Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν βιάστηκε να πάρει θέση στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Παίζοντας παιχνίδι επιτήδειας ουδετερότητας κατάφερε να κινείται ως αντικειμενικός διαμεσολαβητής ανάμεσα στα αντιμαχόμενα μέρη, αλλά και μεταξύ εταίρων και συνεργατών. Η προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτείων να μειώσουν την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο αποτελεί αυτή τη στιγμή ένα ισχυρό χαρτί για την Τουρκία. Εμφανίζεται ως η χώρα που μπορεί να συμβάλει τα μέγιστα στην ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Για την Τουρκία και τον Ερντογάν υπάρχει ένα μομέντουμ στα ενεργειακά το οποίο δεν θέλουν να περάσει ανεκμετάλλευτο αφού οι πάρα πέρα εξελίξεις μπορεί να προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες στην Τουρκία:
· Πρώτον, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η αναζήτηση εναλλακτικών ενεργειακών πηγών για την Ευρωπαϊκή Ένωση οδηγεί προς δύο κατευθύνσεις. Βορείως προς τη Νορβηγία και νοτίως προς την Τουρκία, τη χώρα από την οποία διέρχεται το φυσικό αέριο από Αζερμπαϊτζάν και Τουρκμενιστάν.
· Δεύτερον, η απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να αφαιρέσουν την υποστήριξή τους από τον αγωγό της Ανατολικής Μεσογείου μέσω του οποίου θα μπορούσε να μεταφερθεί το φυσικό αέριο από την περιοχή προς την Ευρώπη. Οι ΗΠΑ εκτίμησαν ως αποτρεπτικό το κόστος κατασκευής του αγωγού EastMed.
· Αυτή τη στιγμή ο αγωγός ΤΑΝΑΡ μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας. Η Άγκυρα προωθεί τη θέση πως στον υφιστάμενο αγωγό μπορεί να προστεθεί και το φυσικό αέριο από το Ισραήλ ενισχύοντας την προσφορά προς την Ευρώπη και με πολύ μικρότερο κόστος απ’ ό,τι η δημιουργία ενός νέου αγωγού όπως ο EastMed.
· Ως μέλος του ΝΑΤΟ και υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ η Τουρκία θεωρείται ως μια αξιόπιστη οδός μεταφοράς φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Αυτό, σύμφωνα με κάποιους αναλυτές, μπορεί να δώσει ώθηση για αναθέρμανση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων ΕΕ-Τουρκίας αλλά και για να φέρει πιο κοντά Τουρκία, Ισραήλ και Αίγυπτο.
«Θα ήθελα να αναφέρω στον Πρόεδρο Χέρτζογκ ότι είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε σε διάφορα έργα στους τομείς της ενέργειας και της ενεργειακής ασφάλειας. Οι τελευταίες εξελίξεις στην περιοχή μας έχουν αποδείξει για μια ακόμη φορά τη σημασία της ενεργειακής ασφάλειας», ανέφερε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μετά τις συνομιλίες του με τον Ισραηλινό Πρόεδρο. Δείχνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο ποιο είναι το βασικό ζητούμενο από την αναθέρμανση των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ.
Και το ποιος είναι ο στόχος της Τουρκίας φάνηκε στα δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου την επομένη της συνάντησης Ερντογάν-Χέρτζογκ. Η επίσκεψη του Ισραηλινού Προέδρου Χέρτζογκ στην Τουρκία μετατράπηκε σε σωτηρία για την Ευρώπη που περιμένει φυσικό αέριο, γράφει η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Τουρκίγε υπό τον πρωτοσέλιδο τίτλο «Οι κωδικοί του νέου κόσμου». Η εφημερίδα η οποία αναφέρεται στη συνάντηση του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν με τον Ισραηλινό ομόλογό του μετά από 14 χρόνια, αναφέρει ότι αυτή την κρίσιμη περίοδο το επίκεντρο είναι η Άγκυρα και ότι με την ακύρωση του αγωγού EastMed, η Άγκυρα έγινε η μόνη πορεία χωρίς εναλλακτική. Επισημαίνει ακόμη ότι διπλωμάτες θεωρούν πως η μόνη ασφαλής πορεία για τη μεταφορά του φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι η Τουρκία. Η Τουρκίγε συνδέει επίσης με το θέμα και την επίσκεψη του Καγκελάριου της Γερμανίας Όλαφ Σολτς τη Δευτερα στην Άγκυρα, καθώς και το τηλεφώνημα του Τούρκου Προέδρου με τον Αμερικανό ομόλογό του Τζο Μπάιντεν.
Η εφημερίδα Ακσάμ στο δικό της πρωτοσέλιδο με τίτλο «Είμαστε έτοιμοι για συνεργασία στην ενέργεια», γράφει ότι στις 3 Απριλίου ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου μαζί με τον Τούρκο υπουργό Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ θα μεταβούν στο Ισραήλ.
Η φιλοκυβερνητική Σαμπάχ έχει πρωτοσέλιδο τίτλο «Νέα εποχή με το Ισραήλ» και γράφει ότι η Τουρκία είναι έτοιμη για συνεργασία στην ενέργεια. Η φιλοκυβερνητική Γενί Σαφάκ έχει πρωτοσέλιδο τίτλο «Η ειρήνη και η ηρεμία είναι στα χέρια μας». Η αντιπολιτευτική εφημερίδα Σοζτζού με τίτλο «Πού ήμασταν και πού ήρθαμε», γράφει ότι η Τουρκία που αποκαλούσε το Ισραήλ «Κράτος δολοφόνο» σήμερα συναντιέται μαζί του.
Επιφυλακτικότητα στον ισραηλινό Τύπο
Το δημοσίευμα της Jerusalem Post αντικατοπτρίζει τα αισθήματα της κοινής γνώμης του Ισραήλ για την Τουρκία: «Η ρητορική του Ερντογάν ήταν ιδιαίτερα δηλητηριώδης, κατηγορούσε το Ισραήλ ότι δολοφονεί παιδιά, ενώ ο ίδιος φιλοξενεί τρομοκράτες της Χαμάς στη χώρα του, ελέγχει τα Μέσα Ενημέρωσης στην Τουρκία και προωθεί τον αντισιμιτισμό μέσα από άρθρα και τηλεοπτικά προγράμματα. Η εχθρότητα του Τούρκου Προέδρου για το Ισραήλ πάει πίσω μια δεκαετία», αναφέρει χαρακτηριστικά το δημοσίευμα, υπενθυμίζοντας το περιστατικό του Μαβί Μαρμαρά και την αντίδραση της Άγκυρας όταν η Κυβέρνηση Τραμπ στις ΗΠΑ αναγνώρισε την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ.
Ο Ερντογάν, αναφέρει, είναι σε μια κατάσταση που χρειάζεται φίλους. «Η Οικονομία του είναι σε ελεύθερη πτώση, η γλώσσα του δεν πληγώνει μόνο τις σχέσεις με το Ισραήλ αλλά και άλλες χώρες της περιοχής και όχι μόνο, απομονώνοντας έτσι την Τουρκία. Τους τελευταίους μήνες ο Ερντογάν άρχισε μια προσπάθεια βελτίωσης των σχέσεων του, όπως για παράδειγμα με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η Τουρκία έχει επίσης συνομιλίες με τη Ρωσία και την Ουκρανία προσπαθώντας να δείξει καλή θέληση και σχέσεις καλής γειτονίας», αναφέρει, διακρίνοντας μια προσπάθεια βελτίωσης των σχέσεων και με τις ΗΠΑ.
Διαφορετικές προσεγγίσεις από Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ
Οι κινήσεις της Τουρκίας όπως σημειώνεται σε χθεσινό δημοσίευμα της ισραηλινής Jerusalem Post στοχεύουν και στο να διαταράξουν τις σχέσεις του Ισραήλ με την Κύπρο και την Ελλάδα, που στηρίζονται πρώτα και κύρια στον τομέα της ενέργειας. Ούτως ή άλλως και η κατασκευή του EastMed αποσκοπούσε στο να βοηθήσει τις χώρες αυτές να αποτελέσουν μια εναλλακτική επιλογή για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Η απόφαση της Ουάσιγκτον να εγκαταλείψει το έργο δημιούργησε σοβαρές αμφιβολίες στις ίδιες τις εμπλεκόμενες χώρες, ως προς τη σημασία του συγκεκριμένου έργου, γι’ αυτό και την ώρα που προέκυψε σοβαρό θέμα δημιουργίας εναλλακτικής πηγής ενέργειας για την Ευρώπη ούτε η Κύπρος αλλά ούτε και η Ελλάδα ήταν σε θέση να στραφούν προς τους εταίρους τους στην ΕΕ και να μιλήσουν έντονα για τον EastMed.
Αυτή τη στιγμή η χώρα που φαίνεται να επηρεάζεται περισσότερο αρνητικά από τα δεδομένα είναι η Κύπρος, η οποία βλέπει να αναβιώνει ο εφιάλτης του αγωγού Ισραήλ-Τουρκίας που τα τελευταία χρόνια κατάφερε λόγω EastMed να μπει στο περιθώριο. Η Λευκωσία δεν φαίνεται να έχει απάντηση στις γεωστρατηγικές κινήσεις που γίνονται στην περιοχή.
Αντίθετα με την Κύπρο, τόσο το Ισραήλ όσο και η Ελλάδα φαίνεται να έχουν εναλλακτικές επιλογές. Το Ισραήλ αν και επιφυλακτικό από την επίθεση «φιλίας» από τον Ερντογάν, γνωρίζει πως αυτή έχει να κάνει με τα ενεργειακά αποθέματα στην ισραηλινή ΑΟΖ. Και σίγουρα δεν θα μείνει αδιάφορο εάν μέσω Τουρκίας δημιουργηθεί προοπτική εξαγωγής μεγάλων ποσοτήτων προς την Ευρώπη. Τα αποθέματα φυσικού αερίου υπολογίζονται στα 413 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, που είναι πολύ πιο πέρα από την κάλυψη των εγχώριων αναγκών.
Όσον αφορά την Ελλάδα, αυτή μπορεί επίσης να έχει οφέλη και χωρίς τον EastMed, με τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Τουρκία προς την Ευρώπη μέσω ελληνικού εδάφους. Ή να αποτελέσει ενδιάμεσος σταθμός για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Αίγυπτο προς την ΕΕ.
