Το κεφάλαιο των μεγάλων πολιτικών που στιγμάτισαν τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου, έκλεισε χθες το απόγευμα. Η αυλαία μίας γεμάτης ζωής με έντονη δράση και αγώνες, έπεσε για τον ιδρυτή και επίτιμο πρόεδρο της ΕΔΕΚ, τον Γιατρό της Κύπρου, Βάσο Λυσσαρίδη. Απεβίωσε λίγες μέρες πριν συμπληρώσει τα 101 χρόνια της ζωής του (13 Μαΐου) και η είδηση του θανάτου του σκόρπισε θλίψη στην ΕΔΕΚ, σε συναγωνιστές του και στο σύνολο του πολιτικού κόσμου, αφού η εμβληματική προσωπικότητα που πέρασε στην αιωνιότητα, ετύγχανε σεβασμού από όλες τις πολιτικές δυνάμεις. 

Πολιτικός με μεγάλο εκτόπισμα, με έντονη δράση στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ, με τους Κοκκινοσκούφηδες του Πενταδακτύλου, πρωτοστάτης στην αντίσταση κατά του προδοτικού πραξικοπήματος το 1974, επί σειρά ετών βουλευτής και πρόεδρος της Βουλής, ο Βάσος Λυσσαρίδης αφήνει το στίγμα του. Γιατρός, πολιτικός, ζωγράφος, ποιητής, αλλά κι ένας δεινός ρήτορας. Οι φλογεροί του λόγοι δεν μπορούσαν να αφήσουν κανέναν ασυγκίνητο. Από τα μαζικά συλλαλητήρια της Πλατείας Ελευθερίας, στα συνέδρια του κόμματος του και όχι μόνο, αλλά και σε κάθε του τηλεοπτική εμφάνιση. Ερωτευμένος με την Ελευθερία, την Πατρίδα, τον Ελληνισμό, αλλά και με κάθε λαό που παλεύει για την ελευθερία και την εθνική του αξιοπρέπεια. Μέχρι πρότινος ακμαίος και ενεργός παρακολουθούσε την πολιτική επικαιρότητα, έχοντας ιδιαίτερη έγνοια για το Κυπριακό. Μάλιστα, πολλά ποιήματα του αλλά και μεμονωμένοι στίχοι από αυτά αναφέρονται στον αγώνα για τη λευτεριά, αλλά και την ανάγκη για δυναμική διεκδίκηση της δικαίωσης. 

Με δικούς του στίχους ανήγγειλαν από κοινού την είδηση του θανάτου του, η ΕΔΕΚ και η οικογένεια του: «Θ’ αγωνίζεσαι και μετά θάνατο. Ο λαός δεν σου δίνει άδεια απουσίας».

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Η είδηση του θανάτου του Βάσου Λυσσαρίδη βρήκε τον πρόεδρο της ΕΔΕΚ, Μαρίνο Σιζόπουλο, στη Γενεύη όπου μετέβη με τους υπόλοιπους πολιτικούς αρχηγούς συνοδεύοντας τον Πρόεδρο Αναστασιάδη. Σε ανάρτηση του ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ αναφέρει: «Με βαθιά θλίψη αλλά και περηφάνια αποχαιρετώ τον αγωνιστή της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας, τον ιστορικό ηγέτη της ΕΔΕΚ, τον άνθρωπο που αφιέρωσε τη ζωή του στον αγώνα για Λευτεριά της Κύπρου, στον αγώνα των λαών ενάντια στην αποικιοκρατία και το Απαρτχάιντ, τον Γιατρό, τον Ζωγράφο, τον Ποιητή, Βάσο Λυσσαρίδη. Οι αγώνες σου θα μας καθοδηγούν πάντα». 

Ο πρώην πρόεδρος της ΕΔΕΚ και της Βουλής, Γιαννάκης Ομήρου, σε γραπτή του δήλωση αναφέρει: «Αποχαιρετούμε τον μεγάλο οραματιστή, τον πρωταγωνιστή και σημαιοφόρο για τα δίκαια της Κύπρου και του Ελληνισμού, τον συνεπή συμπαραστάτη των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων σε ολόκληρο τον κόσμο. Είναι επώδυνο και δύσκολο να αποχαιρετάς τον άνθρωπο που μας ενέπνευσε, μας ωρίμασε πολιτικά και εθνικά και μας καθοδήγησε στους αγώνες τους καλούς για την ελευθερία και την εθνική δικαιοσύνη».

Συλλυπητήρια μηνύματα απέστειλαν πολιτικοί αρχηγοί και κόμματα, εστιάζοντας στην πολυσχιδή προσωπικότητα του εκλιπόντος, τη μαχητικότητά του και την αγάπη του για την Κύπρο και τον Ελληνισμό. 

Ήθελε πάντα έναν όρθιο θάνατο

Όσοι γνώριζαν τον αιώνιο έφηβο Βάσο Λυσσαρίδη, έχουν πολλά να θυμηθούν. Το χιούμορ του, τα πολιτικά του επιχειρήματα, τον άσβεστο πόθο του για την απελευθέρωση. Μα πάνω απ’ όλα, την επιθυμία του για έναν «όρθιο θάνατο», όπως έλεγε. Είχε το ταλέντο να μαζεύει γύρω του ανθρώπους και πολλούς νέους. Τους ενέπνεε με έναν μοναδικό τρόπο, αφού παρά την προχωρημένη του ηλικία ήταν πάντα νέος στο μυαλό και στις απόψεις. Τους αντιμετώπιζε όλους σαν παιδιά του. Δεν έκανε πίσω στα πιστεύω του. Χαρακτηριστική και η ανάρτηση του Γιώργου Νταλάρα όταν πληροφορήθηκε χθες την απώλειά του: «Έφυγε ο Γιατρός μας. Ο Βάσος Λυσσαρίδης. Ποιητής, ζωγράφος, αγωνιστής, πολιτικός, πολύτιμος άνθρωπος, σπουδαίος Έλληνας, γενναίος πατριώτης. Έζησε εκατό χρόνια και δεν υποχώρησε ποτέ ούτε ένα εκατοστό από τις αρχές του και τις αξίες του για την αλήθεια, τη δικαιοσύνη, την πατρίδα, τον συνάνθρωπο».

 

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ: Του οφείλουμε πολλά 

Από τη Γενεύη έστειλε τα συλλυπητήρια του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης. Με μήνυμα του στο twitter αναφέρει: «Η Κύπρος έχασε έναν από τους ιστορικούς ηγέτες που καθόρισαν την ταυτότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για δεκαετίες σημάδεψε με τη δράση του την πολιτική ζωή του τόπου. Του οφείλουμε πολλά, μα πάνω απ’ όλα όμως του οφείλουμε να παλέψουμε για μια πατρίδα ελεύθερη».

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ: Ταυτίστηκε με τον αγώνα για ελευθερία και δημοκρατία

Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ανέφερε για τον Βάσο Λυσσαρίδη: «Στον έναν αιώνα της πολυκύμαντης ζωής του, ο Βάσος Λυσσαρίδης ταυτίστηκε με τον αγώνα της Κύπρου για ελευθερία και δημοκρατία. Φίλοι και αντίπαλοι αναγνωρίζουν πως ο γελαστός «γιατρός» υπήρξε ένας έντιμος πολιτικός και ένας καλλιεργημένος και τρυφερός άνθρωπος. Αλλά και διαρκές σύμβολο τόλμης: «Είμαι μικρός», έλεγε, «αλλά αν δεν κάνω μεγάλα βήματα θα είμαι ακόμη μικρότερος». Οι Έλληνες, πάνω από κομματικές διαφορές, τον αποχαιρετούμε με σεβασμό και τιμή». 

Άφησε το στίγμα του σε όλες τις πτυχές της ιστορίας και ζωής του τόπου 

Ποιος ήταν ο Βάσος Λυσσαρίδης 

Γεννήθηκε στα Λεύκαρα, στις 13 Μαΐου 1920. Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο Λευκάρων και μετά για δύο χρόνια στην Ανωτέρα Σχολή Λευκάρων και συνέχισε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο στη Λευκωσία. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών από όπου και αποφοίτησε με άριστα. Εξάσκησε γενική ιατρική και διετέλεσε Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου (1967-1981). Κατά τα φοιτητικά του χρόνια διετέλεσε Πρόεδρος της Πανσπουδαστικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα, Γραμματέας της Συντονιστικής Επιτροπής Κυπριακών Σωματείων και υπεύθυνος της Εθνικοτοπικής ΕΑΜ Κύπρου. Οργανώθηκαν τεράστιες συγκεντρώσεις και το Κυπριακό προβλήθηκε ως εθνική διεκδίκηση.

Πήρε μέρος στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της ΕOΚΑ. Ως εκπρόσωπος της ΕΟΚΑ καταψήφισε τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου διότι πίστευε ότι νομιμοποιούσαν και με δική μας συνυπογραφή την πολιτικοστρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας, στηριζόταν σε φυλετικές διακρίσεις, και διότι το σύνταγμα ήταν μη λειτουργικό και θα οδηγούσε σε αδιέξοδα, με αρνητικές επιπτώσεις εις βάρος του κυπριακού λαού. Μετά το πραξικόπημα στην Ελλάδα και την επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας, συνεργάσθηκε με τις αντιστασιακές οργανώσεις του ελληνικού λαού ενάντια στη χούντα και κυρίως με το ΠΑΚ, με ηγέτη τον Ανδρέα Παπανδρέου. Πρωτοστάτησε στην αντίσταση ενάντια στην ΕΟΚΑ Β και κατά του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974 και του μεταπραξικοπήματος. Στη σύσκεψη ηγεσιών (νομίμων και παρανόμων) στο Γ.Τ.Π. την 15η Αυγούστου ματαίωσε την υπογραφή του σχεδίου Γκιουνές στην παρουσία πολλών δεκάδων ένστολων οπλοφόρων και επέμενε ότι η νομιμότητα επανέρχεται μόνο με την επάνοδο του νομίμως εκλεγέντος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.

Στις 30 Αυγούστου έγινε απόπειρα δολοφονίας εναντίον του στην οποία σκοτώθηκε ο αγωνιστής ποιητής Δώρος Λοΐζου. Με το ματωμένο πουκάμισο έκανε τη δήλωση που μέχρι σήμερα ακούμε: «Οι ιδέες δεν δολοφονούνται». Μάλιστα, πολύ συχνά έλεγε ότι από τότε ζούσε μια δανεική ζωή. Συνέχισε τον αγώνα ενάντια στο μεταπραξικόπημα μέχρι την επιστροφή του Μακαρίου. Εκλεγόταν ανελλιπώς βουλευτής από το 1960 μέχρι το 2006 και την περίοδο 1985-1991 διετέλεσε Πρόεδρος της Κυπριακής Βουλής. Το 1969 ίδρυσε το Σοσιαλιστικό Κόμμα ΕΔΕΚ, του οποίου υπήρξε πρόεδρος μέχρι τον Ιούλιο 2001 και στη συνέχεια επίτιμος πρόεδρος του Κινήματος και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου. Διατηρούσε άριστες σχέσεις με τον αραβικό κόσμο, και με πολλούς άλλους προοδευτικούς ηγέτες και λαούς αγωνιζόμενους για ελευθερία και ανεξαρτησία. Τασσόταν υπέρ ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους. Διετέλεσε αντιπρόεδρος του AAPSO από το 1961.

Το Αφρικανοασιατικό Κίνημα ήταν μια μαζική μη κυβερνητική οργάνωση με εθνικές επιτροπές σε περισσότερες από 90 χώρες στην Ασία και την Αφρική, και με επιτροπές συμπαράστασης στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική. Ηταν γ.γ. του ICSA (Διεθνής Επιτροπή ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις και για την απελευθέρωση του Mandela). Έκανε αναρίθμητα ταξίδια και συνεδρίες στην Ευρώπη για αυτό το θέμα και για συλλογή χρημάτων, αλλά πολύ περισσότερο για πολιτική και ηθική ενίσχυση και του κινήματος. Είχε σχέσεις με τα εθνοαπελευθερωτικά κινήματα της Αφρικής και τους ηγέτες των εθνοαπελευθερωτικών κινημάτων. Συνδέθηκε ιδιαίτερα με τους Νέτο, Γκαμπράλ, Μοτλάνε, Σαμόρα Μασιέλ, Μαρσελίνο Ντο Σάντος, Κάστρο, Άραφατ και άλλους.

Ποιητής, ζωγράφος, ο Βάσος Λυσσαρίδης άφησε το στίγμα του σε όλες τις πτυχές της ιστορίας και ζωής του τόπου. 

Το 1963 παντρεύτηκε με την Αμερικανίδα δημοσιογράφο Βαρβάρα Cornwall – Λυσσαρίδη, η οποία έζησε δίπλα του όλες τις αγωνίες και τους αγώνες του, τις δύσκολες περιόδους που βίωσε η Κύπρος. Η σύζυγός του απεβίωσε πριν από δύο χρόνια, με τον Γιατρό να της αφιερώνει ένα συγκλονιστικό ποίημα, την ώρα του αποχαιρετισμού: «Φεύγεις με συντροφιά το γλυκό σου χαμόγελο, όμως η ύπαρξή του μας σώζει. Και το γλυκό χαμόγελο συντροφιά στην απουσία σου. Πώς θα ‘ναι η ζωή χωρίς το ανεπανάληπτο χαμόγελό σου; Όσοι είχαν το προνόμιο να σε γνωρίσουν ξέρουν πως η ελπίδα παραμένει. Φεύγεις με συντροφιά το ανεπανάληπτο γλυκό χαμόγελό σου. Έφυγες και τα πολύχρωμα της μέρας φώτα έσβησαν. Το πέρασμα σου από τη ζωή έδινε ελπίδα χρόνια τώρα. Κάποιοι πιστεύουν πως η αποστολή σου τελείωσε. Ξεχνούν πως η αποστολή σου τελειώνει μόνο με την πορεία λεύτερων ανθρώπων σε λεύτερο Πενταδάκτυλο.»