόνιο Γκουτέρες στις Βρυξέλλες, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είπε:

 «Εξέφρασα την ετοιμότητά μου, αν ο Γενικός Γραμματέας το κρίνει ή θεωρήσει σκόπιμο να συγκαλέσει μια κοινή συνάντηση με τον κ. Τατάρ, έτσι ώστε να διακριβωθούν οι πραγματικές προθέσεις ή μέσα από την παρέμβαση του Γ.Γ. να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις επανέναρξης ενός ουσιαστικού πλέον διαλόγου».

 «Παράλληλα, ανέδειξα πως θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον που θα υποβοηθά τις προσπάθειες επανέναρξης εποικοδομητικού διαλόγου – ουσιαστικών δηλαδή διαπραγματεύσεων – μακριά από εντάσεις, μακριά από απειλές ή μονομερείς ενέργειες που έρχονται σε αντίθεση με το διεθνές δίκαιο, τονίζοντας την ανάγκη όπως η Τουρκία απέχει από τα όποια  νέα τετελεσμένα ή προκλήσεις είτε στα Βαρώσια είτε στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, κάτι το οποίο επηρεάζει αρνητικά όχι μόνο τους ελληνοκυπρίους αλλά και τους Τουρκοκύπριους».

Ο Ερσίν Τατάρ, ως γνωστό είχε απαιτήσει επικαλούμενος την ίση αντιμετώπιση και πέτυχε μέσω της Τζέιν Χολ Λουτ να έχει κι αυτός συνάντηση με τον ΓΓ ΟΗΕ στις Βρυξέλλες. Μετά τη συνάντηση ο Τατάρ ανέφερε: 

 Στη συνάντηση με τον ΓΓ ΟΗΕ του τόνισε πως «ο σεβασμός στην κυρίαρχη ισότητα των δύο πλευρών και η αναγνώριση του ισότιμου διεθνούς καθεστώτος τους είναι αναπόφευκτη για έναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων». Δήλωσε ότι είναι έτοιμος υπό αυτές τις συνθήκες να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις. Ο ΓΓ ΟΗΕ ανέφερε στον Τατάρ ότι είναι έτοιμος να τον συναντήσει στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης. 

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ο Ερσίν Τατάρ, μιλώντας στους Financial Times, είχε αναφέρει πως τον Σεπτέμβρη θα συναντηθεί με τον Νίκο Αναστασιάδη στη Νέα Υόρκη. Καθιστώντας ως δεδομένη την πραγματοποίηση της συνάντησης τους, στην παρουσία του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Υποστήριξε πως «δεν λέω ότι θα κλείσουμε την πόρτα. Είμαι εδώ για να διαπραγματευτώ μια δίκαιη διευθέτηση στη βάση των δύο κυρίαρχων κρατών». Σπεύδει πάντως να θέσει συγκεκριμένους όρους προκειμένου να δεχθεί επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Διαμήνυσε πως για να επαναρχίσουν διαπραγματεύσεις, προϋπόθεση είναι η αναγνώριση «ίσης κυριαρχίας» του ψευδοκράτους εκ των προτέρων.

Σύμφωνα με τις θέσεις που εξέφρασαν οι δύο ηγέτες το προηγούμενο διάστημα:

1. Δεν έχουν αποφευχθεί μονομερείς ενέργειες όπως ζητούσε ο Πρόεδρος Αναστασιάδη τόσο κατά τη συνάντηση με τον ΓΓ ΟΗΕ όσο και σε άλλες επαφές του. Αντίθετα η Τουρκία προχώρησε και σε μονομερείς ενέργειες και σε νέα τετελεσμένα επί του εδάφους.

2. Η τουρκική πλευρά αξιώνει «σεβασμό κυριαρχικής ισότητας και αναγνώριση ισότιμου διεθνούς καθεστώτος» προκειμένου να συνηγορήσει σε επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Ούτε η ελληνοκυπριακή πλευρά, ούτε και η διεθνής κοινότητα εμφανίζονται διατεθειμένες να ικανοποιήσουν αυτή την τουρκική αξίωση. 

Εμφανώς και στις δύο περιπτώσεις δεν υπάρχει εκείνο το θετικό κλίμα που απαιτείται ώστε να μπορεί να δίνει ελπίδες μια νέα προσπάθεια του Γενικού Γραμματέα. Γι’ αυτό και στη Νέα Υόρκη υπάρχει μεν η βούληση από μέρους του Αντόνιο Γκουτέρες να καλέσει και να συναντήσει μαζί τους δύο ηγέτες της Κύπρου, πλην όμως τα δεδομένα είναι τέτοια που εγείρουν σειρά ερωτηματικών για τις πιθανότητες ενός θετικού αποτελέσματος. 

Από πλευράς Γενικής Γραμματείας θέλουν μια κοινή συνάντηση Γκουτέρες, Αναστασιάδη και Τατάρ, να έχει προοπτική για κάτι θετικό. Δηλαδή να δώσει ένα αποτέλεσμα πάνω στο οποίο να εργαστούν τα Ηνωμένα Έθνη και τα πέντε μέρη προκειμένου να συνεχιστεί η προσπάθεια στο Κυπριακό. Σε διαφορετική περίπτωση δεν θεωρούν χρήσιμο να γίνει μια συνάντηση η οποία δεν θα έχει κάτι να δώσει, ένα αποτέλεσμα. 

Γι’ αυτό και μια επίσκεψη από την Τζέιν Χολ Λουτ στο τέλος του μήνα (εφόσον δεν διαφοροποιηθούν τα δεδομένα) αποσκοπεί από τη μια στο να συλλέξει χρήσιμες πληροφορίες για την ετοιμασία μιας τριμερούς συνάντησης και από την άλλη, να καταγράψει θέσεις που θα βοηθήσουν τον ΓΓ ΟΗΕ στο σχεδιασμό των δικών του κινήσεων. 

Δεν αποκλείεται λοιπόν η αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών σ’ αυτό το ταξίδι να προσέλθει με κάποιες εισηγήσεις που θα έχουν ως στόχο να βοηθήσουν την όλη διαδικασία. Εισηγήσεις οι οποίες είναι αναμενόμενο (για την ε/κ πλευρά) ότι θα κινούνται εντός των όρων εντολής που καθορίζουν οι αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών, αλλά (για την τ/κ πλευρά) θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις σημερινές πραγματικότητες. Η τελευταία απόπειρα της Τζέιν Χολ Λουτ τον περασμένο Ιούνη δεν άφησε και τόσο θετικό αποτύπωμα. Γι’ αυτό και τώρα η Λευκωσία αναμένει να δει ποια θα είναι η προσέγγιση της απεσταλμένης του ΓΓ ΟΗΕ. 

Γιατί σήμερα η Λευκωσία έχει στα χέρια της ένα δυνατό χαρτί που έρχεται από πλευράς Ηνωμένων Εθνών και έχει να κάνει τόσο με τις τουρκικές ενέργειες στα Βαρώσια όσο και στο θέμα της αλλαγής βάσης των συνομιλιών.

Σπουδαία διπλωματική επένδυση το Ισραήλ

Στις δύσκολες ημέρες του Ιουλίου η Κύπρος έτρεχε για να εξασφαλίσει ισχυρές αποφάσεις σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών και εντός της ΕΕ για τις ενέργειες της Τουρκίας στην Αμμόχωστο. Στο διάστημα αυτό φάνηκε πόσο σπουδαία διπλωματική επένδυση αποτελεί για την Κύπρο η συνεργασία με το Ισραήλ. 

Σύμφωνα με πληροφορίες η ισραηλινή πλευρά κινήθηκε υποστηρικτικά για την Κύπρο σε δύο περιπτώσεις: Η πρώτη περίπτωση προς την κατεύθυνση της Γερμανίας προκειμένου να καμφθεί η αντίδρασή της επί συγκεκριμένης αναφοράς στη δήλωση της ΕΕ για τις ενέργειες των Τούρκων στην Αμμόχωστο. Η δεύτερη περίπτωση ήταν προς την κατεύθυνση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών κατά τη συζήτηση του ψηφίσματος για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ και ειδικότερα για τις πτυχές εκείνες που είχαν να κάνουν με τις μονομερείς ενέργειες των Τούρκων στο Βαρώσι. 

Οι κινήσεις αυτές από πλευράς Ισραηλινών αποτελούν και μιαν απάντηση στα όποια ερωτηματικά υπήρχαν ως προς τη στάση που θα τηρούσε η νέα κυβέρνηση στην Ιερουσαλήμ σε σχέση με τα θέματα της Κύπρου και τη συνεργασία των δύο χωρών.

Συναντήσεις σε πολλά επίπεδα 

Προ της μετάβασης στη Νέα Υόρκη στις 21 Σεπτεμβρίου θα προηγηθεί σειρά άλλων συναντήσεων οι οποίες έχουν τη δική τους σημασία και μπορεί να συνδεθούν, άμεσα ή έμμεσα, με τις εξελίξεις στο Κυπριακό. 

  •  Την ερχόμενη Κυριακή, 22 Αυγούστου, θα πραγματοποιηθεί τριμερής συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Κύπρου, του Ισραήλ και της Ελλάδας. Η τριμερής υπουργική συνάντηση θα πραγματοποιηθεί στην Ιερουσαλήμ με πρωτοβουλία του Ισραηλινού υπουργού Εξωτερικών. Ο Γιαΐρ Λαπίντ στις συναντήσεις του με Νίκο Χριστοδουλίδη και Νίκο Δένδια εξέφρασε την άποψη για να συναντηθούν οι τρεις περί τα τέλη Αυγούστου. Την περασμένη Τετάρτη έκλεισε η συνάντηση για την ερχόμενη Κυριακή, καθώς η ισραηλινή πλευρά θέλει να προχωρήσει η συνεργασία των τριών χωρών σε όλα τα επίπεδα.
  • Στις 17 Σεπτεμβρίου, παραμονές της Γενικής Συνέλευσης, οι ηγέτες των εφτά μεσογειακών χωρών της ΕΕ θα συναντηθούν στην Κρήτη. Η συνάντηση των MED 7 θα έχει ακόμα δύο συμμετοχές, καθώς Κροατία και Σλοβενία εξέφρασαν την επιθυμία να συμπλεύσουν με Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρο, Ελλάδα και Μάλτα. Για τη Λευκωσία θα έχει σημασία το μήνυμα που θα φύγει από τη σύνοδο της Κρήτης σε σχέση με τις προκλήσεις της Τουρκίας στην περιοχή. 
  • Στο ημερολόγιο του Σεπτεμβρίου υπάρχει σημειωμένη και μια ακόμα τριμερής συν δύο, η οποία δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί. Πρόκειται για τριμερή μεταξύ Κύπρου, Ελλάδα και Ιορδανίας, στην οποία αναμένεται να συμμετάχουν η Αίγυπτος και το Ιράκ. 

Κοινό σημείο αναφοράς των συναντήσεων αυτών, πέραν από τα ζητήματα που απασχολούν τις μεταξύ των χωρών σχέσεις, θα είναι και το κεφάλαιο Τουρκία. Ένα κεφάλαιο για το οποίο υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον από χώρες της περιοχής και όχι μόνο.