Τη θέση ότι η παρουσία της NSO Group στην Κύπρο είναι τυπική, εκφράζει η Κυπριακή Δημοκρατία ενόψει της καθόδου κλιμακίου της εξεταστικής επιτροπής της Ευρωβουλής (PEGA) στο νησί μας (1-2/11).

Στην NSO έχουν επιβληθεί περιορισμοί από τις ΗΠΑ (11/2021) λόγω του λογισμικού Pegasus, του πιο δημοφιλούς προϊόντος του Ομίλου. Παρ’ όλο που ο εταιρικός αυτός κολοσσός στον τομέα των τηλεφωνικών υποκλοπών, έχει διαψεύσει ότι ευθύνεται για κακόβουλη χρήση του Pegasus, εντούτοις αυτό φέρεται να έχει χρησιμοποιηθεί χωρίς φειδώ από κυβερνήσεις χωρών. Άλλωστε, η σύσταση επιτροπής από την Ευρωβουλή είχε ως πρωταρχικό στόχο τον έλεγχο των δραστηριοτήτων του εν λόγω Ομίλου στη γηραιά Ήπειρο. Θυμίζουμε ότι υπηρεσίες κρατών φέρονταν να παρακολουθούσαν μέσω Pegasus τα τηλέφωνα του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ αλλά και αυτό του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν.

Η Κύπρος, λοιπόν, μέσω της μόνιμης αντιπροσώπου της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Χριστίνας Ράφτη, αναφέρει ότι η παρουσία της NSO στην Κύπρο δεν σχετίζεται με λογισμικά υποκλοπών. Σε απαντητική επιστολή (24/10) επίσημων ερωτημάτων που έθεσε ο επικεφαλής της επιτροπής PEGA, Γερούν Λενάερς, γίνεται λόγος για «αναφορές περί υποτιθέμενων διασυνδέσεων μεταξύ της Κύπρου και της NSO Group Technologies».

Και συνεχίζει, λέγοντας ότι σύμφωνα με τον Έφορο Εταιρειών Κύπρου, «η NSO Group δεν εμφανίζεται να είναι εγγεγραμμένη νομική οντότητα στην Κύπρο ή να είναι κάτοχος μετοχών σε οποιαδήποτε νομική οντότητα στην Κύπρο».

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: 

Στην επιστολή της Κυπριακής Δημοκρατίας, βέβαια, επισημαίνεται ότι έχουν εντοπιστεί έξι εταιρείες στο νησί μας που έχουν ιδρυθεί ή έχουν αγοραστεί από μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της NSO Group. «Τρεις από αυτές είναι λογιστικές εταιρείες, ενώ οι άλλες τρεις ασχολούνται στην έρευνα και στην ανάπτυξη προϊόντων άσχετων με λογισμικά», επεξηγείται.

Στη συνέχεια προβάλλεται η θέση πως «η μοναδική εμπορική δραστηριότητα που έχει αναγνωριστεί αφορά σε εξαγωγές μηχανημάτων υπολογιστών (Hardware) μιας εκ των εταιρειών που ασχολούνται με έρευνα και ανάπτυξη».

Η επιστολή καταλήγει ως εξής για το εν λόγω θέμα: «Αναφορικά με το λογισμικό Pegasus, δεν φαίνεται να έχει αναπτυχθεί στην Κύπρο ή να εξαχθεί από την Κύπρο».

Στην επιστολή που στάλθηκε εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας στον πρόεδρο της επιτροπής PEGA την περασμένη Τετάρτη, σημειώνεται ακόμη ότι το αρμόδιο τμήμα της Αστυνομίας Κύπρου έχει διερευνήσει 85 υποθέσεις χωρίς να εντοπίσει χρήση του Pegasus ή άλλου λογισμικού υποκλοπών.

Άλλα λέει η NSO

Οι θέσεις που εκφράζονται στην επιστολή, πάντως, αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό για τους γνώστες γεγονότων και δεδομένων γύρω από την όλη υπόθεση. Η Κύπρος αρνείται ότι η NSO ασχολείται με λογισμικά και πως τα εμπορεύεται από το νησί μας, όμως ο ίδιος ο Όμιλος άλλα υποστηρίζει. Στις 21/6/2022 ο αξιωματούχος της NSO Χαΐμ Γκελφάντ κατέθεσε ενώπιον της εξεταστικής επιτροπής της Ευρωβουλής (PEGA). Απαντώντας σε ερώτημα του ευρωβουλευτή Γιώργου Γεωργίου, είπε πως στην Κύπρο παράγονται λογισμικά με εταιρείες του Ομίλου και μάλιστα εξάγονται από το νησί μας σε τρίτες χώρες. Ο κ. Γκελφάντ είχε πει επί λέξει: «Όπως είπα προηγουμένως, υπάρχουν εταιρείες που βρίσκονται τόσο στη Βουλγαρία όσο και στην Κύπρο που ασχολούνται με διαφορετική τεχνολογία, όχι με το Pegasus. Με άλλες τεχνολογίες που παρέχουν υπηρεσίες πληροφοριών, με άλλες ικανότητες, δυνατότητες εντοπισμού και παρόμοια. Αυτά, ναι, εξάγονται. Αναπτύσσονται στη Βουλγαρία και την Κύπρο και εξάγονται από αυτές τις χώρες, λαμβάνοντας άδειες από αυτές τις χώρες».

Τα όσα καταγράφονται στην επιστολή με τις επίσημες θέσεις της κυβέρνησης, δηλαδή, έρχονται σε πλήρη αντιδιαστολή με τα όσα υποστήριξε εκπρόσωπος της ίδιας της NSO.

Πέραν τούτου στην ετήσια έκθεση του Ομίλου στις 30 Ιουνίου του 2020 η Κύπρος και η Βουλγαρία παρουσιάζονται ως οι δύο από τις τρεις ευρωπαϊκές χώρες από τις οποίες εξάγει προϊόντα η NSO. 

Ο δικηγόρος της NSO

Την ίδια στιγμή δικηγόρος της NSO Group, εμφανίζεται ως διευθυντής στην εγγεγραμμένη στην Κύπρο εταιρεία CS – CIRCLES SOLUTIONS LTD. Η Circles είναι η επιχειρηματική οντότητα στην οποία ήταν συνέταιρος με άλλα πέντε πρόσωπα ο ιδρυτής της Intellexa Ταλ Ντίλιαν (Wispear – βαν παρακολουθήσεων). Πρόκειται για εταιρεία που απέκτησε τη φήμη της λόγω προηγμένων λογισμικών παρακολουθήσεων (γεωγραφικού εντοπισμού κ.α.). Η εν λόγω εταιρεία εντάχθηκε στον Όμιλο της NSO (2014) έναντι 130 εκατομμυρίων δολαρίων. Επίσης, δημοσιεύματα σε έγκυρα ΜΜΕ αναφέρουν πως η Circles είναι στον Όμιλο NSO και είναι αυθεντία στην παραγωγή λογισμικών παρακολούθησης.

Eπαρκής αναφορά στο νομικό πλαίσιο

Στην ίδια επιστολή καταγράφονται οι νομοθεσίες της Κύπρου σε σχέση με τις παρακολουθήσεις, αλλά και την εμπορία συναφών λογισμικών. Γίνεται συνοπτική αλλά επαρκής καταγραφή των προνοιών των σχετικών άρθρων των Νόμων.

Αναφορά γίνεται και στις διαδικασίες που ακολουθούνται από το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, υπηρεσία του οποίου είναι αρμόδια για τις εκδόσεις αδειών εξαγωγής λογισμικών.

Προβάλλεται, ακόμη, η θέση πως σε αρκετές περιπτώσεις έχουν απορριφθεί αιτήματα εταιρειών για άδειες εξαγωγής ειδών «διπλής χρήσης», όπως είναι και τα προϊόντα εταιρειών του κλάδου. Γενικώς, βάσει των όσων καταγράφονται οι έλεγχοι είναι αυστηροί και επαρκείς.

Βγαίνει ατζέντα συναντήσεων με αξιωματούχους

Η εξεταστική επιτροπή της Ευρωβουλής θα βρίσκεται στην Κύπρο το διήμερο 1-2 Νοεμβρίου. Το πρόγραμμα δεν έχει οριστικοποιηθεί, αν και υπάρχει εικόνα για τους αξιωματούχους με τους οποίους θα τα πει το κλιμάκιο των ευρωβουλευτών. Σύμφωνα με τον μέχρι τώρα προγραμματισμό θα γίνουν συναντήσεις με τον Γενικό Εισαγγελέα, Γιώργο Σαββίδη, τον έμπειρο νομικό Ηλία Στεφάνου (ήταν ανεξάρτητος ποινικός ανακριτής στην υπόθεση του βαν παρακολουθήσεων), τον υφυπουργό Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, Κυριάκο Κόκκινο και την υπουργό Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Νατάσα Πηλείδου.

Εξάλλου, όπως έχει ήδη ανακοινωθεί, στις 2 Νοεμβρίου θα συγκληθεί κοινή συνεδρία των κοινοβουλευτικών Επιτροπών Θεσμών και Νομικών με την Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη χρήση του λογισμικού Pegasus και του αντίστοιχου κατασκοπευτικού λογισμικού παρακολούθησης (γνωστή και ως PEGA).

Σύμφωνα με δηλώσεις που είχε κάνει την περασμένη Τετάρτη ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, Νίκος Τορναρίτης, για την κοινή συνεδρία στις 2 Νοεμβρίου, οι βουλευτές θα είναι έτοιμοι να απαντήσουν εάν και εφόσον γνωρίζουν την απάντηση στο ερώτημα που θα τους υποβληθεί. 

Απαντώντας σε ερώτημα για τη μορφή της κοινής συνεδρίας, ο κ. Τορναρίτης σχολίασε ότι υπήρξαν ορισμένες νομοθεσίες περί παρακολουθήσεων που ψηφίστηκαν από τη Βουλή. Και πρόσθεσε: «Έχω ήδη δώσει οδηγίες στις Υπηρεσίες της Βουλής να συντάξουν ένα ολοκληρωμένο κείμενο για να είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε στο όποιο ερώτημα αφορά τη Βουλή και τους νόμους ή κανονισμούς που ψήφισε».

Εξάλλου, ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Άριστος Δαμιανού, σχολίασε: «Στη δική μας αντίληψη, πρέπει να έχει ουσιαστικό περιεχόμενο αυτή η συνάντηση για να κατατεθεί η πραγματική διάσταση των δεδομένων αναφορικά με τις παρακολουθήσεις».

Το ΑΚΕΛ έχει εγγράψει το θέμα των παρακολουθήσεων στην Επιτροπή Νομικών, το οποίο θα συζητηθεί στις 9 Νοεμβρίου, μία εβδομάδα ακριβώς μετά την κοινή συνεδρία με την Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία θα είναι ανοιχτή για τους εκπροσώπους των ΜΜΕ. 

Εδώ να σημειωθεί ότι η επιτροπή στην πορεία έθεσε υπό το μικροσκόπιό της και το λογισμικό παρακολουθήσεων Predator (Intellexa), το οποίο χρησιμοποιήθηκε σε βάρος του πρόεδρου του ΠΑΣΟΚ, Νίκου Ανδρουλάκη και του Ελλαδίτη δημοσιογράφου, Θανάση Κουκάκη.