Εφτά χρόνια χρειάστηκαν για να ψηφιστεί το νομοσχέδιο που εγκαθιδρύει Δικαιοσύνη φιλική προς τα παιδιά, μια σύγχρονη και επαναστατική νομοθεσία που βάζει το παιδί σε πρόγραμμα αποδικαστικοποίησης αντί στο κελί.
Το νομοσχέδιο ετοιμάστηκε επί υπουργίας Ιωνά Νικολάου, στοίχισε αρκετές χιλιάδες, ξαναγράφτηκε με πρωτοβουλία της Επιτρόπου Νομοθεσίας Λουΐζας Χριστοδουλίδου Ζαννέτου και αφού έγιναν επιπλέον αλλαγές από τη Βουλή σε 22 συνεδρίες, ψηφίστηκε προχθές ομόφωνα.
Η εφαρμογή του θ’ αρχίσει με τη δημοσίευση του νόμου, ενώ μέχρι να εξευρεθεί δομή για την κράτηση παιδιών, αυτά θα κρατούνται σε ειδικό χώρο στις φυλακές. Σύμφωνα με το νόμο, παιδί που διαπράττει αδίκημα θα τυγχάνει μεταχείρισης στη βάση της φιλικής Δικαιοσύνης, μέχρι την ηλικία των 21 ετών.
Για παιδί ηλικίας κάτω των 14 ετών, όταν οι λειτουργοί δημόσιων Αρχών έχουν εύλογες υποψίες ότι ένα παιδί έχει διαπράξει ποινικό αδίκημα οφείλουν να αποταθούν στην Αστυνομία, η οποία με τη σειρά της φροντίζει όπως ο επιμελητής παιδιού ενημερώσει τους γονείς ή κηδεμόνες του παιδιού αλλά και τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην περίπτωση που ο επιμελητής παιδιού δεν είναι δυνατό να παραδώσει αμέσως το παιδί στους γονείς ή κηδεμόνες του, αυτό το παιδί σε καμία περίπτωση δεν παραμένει σε αστυνομικό σταθμό. Μεταφέρεται από τον εν λόγω επιμελητή στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, οι οποίες θέτουν το παιδί προσωρινά υπό τη φροντίδα τους, μέχρι να διευθετηθεί η παράδοση του παιδιού στους γονείς ή κηδεμόνες του.
Για παιδιά άνω των 14 ετών προβλέπεται ότι σε περίπτωση σύλληψής τους, αυτά δεν θα έλθουν σε επαφή με οποιονδήποτε ενήλικα συλληφθέντα. Επιπλέον το παιδί δεν κρατείται σε κελί, αλλά σε άλλο χώρο του Σταθμού και ο λειτουργός ενημερώνει αμέσως τους γονείς ή κηδεμόνες του, αλλά και το τοπικό Γραφείο Ευημερίας, για τη σύλληψη ή/και κράτησή του. Η προφυλάκιση παιδιού απαγορεύεται.
Προβλέπεται ο τρόπος μεταχείρισής του κατά το ανακριτικό στάδιο και η συμμετοχή του λειτουργού Ευημερίας, ποιοι είναι παρόντες κατά τη λήψη κατάθεσης, η δυνατότητα αντί ποινικής δίωξης παραπομπής σε πρόγραμμα αποδικαστικοποίησης που περιλαμβάνει την επιβολή επίσημης ή ανεπίσημης προειδοποίησης ή την υπαγωγή του παιδιού υπό την εποπτεία κηδεμονευτικού λειτουργού ή τη σύγκληση Συμβουλίου Παιδιού. Υπεύθυνος για το πρόγραμμα αυτό είναι ο αστυνομικός διευθυντής. Επίσης, το παιδί υπόκειται σε επίβλεψη από κηδεμονευτικό λειτουργό. Το Συμβούλιο Παιδιού αξιολογεί και εισηγείται την περίοδο και επίπεδα επίβλεψης του παιδιού από κηδεμονευτικό λειτουργό και καθορίζει σχέδιο δράσης για το παιδί.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
- Τι ισχύει στην Κύπρο για ανήλικους και νεαρούς παραβάτες
- Κακοποιούσε ανήλικη για 9 χρόνια και παραπονιέται για ποινή φυλάκισης 7 χρόνων
- Προχωρούν για δικαστήρια ανηλίκων
Ο Γενικός Εισαγγελέας μπορεί να αναστέλλει την ποινική δίωξη και το παιδί δύναται να παραπέμπεται σε Πρόγραμμα Αποδικαστικοποίησης. Το πρόγραμμα στοχεύει στο να βοηθήσει το παιδί να αντιληφθεί τις συνέπειες του αδικήματος, αλλά και να αποτρέψει την εμφάνιση μελλοντικών παραβατικών συμπεριφορών. Ο κηδεμονικός λειτουργός δύναται να εισηγηθεί τη σύγκληση Συμβουλίου Παιδιού σε σχέση με το παιδί το οποίο επιβλέπει. Αρμοδιότητα του Συμβουλίου είναι η αξιολόγηση του τρόπου επίβλεψης του παιδιού, ενώ σε συνεργασία με τους γονείς ή κηδεμόνες του δύναται να διατυπωθεί σχέδιο δράσης για το παιδί, το οποίο έχει ως στόχο την προστασία και φροντίδα του.
Η παραπομπή του παιδιού στο Δικαστήριο Παιδιών αποτελεί έσχατο μέτρο, όμως ακόμη και όταν οδηγηθεί ενώπιον Δικαστηρίου, το σύστημα ποινικής Δικαιοσύνης δεν παύει να είναι φιλικό προς αυτό. Υπάρχουν λεπτομερείς διατάξεις για τη διαδικασία ενώπιον του Δικαστηρίου Παιδιών και τις εξουσίες του Δικαστηρίου, που είναι είτε τριμελές είτε μονομελές, αναλόγως του αδικήματος.
Το Δικαστήριο δεν στεγάζεται στον ίδιο χώρο με τα Δικαστήρια οποιασδήποτε άλλης δικαιοδοσίας, αλλά σε ειδικό χώρο. Επιπλέον, όταν ένα παιδί αντιμετωπίζει κατηγορίες με έναν άλλον ενήλικα, είναι δηλαδή συγκατηγορούμενοι, οι υποθέσεις εναντίον του παιδιού σε σύγκρουση με τον νόμο εκδικάζονται από το Δικαστήριο Παιδιών ανάλογα με τη φύση και τη σοβαρότητα του αδικήματος και λαμβάνοντας υπόψη το συμφέρον του παιδιού. Το Δικαστήριο, εάν κρίνει ότι είναι απαραίτητος ο περιορισμός της προσωπικής ελευθερίας παιδιού, έτσι ώστε να αποφευχθεί η διάπραξη οποιουδήποτε αδικήματος ή ο περιορισμός παιδιού είναι απαραίτητος για σκοπούς διευκόλυνσης των ανακρίσεων, δύναται να διατάσσει τον περιορισμό παιδιού σε χώρο περιορισμού παιδιών ως έσχατο μέτρο.
Το Δικαστήριο Παιδιών απαρτίζεται από δικαστές που θα εξειδικεύονται και εκπαιδεύονται σε θέματα νεανικής παραβατικότητας. Το Δικαστήριο θα μπορεί να αναβάλει την ενώπιόν του διαδικασία και να παραπέμψει το παιδί σε Οικογενειακό Συμβούλιο Ευημερίας Παιδιού. Επιπλέον, σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, το Δικαστήριο δύναται με διάταγμά του να διατάξει τη σύγκληση Συμβουλίου Παιδιού, το οποίο θα καταβάλει προσπάθεια για να υιοθετήσει σχέδιο δράσης για το παιδί, το οποίο θα ανταποκρίνεται στις προσωπικές ανάγκες και περιστάσεις του.
Γιολίτη: Μεταρρύθμιση – σταθμός για το παιδί
«Ο νόμος που ψήφισε η Βουλή θα συμβάλει σημαντικά στην πρόληψη και αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας στο πλαίσιο των αρχών του κράτους δικαίου, που επιτάσσουν τον πλήρη και αποτελεσματικό, στην πράξη, σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των παιδιών, κατά την εμπλοκή τους στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης», αναφέρει η υπουργός Δικαιοσύνης Έμιλυ Γιολίτη.
Η ίδια κάνει λόγο για μια μεγάλης έκτασης μεταρρύθμιση – σταθμό στην κατοχύρωση και προαγωγή των δικαιωμάτων των παιδιών στον τόπο μας. «Το Νομοσχέδιο εγκαθιδρύει δομές, διαδικασίες και ρυθμίσεις απο-δικαστικοποίησης, λαμβάνοντας υπόψη πρωτίστως το συμφέρον του παιδιού, κατά τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης που το επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα, ενώ το ίδιο το παιδί συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων που το αφορούν. Επίσης, προνοεί πως η κράτηση του παιδιού συνιστά το έσχατο μέτρο και επιβάλλεται μόνον εφόσον οποιαδήποτε άλλα εναλλακτικά μέτρα έχουν δοκιμαστεί και αποτύχει», υπογραμμίζει η υπουργός, σημειώνοντας παράλληλα ότι στις περιπτώσεις ποινικής δίωξης παιδιού, η υπόθεση θα εκδικάζεται από ειδικό δικαστήριο παιδιών. Η κράτηση, ως ποινή, αποτελεί το έσχατο μέτρο, ενώ πρέπει να αναζητούνται και να επιβάλλονται εναλλακτικά μέτρα διαχείρισης παραβατικών ανηλίκων.
Σχετικά με τον χώρο κράτησης παιδιών, αυτός σύμφωνα με την υπουργό Δικαιοσύνης θα καθορίζεται από την ΥΔΔΤ, με διάταγμα και θα είναι ειδικά προσαρμοσμένος για την κράτηση παιδιών. Για περίοδο ενός έτους από την έναρξη ισχύος του Νόμου, το παιδί δύναται να κρατείται σε ειδικό χώρο κράτησης εντός Φυλακής, νοουμένου ότι όλες οι υπόλοιπες προϋποθέσεις αναφορικά με τον χώρο κράτησης παιδιών πληρούνται».
Εναλλακτικές ποινές
Οι ποινές που μπορεί να επιβάλει αντί της φυλάκισης, το Δικαστήριο Παιδιών είναι:
(α) Eπίπληξη του παιδιού, (β) επιβολή προστίμου ή/και επιβολή καταβολής των εξόδων ή/και αποζημίωσης στο θύμα από το παιδί, (γ) διάταγμα που υποχρεώνει τον γονέα ή κηδεμόνα να καταβάλει αποζημίωση στο θύμα, (δ) διάταγμα γονικής επιτήρησης, (ε) διάταγμα επιβολής κοινοτικής επιτήρησης, (στ) διάταγμα κράτησης σε χώρο κράτησης παιδιών, (ζ) αναστολή ποινής κράτησης, (η) διάταγμα παρακολούθησης με ηλεκτρονικό βραχιόλι.
